Wskazówki dla pracodawców

 

Pracodawcy, którzy w swoich zakładach produkują, przetwarzają lub stosują substancje chemiczne i ich mieszaniny o działaniu rakotwórczym, mutagennym i reprotoksycznym (wykaz substancji i procesów), powinni wypełnić obowiązki wynikające z wymagań przepisów prawnych.

 

Ich wdrożenie w zakładach lub przedsiębiorstwach, stanowi podstawę zarządzania bezpieczeństwem pracy z tymi substancjami.

OBOWIĄZEK – DZIAŁANIE

PRZEPIS PRAWNY

Prowadzenie rejestru substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym

art. 221 §2 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. 2019 poz. 1040 z późn. zm.)

Prowadzenie wykazu substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników (CMR) lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym

§3 Rozporządzenie Ministra Zdrowia (Dz.U. 2024, poz. 1126)

Wykonywanie pomiarów CMR z częstotliwością określoną w przepisach wydanych na podstawie art. 227 §2 Kodeksu pracy,

Stosowanie metod wczesnego wykrywania narażenia na te substancje chemiczne, mieszaniny lub czynniki CMR podczas awarii

Zapewnienie zmniejszenia narażenia pracowników na CMR przez stosowanie systemów zamkniętych jeżeli nie jest możliwe zastąpienie CMR

Zmniejszenie narażenia do tak niskiego poziomu na jaki pozwalają możliwości techniczne jeśli nie jest możliwe stosowanie systemów zamkniętych przy pracach z czynnikami rakotwórczymi, mutagennymi lub nieprogowymi substancjami reprotoksycznymi pracodawca powinien.

Zapewnienie ograniczenia do minimum zagrożenia związanego z narażeniem pracowników na działanie progowej substancji reprotoksycznej jeżeli z przyczyn technicznych jej używanie w systemie zamkniętym jest niemożliwe

(Do substancji reprotoksycznych innych niż nieprogowe substancje reprotoksyczne i progowe substancje reprotoksyczne postępuje się jak podano powyżej. W takim przypadku dokonując oceny ryzyka zawodowego, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 23715 §2 Kodeksu pracy, pracodawca uwzględnia możliwość, że dla takiej substancji reprotoksycznej nie istnieje bezpieczny poziom narażenia)

§4 Rozporządzenie Ministra Zdrowia (Dz.U. 2024, poz. 1126)

W przypadku używania czynników o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub substancji reprotoksycznej, pracodawca:

    1. ogranicza ilość czynnika o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub substancji reprotoksycznej w miejscu pracy;
    2. utrzymuje na jak najniższym poziomie liczbę pracowników, którzy są lub mogą być narażeni na działanie czynników
      o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub substancji reprotoksycznych;
    3. projektuje tak procesy pracy i środki kontroli technicznej, aby uniknąć powstawania czynników o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub substancji reprotoksycznych w miejscu pracy lub ograniczyć ich powstawanie do minimum;
    4. usuwa czynniki o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub substancje reprotoksyczne w miejscu ich powstawania, do miejscowego wyciągu lub do ogólnego systemu wentylacji, w należyty sposób i zgodnie z wymogami ochrony zdrowia i środowiska;
    5. stosuje właściwe metody i procedury pracy, w tym wykorzystuje istniejące procedury badań i pomiarów czynników o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub substancji reprotoksycznych określone w przepisach wydanych na podstawie art. 227 §2 Kodeksu pracy, w celu wczesnego wykrywania nadmiernego zagrożenia powstałego w wyniku nieprzewidywalnego zdarzenia lub wypadku;
    6. stosuje środki ochrony zbiorowej lub – tam, gdzie nie można uniknąć narażenia na działanie czynników o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub substancji reprotoksycznych za pomocą innych środków – środki ochrony indywidualnej;
    7. stosuje środki higieny, szczególnie regularne czyszczenie podłóg, ścian i innych powierzchni;
    8. odgranicza miejsca zagrożone i stosuje odpowiednie znaki ostrzegawcze, włącznie ze znakami ,,zakaz paleniaˮ, w miejscach, w których pracownicy są lub mogą być narażeni na działanie czynników o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub substancji reprotoksycznych;
    9. określa plan działania w nagłych wypadkach, które mogą wyniknąć z nadmiernego narażenia na działanie czynników
      o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub substancji reprotoksycznych;
    10. stosuje sposoby bezpiecznego przechowywania, przeładunku i transportu, szczególnie przez zastosowanie pojemników szczelnie zamkniętych i oznakowanych w sposób czytelny i widoczny;
    11. stosuje sposoby bezpiecznego gromadzenia, przechowywania i usuwania odpadów, włącznie z zastosowaniem pojemników szczelnie zamkniętych i oznakowanych w sposób czytelny i widoczny.

§5 Rozporządzenie Ministra Zdrowia (Dz.U. 2024, poz. 1126)

 

Prowadzenie rejestru prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z CMR lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym. W §6 podane są szczegółowe informacje, które powinny być zawarte w tym rejestrze.

§6.1 Rozporządzenie Ministra Zdrowia (Dz.U. 2024, poz. 1126)

Przekazywanie właściwemu państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu niezwłocznie po rozpoczęciu działalności oraz corocznie do dnia 15 stycznia informacji  o substancjach chemicznych, ich mieszaninach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym – ZASADNICZE ZMIANY – rejestruje się pracowników narażonych na CMR w stężeniach poniżej 0,1 NDS i powyżej  0,1 NDS

§6.2 Rozporządzenie Ministra Zdrowia (Dz.U. 2024, poz. 1126)

Prowadzenie rejestru pracowników narażonych na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu CMR

§7.1 Rozporządzenie Ministra Zdrowia (Dz.U. 2024, poz. 1126)

Przechowywanie rejestru pracowników zatrudnionych przy pracach w kontakcie z substancjami rakotwórczymi i mutagennymi przez okres  40 lat po ustaniu narażenia, a w przypadku likwidacji zakładu pracy – przekazanie właściwemu państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu
- substancjami reprotoksycznymi niebędącymi jednocześnie czynnikami o działaniu rakotwórczym lub mutagennym przez okres 5 lat po ustaniu narażenia na te substancje

§8.1
§8.2 Rozporządzenie Ministra Zdrowia (Dz.U. 2024, poz. 1126)

Informowanie pracownika o opakowaniu, zbiorniku i instalacji zawierających substancje chemiczne, ich mieszaniny lub czynniki o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym, a także o wymaganiach dotyczących oznakowania i znakach ostrzegawczych;

§11.1 Rozporządzenie Ministra Zdrowia (Dz.U. 2024, poz. 1126)

Przeprowadzanie okresowych szkoleń pracowników
w zakresie:

    1. ryzyka dla zdrowia, jakie wynika z oceny narażenia na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym i dodatkowego ryzyka wynikającego z palenia tytoniu, oraz środków ostrożności, które powinny być podejmowane w celu ograniczenia tego narażenia,
    2. wymagań higienicznych, które powinny być spełnione w celu ograniczenia narażenia na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym,
    3. konieczności używania środków ochrony indywidualnej, w tym odzieży ochronnej,
    4. działań zapobiegających wypadkom oraz działań koniecznych do podjęcia przez pracowników, w tym pracowników pełniących obowiązki ratownicze, podczas działań ratowniczych oraz wypadków.

§11.2 Rozporządzenie Ministra Zdrowia (Dz.U. 2024, poz. 1126)

Zapewnienie kontroli zdrowia pracownika związanej z indywidualną oceną pracownika – w celu określenia stanu jego zdrowia w związku z narażeniem na działanie określonych czynników o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub substancji reprotoksycznych podczas pracy, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 437) oraz w art. 229 Kodeksu pracy;

§11.3 Rozporządzenie Ministra Zdrowia (Dz.U. 2024, poz. 1126)