Hałas w środowisku pracy wciąż jest jednym z dominujących czynników szkodliwych lub uciążliwych oddziałujących na człowieka. Niezależnie od metod eliminacji hałasu istotną kwestią jest możliwość szybkiej oceny narażenia na hałas w miejscu pracy zgodnie z obowiązującymi

przepisami. Czasochłonność tego procesu zależy m.in. od sposobu realizacji czynności prowadzonych w ciągu dnia pracy oraz zastosowanej strategii pomiarowej. Niekiedy przeprowadzenie oceny narażenia wymaga wykonania nie tylko pomiarów, lecz także dodatkowych złożonych obliczeń. Coraz większą rolę w tym zakresie odgrywa internet, w którego zasobach pojawiają się programy wspomagające wymienione operacje. Przykładem takiego programu jest przedstawiony w artykule skrypt wspomagający ocenę narażenia na hałas na stanowisku pracy przy zastosowaniu strategii pomiarowej z podziałem na czynności, które pracownik wykonuje w ramach swojej pracy. Program wyznacza wartości redukcji poziomów hałasu i czasu narażenia w odniesieniu do każdej czynności prowadzącej do osiągnięcia wartości dziennego poziomu ekspozycji na hałas zgodnego z obowiązującymi przepisami.

DOI: 10.54215/BP.2023.12.26.Makarewicz

Hałas na stanowiskach pracy wciąż jest głównym zagrożeniem dla pracowników zakładów przemysłowych. Zastosowanie obudów i barier dźwiękoizolacyjnych w celu ograniczania tego zagrożenia nie zawsze jest możliwe lub wystarczające. Stosunkowo nowym i obiecującym sposobem redukcji hałasu jest wykorzystanie metamateriałów akustycznych, które przekierowują bądź pochłaniają falę dźwiękową, a najwyższą skuteczność wykazują przy częstotliwości bliskiej częstotliwości rezonansowej. Metamateriały akustyczne służą przede wszystkim do redukcji hałasu wąskopasmowego. W artykule przedstawiono ich modele numeryczne, które posłużyły do wyznaczenia częstotliwości rezonansowych. Symulacje przeprowadzono w dwóch różnych programach przeznaczonych do analizy metodą elementów skończonych (MES). Otrzymane wyniki wskazują, że metamateriał o strukturze tunelowej z umieszczonymi wewnątrz rezonatorami Helmholtza może redukować hałas w kilku pasmach częstotliwości (w zakresie średnio- i wysokoczęstotliwościowym) oraz w większym stopniu niż metamateriał o strukturze tunelowej bez rezonatorów.

DOI: 10.54215/BP.2023.04.9.Szczepanski

W PN-B-2151-4:2015 wyróżnia się dwa typy wielkopowierzchniowych pomieszczeń pracy: grupę 1 – pomieszczenia biurowe open space (inaczej zwane otwartymi pomieszczeniami do prac administracyjnych), sale operacyjne banków i urzędów, biura obsługi klienta, oraz grupę 2 – centra obsługi telefonicznej. W każdej z tych grup określona jest minimalna chłonność akustyczna pomieszczenia. W PN-EN ISO 3382-3:2012 wprowadzono cztery inne kryteria akustyczne pomieszczeń, dotyczące grupy 2. Do stanowisk pracy lub wymienionych pomieszczeń odnoszą się także kryteria związane z dopuszczalnym hałasem, określone w PN-N-01307:1994 oraz PN-B-02151-2:2018. Omawiane kryteria opracowano od 28 do czterech lat wstecz i w wielu przypadkach nie są one w pełni dostosowane do obecnie eksploatowanych pomieszczeń. Skutkiem tego było wprowadzenie w nowej normie ISO 22955:2021 nowego podziału wielkopowierzchniowych pomieszczeń pracy na sześć klas, w tym klasy pomieszczeń przeznaczonych do pracy biurowej, ale bez wyposażenia. W artykule omówiono wymagania oraz podano kryteria oceny pomieszczeń biurowych open space według ISO 22955:2021 oraz norm: PN-N-01307, PN-B-02151-2, PN-B-02151-4 i PN-EN ISO 3382-3.

DOI: 10.54215/BP.2022.12.32.Mikulski

W artykule przedstawiono wyniki pomiarów parametrów hałasu wytwarzanego przez zestawy słuchawkowe. Wyniki bezpośredniego pomiaru z zastosowaniem manekina akustycznego zostały skorygowane w taki sposób, aby otrzymane wartości odpowiadały warunkom pola swobodnego i można je było odnieść do obowiązujących w Polsce wartości kryterialnych oceny narażenia na hałas. W przypadku równoważnego poziomu dźwięku A wartości poprawki zostały wyznaczone według znormalizowanej metody, natomiast w przypadku maksymalnego poziomu dźwięku A i szczytowego poziomu dźwięku C zaproponowano własną metodę wyznaczania wartości tej poprawki. Zaprezentowane w artykule wyniki pomiarów potwierdziły, że w odniesieniu do badanych zestawów słuchawkowych, przy określonych ustawieniach układu wzmocnienia, nie wystąpiły przekroczenia wartości NDN oceny narażenia na hałas. Istnieje jednak możliwość przekroczenia progu działania w przypadku poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do ośmiogodzinnego dobowego wymiaru czasu pracy. Ponadto pomiary wykazały, że wartości poprawki równoważnego poziomu dźwięku A, maksymalnego poziomu dźwięku A i szczytowego poziomu dźwięku C są do siebie zbliżone niezależnie od metody ich wyznaczania Wartości poprawki zależą zaś od zestawu słuchawkowego, który służy do odtwarzania sygnału testowego.

DOI: 10.54215/BP.2022.07.19.Kozlowski

W artykule scharakteryzowano wyniki pomiarów hałasu, przeprowadzonych w wybranych pomieszczeniach placówek medycznych. Omówiono także wyniki oceny warunków pracy w tych placówkach ze względu na hałas. Ocena ta została dokonana na podstawie wyników badań ankietowych przeprowadzonych wśród ponad 300 lekarzy, pielęgniarek oraz pracowników laboratoriów diagnostycznych. Wyniki pomiarów hałasu oraz badań ankietowych stanowiły podstawę do przedstawienia podstawowych metod kształtowania klimatu akustycznego w salach operacyjnych, gabinetach zabiegowych, laboratoriach diagnostyki medycznej, oddziałach intensywnej opieki medycznej oraz w pokojach pielęgniarek i korytarzach szpitalnych.

Hałas obecny w środowisku pracy, oprócz najczęściej zauważanych skutków w postaci ubytków słuchu u pracowników, powoduje również maskowanie dźwięków, które w miejscu pracy są użyteczne. Czynnikiem, związanym z występowaniem hałasu, także utrudniającym percepcję dźwięków użytecznych, jest stosowanie ochronników słuchu. Istotne jest zatem stworzenie pracownikom stosującym ochronniki słuchu dodatkowej możliwości przekazywania informacji o zagrożeniu, np. związanym z przemieszczającymi się pojazdami.

W artykule przedstawiono prace nad rozwiązaniami będącymi podstawą do opracowania systemu ostrzegania pracowników stosujących ochronniki słuchu przed kolizją z pojazdem. Prace te polegały na wyborze i testowaniu rozwiązań, które potencjalnie mogłyby być użyte w tym systemie. Pierwszym analizowanym rozwiązaniem był układ umożliwiający odczytywanie wartości wskaźnika wskazującego na moc odbieranego sygnału radiowego (RSSI), zbudowany z wykorzystaniem urządzenia Bluetooth klasy 2. Niestety odległość, w odniesieniu do której wartość RSSI zmienia się w sposób możliwy do wykorzystania w systemie, jest ograniczona do kilku metrów. Kolejnym analizowanym rozwiązaniem był system funkcjonujący na zasadzie detekcji obecności nadajnika w strefie wokół pracownika. Badania wskazały na możliwość detekcji sygnału w otwartej przestrzeni przy prędkościach nie większych niż ok. 3 km/h. Trzecim analizowanym rozwiązaniem był układ, w którym nadajnik zbudowano na bazie urządzenia Bluetooth klasy 1, zapewniającego większą moc sygnału radiowego. Badania wskazały na możliwość prawidłowej oceny odległości pojazd – pracownik w wymaganym zakresie odległości. Zdecydowano więc, że to rozwiązanie będzie dalej rozwijane.

Hałas jako stresor może przyczyniać się do rozwoju różnego typu chorób, powodować rozproszenie uwagi, utrudniać pracę i zmniejszać wydajność pracowników. Elementy wyposażenia technicznego budynku, jak również urządzenia biurowe mogą emitować wyraźne dźwięki o charakterze tonalnym. Powszechne występowanie tych urządzeń w środowisku pracy przekłada się potencjalnie nawet na kilkaset tysięcy stanowisk pracy w Polsce. Liczne doniesienia literaturowe wskazują, że uciążliwość hałasu tonalnego oceniana subiektywnie jest większa niż hałasu szerokopasmowego.

W ocenie środowiska pracy brak jest kryteriów dotyczących hałasu tonalnego zarówno w pomieszczeniach (normy budowlane), jak i w zakresie hałasu na stanowiskach pracy (ocena pod względem uciążliwości). W artykule dokonano przeglądu istniejących przepisów, przeanalizowano dane literaturowe oraz podano wyniki badań prowadzonych w CIOP-PIB w zakresie uciążliwości hałasu tonalnego.

W ograniczeniu nadmiernego poziomu hałasu, w szczególności na stanowiskach pracy, zastosowanie mają przegrody dźwiękoizolacyjne, które mogą być stosowane pojedynczo lub wykorzystywane jako element konstrukcyjny ścianek obudów dźwiękochłonno-izolacyjnych. Znajomość parametrów akustycznych takich przegród jest bardzo przydatna na etapie projektowania lub prognozowania skuteczności rozwiązań przeciwhałasowych.

W artykule przywołano wybrane metody obliczania izolacyjności akustycznej przegród pojedynczych, składających się z dwóch warstw materiałów o właściwościach dźwiękoizolacyjnych.  Oprócz wykorzystania modelu prawa masy i komercyjnego oprogramowania, zaproponowano nowe podejście w obliczeniu izolacyjności pojedynczych przegród dwuwarstwowych niejednorodnych, polegające na modyfikacji dobrze znanego modelu Davy. Weryfikację metod obliczeniowych przeprowadzono na przykładzie sześciu płyt gumowo-metalowych, których izolacyjność akustyczna była wyznaczona w warunkach laboratoryjnych w ramach wcześniejszych badań.

Ochronniki słuchu z regulowanym tłumieniem są coraz częściej stosowane do ochrony słuchu osób narażonych na hałas impulsowy. Zaletą używania takiego rodzaju ochronników jest poprawa percepcji słyszenia sygnałów użytecznych w porównaniu z nausznikami pasywnymi. Jednakże, pomimo znaczących zalet ochronników z regulowanym tłumieniem, w trakcie ich stosowania można zaobserwować efekt „blokowania” przenoszenia dźwięku pod ochronniki słuchu (czyli ograniczania przenoszenia sygnału przez ochronniki słuchu) ,występujący bezpośrednio po pojawieniu się impulsu akustycznego.
W artykule przedstawiono analizę przenoszenia sygnału akustycznego pod ochronniki słuchu z regulowanym tłumieniem w sytuacji wystąpienia impulsu akustycznego. Analiza ta polegała na określeniu czasu trwania efektu „blokowania” przenoszenia dźwięku pod ochronniki słuchu oraz spadku poziomu ciśnienia akustycznego, wynikającego z tego efektu. W tym celu opracowano stanowisko badawcze składające się ze źródeł sygnału impulsowego i hałasu ustalonego oraz testera akustycznego (sztucznej głowy). Przeprowadzone badania wykazały, że czas trwania efektu ograniczania przenoszenia sygnału przez ochronnik słuchu podczas użytkowania ochronników z regulowanym tłumieniem może dochodzić do 1,2 s, a obniżenie wartości równoważnego poziomu ciśnienia akustycznego, wynikające z tego efektu, może przekraczać nawet 16 dB.

Tematyka większości konferencji naukowych, a także publikacji podejmujących problematykę hałasu koncentruje się  na poziomach ciśnienia akustycznego w przedziałach: szkodliwości (80-130 dB) i w mniejszym zakresie  uciążliwości (45-80 dB). W ostatnich dwóch latach podjęto wiele prac związanych z przedziałem komfortu akustycznego (poziomy 20-45 dB). W artykule scharakteryzowano znaczenie tego przedziału w kilku przekrojach: fizycznym, metrologicznym i prawnym. Przedstawiono także wybrane zagadnienia bardzo niskich poziomów ciśnienia akustycznego (poniżej 20 dB).

W artykule przedstawiono metodę ograniczenia narażenia na hałas na stanowiskach obsługi przenośników taśmowych poprzez usytuowanie stanowisk pracy w zaprojektowanych wnękach technologicznych. Rozwiązanie polega na zaprojektowaniu optymalnego usytuowania wnęki technologicznej, umożliwiającego realizację zadań produkcyjnych, przy uwzględnieniu zasad bezpieczeństwa pracy. Wymaganym warunkiem było jednoczesne uzyskanie wartości równoważnego poziomu dźwięku A L_Aeq poniżej wartości ustalonych normatywów higienicznych. Wyniki pomiarów, naniesione na schemat sytuacyjny wyrobisk górniczych, decydowały o lokalizacji projektowanego rozwiązania. Stanowiska pracy zostały wykonane w zaprojektowanych miejscach wyrobisk górniczych na zasadzie jednostronnego wlotu ze stropem oraz ścianką czołową i ściankami bocznymi. Dodatkowo dla poprawy klimatu akustycznego wnęki technologiczne zostały poddane adaptacji akustycznej poprzez zastosowanie materiału dźwiękochłonnego. Rozwiązanie zostało wdrożone w Węglokoks Kraj Sp. z o.o. KWK „Bobrek - Piekary”.

Uzyskane wyniki badań przed i po wprowadzeniu zaproponowanego rozwiązania potwierdzają skuteczność takiego podejścia. Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego czasu pracy (L_EX, _8h) został obniżony z 86,3 do 81,3 dB

Wizualizacja parametrów pola akustycznego to stosunkowo nowa metoda badawcza, która umożliwia zobrazowanie parametrów charakteryzujących pole akustyczne w konkretnych punktach przestrzeni w pobliżu maszyny. Obrazy uzyskane w ten sposób mogą mieć duże zastosowanie w analizie prototypowych urządzeń, budownictwie, a także w analizie pola akustycznego wokół maszyn przemysłowych. W artykule opisano sposób działania przykładowego, mobilnego stanowiska, wizualizującego pole akustyczne wokół maszyn. Omówiono również wyniki przeprowadzonych badań emisji hałasu na przykładzie zestawu głośnikowego i pompy próżniowej.

W artykule zamieszczono ocenę trzech czynników fizycznych środowiska pracy, tj. hałasu, oświetlenia i mikroklimatu w wybranych pomieszczeniach szpitala. Pomieszczenia do badań zostały wytypowane we współpracy z pracownikami służby bhp. Pomiary wielkości charakteryzujących hałas, oświetlenie i mikroklimat przeprowadzono w sali operacyjnej oraz pomieszczeniach sterylizacji i patomorfologii. W tym celu zastosowano metody pomiarowe określone w normach.

Na podstawie wyników badań pilotażowych stwierdzono przekroczenia wartości dopuszczalnych hałasu w zakresie uciążliwości oraz konieczność poprawy natężenia oświetlenia w sali operacyjnej, pomieszczeniu sterylizacji oraz pracowni histologicznej. W odniesieniu do mikroklimatu w sali operacyjnej oraz pomieszczeniach sterylizacji spełnione są wymagania komfortu termicznego przy założeniu małej aktywności fizycznej pracowników, natomiast w pomieszczeniu patomorfologii istnieje konieczność zmian w zakresie tego czynnika.

W warunkach środowiska pracy sygnały akustyczne mogą być źródłem informacji wpływającej na bezpieczeństwo pracowników. Możliwości percepcji dźwięków, słyszenia kierunkowego czy też orientacji przestrzennej osób w środowisku pracy zależą od szeregu czynników, takich jak właściwości akustyczne pomieszczeń pracy, hałas i jego parametry, ubytki słuchu, stosowanie ochron słuchu czy protez słuchu. Badanie wpływu tych czynników na wymienione możliwości (percepcja, słyszenie kierunkowe, orientacja) wymaga zastosowania dźwięku przestrzennego i ma istotne znaczenie dla tworzenia bezpiecznych warunków pracy.

W artykule przedstawiono podstawowe informacje na temat techniki ambisonicznej jako jednej z technik przetwarzania dźwięku przestrzennego. Scharakteryzowano wykonane w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy – Państwowym Instytucie Badawczym stanowisko laboratoryjne umożliwiające prowadzenie (z wykorzystaniem techniki ambisonicznej) badań percepcji dźwięków, słyszenia kierunkowego i orientacji przestrzennej osób.

W artykule przedstawiono problem regulacji prawnych dotyczących hałasu na imprezach masowych, a także zaprezentowano wyniki badań hałasu występującego podczas meczu piłkarskiego. Badanie wykonano 22 października 2017 r. w Krakowie, gdzie odbyło się spotkanie między Wisłą Kraków a Legią Warszawa. Zarejestrowano zmiany wartości poziomu ciśnienia akustycznego w trakcie całego wydarzenia, a następnie przeanalizowano jego określone fragmenty. Pomiary wykonano w trzech punktach na terenie stadionu. Obliczone wartości parametrów LCpeak, LAFmax oraz LAeq porównano z wartościami dopuszczalnymi w środowisku pracy oraz dokonano analizy częstotliwościowej wybranych zdarzeń meczowych.

Akustyczny sygnał uprzywilejowania emitowany przez poruszający się pojazd uprzywilejowania ma za zadanie informować pozostałych uczestników ruchu drogowego o zbliżaniu się pojazdu uprzywilejowanego i konieczności ustąpienie mu pierwszeństwa przejazdu. Głównym sposobem zapewnienia słyszalności i rozpoznawalności sygnału uprzywilejowania przez uczestników ruchu drogowego przy nieznanych i zmiennych: hałasie ruchu ulicznego, izolacyjności akustycznej pojazdów oraz hałasie we wnętrzu pojazdu, jest emisja sygnału uprzywilejowania o jak najwyższym poziomie ciśnienia akustycznego. Poziom dźwięku A sygnału uprzywilejowania docierającego do wnętrza pojazdu uprzywilejowanego może przekraczać 90 dB, co oddziałuje niekorzystnie na narząd słuchu i sprawności psychofizyczne członków załogi, jak również znacząco utrudnia porozumiewanie się we wnętrzu pojazdu. W artykule przedstawiono koncepcję budowy i wyniki badań symulacyjnych systemu aktywnej redukcji sygnału uprzywilejowania do zastosowania w hełmach strażackich, który pozwoli ograniczyć narażenie załogi na ten sygnał oraz poprawić jakość komunikacji słownej w pojeździe uprzywilejowanym. System ten jest zintegrowany z układem generacji sygnału uprzywilejowania. W algorytmie sterowania systemu zastosowano filtry notch i algorytm adaptacji NLMS. Konstrukcję układu sterującego oparto na mikrokontrolerze z rodziny STM32F4.

Jedną z funkcji przegród szklanych, powszechnie stosowanych m.in. w budownictwie, jest ograniczanie hałasu. Przegrody takie charakteryzują się jednak małą izolacyjnością akustyczną dla dźwięków o niskich częstotliwościach. W artykule przedstawiono koncepcję wielokanałowego systemu aktywnej redukcji hałasu, umożliwiającego redukcję hałasu niskoczęstotliwościowego przenikającego przez przegrodę szklaną. System bazuje na sieci neuronowej, której uczenie się realizuje zmodyfikowana wersja algorytmu wstecznej propagacji błędu wykorzystująca algorytm rotacyjny. Omówiono budowę i zasadę działania systemu, a także przedstawiono wyniki jego badań symulacyjnych.

Obudowy dźwiękoizolacyjne są jednym z podstawowych środków technicznych, stosowanych powszechnie do ograniczania hałasu. Izolacyjność przegród pasywnych maleje jednak ze spadkiem częstotliwości dźwięku. Izolacyjność w zakresie niskich częstotliwości może być zwiększona poprzez zastosowanie aktywnych metod redukcji hałasu. W artykule przedstawiono budowę i zasadę działania dwupłytowej struktury aktywnej do ograniczania transmisji hałasu przez przegrody. Do sterowania przegrodą wykorzystano algorytm z ekstrapolacją sygnału błędu w oparciu o sygnały z przetworników drganiowych. Przedstawiono wyniki badań struktury na stanowisku laboratoryjnym.

Szkodliwe czynniki wibroakustyczne, czyli hałas i drgania mechaniczne występują powszechnie w środowisku pracy, przyczyniając się do powstawania wywołanych nimi chorób zawodowych. Podejmowanie działań profilaktycznych chroniących pracowników przed nadmiernym narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne wymaga wiedzy na temat stanu zagrożenia tymi czynnikami w zakładzie pracy. Umożliwiać to mogą systemy monitorowania zagrożeń wibroakustycznych w środowisku pracy.

W artykule przedstawiono opracowany w CIOP-PIB model systemu, będący bezprzewodową siecią sensorową do monitorowania zagrożeń wibroakustycznych. Do zasilania układów pomiarowych sieci wykorzystano odnawialne źródła energii. Rozwiązanie takie zwiększa autonomiczność układów pomiarowych oraz zmniejsza koszty użytkowania systemu. W artykule opisano główne założenia i koncepcje systemu, omówiono budowę układu modelowego tego systemu oraz przedstawiono przykładowe wyniki pomiarów wykonanych przy jego użyciu. Zbiorcza prezentacji wyników w centrali odbierającej sygnały z kilku czy kilkunasty punktów pomiarowych będzie przedmiotem przyszłych publikacji.

Praca w pomieszczeniach biurowych wymaga zapewnienia jak najmniejszego hałasu. Temu celowi służy czas pogłosu pomieszczenia równy 0,4-0,6 s. Aby uzyskać taki standard warunków akustycznych, pomieszczenia muszą mieć dużą chłonność akustyczną. Minimalna chłonność akustyczna pomieszczeń biurowych open space przypadająca na metr kwadratowy podłogi wynosi 1,1 m². W artykule podano metodę obliczania chłonności akustycznej pomieszczeń wg polskiej normy PN-B-02151-4:2015. Podano przykład zastosowania w pomieszczeniu dwóch dźwiękochłonnych sufitów podwieszanych o różnych współczynnikach pochłaniania dźwięku α. Wyniki obliczeń chłonności akustycznej wykazały, że dopiero sufit dźwiękochłonny o współczynniku pochłaniania dźwięku 0,9 będzie wystarczający do uzyskania odpowiedniej chłonności akustycznej. Podana metoda powinna być wykorzystywana zawsze przy projektowaniu i modernizacji pomieszczeń biurowych.

W artykule przedstawiono stan obecny i perspektywy rozwoju wydzielonego i integralnego nurtu badawczego, jakim jest akustyka środowiska. Nurt ten ukształtował się po II wojnie światowej w następstwie rozwoju aparatury elektronicznej, umożliwiającej pomiarowe określenie wielkości opisujących fale i pola akustyczne. Początek rozwoju tego kierunku dała akustyka środowiska pracy, wiążąca oddziaływanie hałasów tego środowiska z reakcją organizmu narażonego pracownika. W dalszej kolejności uwzględniono wpływy zewnętrznego środowiska człowieka jako składnika ogólnego bilansu narażenia.

 Koncentracja badań na hałasach środowiska zewnętrznego powoduje pojawienie się nowych obszarów badań objętych pojęciem „akustyka ekologiczna”. W artykule postawiono tezę, że koncentracja badań na akustyce ekologicznej spowodowała znaczące wyhamowanie postępu w akustyce środowisku pracy, co jest źródłem znaczących strat ekonomicznych.

W 2014 r. w Polsce w warunkach zagrożenia hałasem pracowało 184,3 tys. osób, co stanowiło 54,3% ogólnej liczby pracowników zatrudnionych w warunkach zagrożenia czynnikami szkodliwymi środowiska pracy. Największą liczbę osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia hałasem w sektorach polskiej gospodarki odnotowano w górnictwie węgla kamiennego oraz przetwórstwie przemysłowym. Współczynnik zachorowalności na choroby zawodowe w górnictwie był kilkanaście razy większy od pozostałych sekcji polskiej gospodarki i wyniósł 296 na 100 tys. pracujących.

W artykule poddano analizie rozmiar zagrożenia hałasem w polskim górnictwie oraz w KWK „Bobrek - Piekary” w aspekcie zawodowego uszkodzenia słuchu i liczby pracowników zatrudnionych w strefach szczególnego narażenia. Autorzy artykułu zaproponowali alternatywną metodę ograniczenia narażenia na hałas na stanowiskach obsługi przenośników układu transportu urobku, poprzez wykonanie wnęk technologicznych
i ich adaptację akustyczną. Wyniki badań przed i po wprowadzeniu zaproponowanych działań naprawczych potwierdzają skuteczność takiego podejścia.

W artykule porównano zagrożenie hałasem na terenie dwóch wiertni poszukiwawczych gazu z łupków. Uwzględniono stanowiska pracy kierowników wiertni, pracowników działu bhp i geologów. W związku z charakterem tych prac ocenę hałasu przeprowadzono ze względu na ochronę słuchu oraz  możliwość realizacji podstawowych zadań. Przedstawiono wyniki pomiarów i oceny hałasu, z których wynika, że hałas przekracza na jednej wiertni na stanowisku pracownika bhp poziomy dopuszczalne ze względu na ochronę słuchu. Na żadnym stanowisku nie ma przekroczeń poziomów dopuszczalnych hałasu ze względu na możliwość realizacji podstawowych zadań. Hałas na terenie wiertni II był średnio o 6-9 dB większy, niż na wiertni I. Na obu wiertniach występowały strefy, w których hałas przekraczał 85 dB.

Z badań wynika, że na wiertniach gazu z łupków nawet pracownicy wykonujący zadania koncepcyjne, jeśli  część czasu pracy pracują w strefach, w których hałas przekracza 85 dB, mogą być narażeni na utratę słuchu.

Problemy z poprawnym użytkowaniem ochronników słuchu znane są od wielu lat. Wyniki badań prowadzonych między innymi w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy – Państwowym Instytucie Badawczym wykazały, że tłumienie dźwięku nauszników przeciwhałasowych w warunkach rzeczywistych bywa nawet o kilkanaście decybeli niższe, niż tłumienie wynikające z badań laboratoryjnych. Oznacza to, że w niektórych przypadkach narażenie indywidualne na hałas może przekraczać wartości dopuszczalne. Nieprawidłowości te można ograniczyć przez wprowadzenie interaktywnego systemu szkoleń, w którym osoba szkolona będzie mogła samodzielnie ocenić swoje umiejętności. Takim rozwiązaniem są szkolenia prowadzone przy wykorzystaniu systemu 3M™ E-A-Rfit™ Dual-Ear Validation.

W artykule przedstawiono analizę możliwości wykorzystania uniwersalnych narzędzi programistycznych współpracujących z najnowszymi wersjami przeglądarek internetowych do wspomagania oceny środowiska pracy. Analizę zilustrowano przykładami trzech programów umożliwiających ocenę narażenia na hałas oraz drgania ogólne i miejscowe. Oprogramowanie jest kompatybilne z przyjętymi powszechnie standardami dotyczącymi możliwości przeglądarek internetowych. Dzięki temu może być uruchamiane na urządzeniach mobilnych niezależnie od zastosowanego systemu operacyjnego.

W ostatnich latach w Polsce prowadzi się prace poszukiwawczo-rozpoznawcze związane z pozyskiwaniem gazu z łupków. Artykuł dotyczy identyfikacji źródeł hałasu wiertni, z punktu widzenia ekspozycji na hałas pracowników pracujących na jej terenie. Jednym ze sposobów identyfikacji źródeł hałasu jest zastosowanie wyznaczonych metodą pomiarowo-obliczeniową map hałasu, wykonanych w pasmach częstotliwości.

Z map tych wynika, że silnik spalinowy napędzający prądnice do Top Drive jest na wiertniach największym źródłem hałasu w zakresie częstotliwości powyżej 500 Hz. Drugim co do wielkości emisji hałasu typem źródła są pompy płuczkowe, szczególnie w zakresie częstotliwości od 8 do 63 Hz. Trzecim istotnym źródłem hałasu są sita wibracyjne, szczególnie w zakresie częstotliwości od 8 do 63 Hz oraz w paśmie 4000 Hz. 

W artykule omówiono podstawowe pojęcia z dziedziny nauki, którą jest wibroakustyka, między innymi charakteryzując hałas, infradźwięki i ultradźwięki. Odniesiono się do teorii zrównoważonego rozwoju w kontekście zagrożeń wibroakustycznych dla środowiska (w tym środowiska pracy człowieka), a następnie zdefiniowano, w jaki sposób należy pojmować systemowe podejście do tych zagrożeń, jak również jak prawidłowo dokonywać oceny ryzyka z nimi związanego i w jaki sposób je ograniczać.

Odnawialne źródła energii są coraz powszechniej stosowane we współczesnej technice do zasilania urządzeń elektronicznych. Zastosowanie odnawialnych źródeł energii pozwala na ograniczenie kosztów eksploatacyjnych urządzeń, wpływa pozytywnie na środowisko naturalne, a ponadto zapewnia konstruowanym urządzeniom większą autonomię. W artykule przedstawiono koncepcję systemu umożliwiającego monitoring parametrów wibroakustycznych środowiska pracy, w skład którego wchodzą urządzenia pomiarowe zasilane przy wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii. Przedstawiono i omówiono różne rodzaje odnawialnych źródeł energii oraz możliwości ich zastosowania w zaproponowanym systemie pomiarowym.

W artykule przedstawione zostały wyniki badań dźwięku dzwonków szkolnych, traktowanych jako źródło hałasu. Badano także, czy dźwięk ten jest słyszalny na przerwach między lekcjami w szkole podstawowej. Badania wykonano w odniesieniu do dwóch wariantów: w pierwszym na korytarzu szkoły działały dwa identyczne dzwonki;  w drugim ­– tylko jeden z nich. Przyjęto dwa kryteria oceny: braku szkodliwości dźwięku dzwonka (tj. braku jego szkodliwego wpływu na ubytki słuchu ludzi) oraz słyszalności dzwonka w czasie przerwy między zajęciami. Oba kryteria dotyczą całego korytarza, gdzie przebywają uczniowie i nauczyciele.

Stwierdzono, że przy działających obu dzwonkach oraz przy działającym jednym dzwonku poziom dźwięku A nie przekraczał poziomów dopuszczalnych hałasu w środowisku pracy ze względu na ochronę słuchu. Kryterium słyszalności było spełnione na całym korytarzu tylko przy włączonych obu dzwonkach, natomiast przy jednym dzwonku nie było ono spełnione w części korytarza. Ponadto, przy jednym włączonym dzwonku występują dużo większe różnice w jego słyszalności na całym korytarzu, niż przy obu włączonych urządzeniach, co należy uznać za efekt niekorzystny.

Na podstawie badań można stwierdzić, że sytuacja, w której działają oba dzwonki na korytarzu jest lepsza niż w przypadku, gdy działa tylko jeden z nich.

Hałas impulsowy jest zagrożeniem dla słuchu występującym na wielu stanowiskach pracy, najczęściej związanych z obróbką metali oraz w obecności wystrzałów bądź eksplozji. Należy mieć na uwadze, że w przypadku silnych impulsów istnieje możliwość spowodowania trwałego ubytku słuchu nawet po jednej ekspozycji. W artykule przedstawiono właściwości hałasu impulsowego wytwarzanego przez 37 źródeł hałasu typowych dla przemysłu i zastosowań militarnych. Obliczono też liczbę minut lub dopuszczalną liczbę strzałów/eksplozji, na jakie mógłby być eksponowany pracownik na określonym stanowisku pracy.

Ocenę narażenia na hałas nauczycieli w szkołach podstawowych przeprowadzono na podstawie badań ankietowych, pomiarów hałasu na stanowiskach pracy nauczycieli oraz analizy danych statystycznych o zagrożeniach i chorobach zawodowych w sektorze edukacji. Badania wykazały, że hałas stanowi główny czynnik uciążliwy w środowisku szkolnym. Hałas w szkołach może być również czynnikiem szkodliwym. Wysokie poziomy hałasu rzędu 80-85 dB mierzone w korytarzach podczas przerw i w salach gimnastycznych mogą powodować ryzyko uszkodzenia słuchu uczniów i nauczycieli.

W ostatnich latach wzrasta liczba nowych stanowisk pracy, m.in. obsługi infolinii – miejsc pracy, na których występują poważne, szkodliwe i uciążliwe czynniki środowiska pracy, m.in. hałas. W artykule przedstawiono wyniki pomiarów i oceny hałasu na stanowiskach pracy pracowników infolinii oraz podano zalecenia do jego ograniczenia. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdza się, że hałas na stanowiskach obsługi infolinii (podczas stosowania przez operatorów telefonicznych słuchawek nagłownych) może stanowić czynnik szkodliwy (powodujących ryzyko uszkodzenia słuchu) i czynnik uciążliwy utrudniający wykonywanie pracy i powodujący pozasłuchowe niekorzystne zmiany zdrowotne.

Ochrona pracowników przed zagrożeniami powodowanymi hałasem i drganiami mechanicznymi (wibracjami) w środowisku pracy jest podstawowym celem badań prowadzonych przez Zakład Zagrożeń Wibroakustycznych CIOP-PIB. W ich wyniku powstały m.in. metody i unikatowe w kraju stanowiska do badań właściwości akustycznych i mechanicznych ochronników słuchu. Dzięki nim możliwe jest prowadzenie badań do oceny zgodności ochronników słuchu zgodnie z wymaganiami dyrektywy 89/686/EWG, a tym samym eliminowanie z polskiego rynku ochronników słuchu niespełniających tych wymagań. W Zakładzie powstały również nowe rozwiązania środków ochrony indywidualnej przed hałasem, m.in. model ochronnika słuchu z elektronicznym systemem aktywnej redukcji hałasu i łączności wewnętrznej, niezależne nauszniki przeciwhałasowe FASER N1 i nahełmowe FASER H1, nauszniki przeciwhałasowe z regulowanym tłumieniem FASER N1-E3. Przeprowadzono ocenę ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas i drgania mechaniczne na stanowiskach pracy w środkach komunikacji miejskiej, z wykorzystaniem dozymetrycznej metody badań. W zakresie nowych metod badania i oceny skuteczności ochronników słuchu opracowano stanowisko badawcze oraz procedury w języku Matlab do analizy przebiegów czasowych sygnałów akustycznych do badań skuteczności tłumienia hałasów impulsowych przez ochronniki słuchu, w tym wkładek przeciwhałasowych dla różnych geometrii przewodu słuchowego

W artykule przedstawiono wyniki badań analizy uciążliwości hałasu niskoczęstotliwościowego występującego na stanowiskach pracy zlokalizowanych w pomieszczeniach biurowych. W ramach badań przeprowadzono pomiary wielkości akustycznych charakteryzujących ten rodzaj hałasu oraz ankietę wśród osób zatrudnionych na tych stanowiskach.