W artykule przedstawione zostały wyniki badań dźwięku dzwonków szkolnych, traktowanych jako źródło hałasu. Badano także, czy dźwięk ten jest słyszalny na przerwach między lekcjami w szkole podstawowej. Badania wykonano w odniesieniu do dwóch wariantów: w pierwszym na korytarzu szkoły działały dwa identyczne dzwonki; w drugim – tylko jeden z nich. Przyjęto dwa kryteria oceny: braku szkodliwości dźwięku dzwonka (tj. braku jego szkodliwego wpływu na ubytki słuchu ludzi) oraz słyszalności dzwonka w czasie przerwy między zajęciami. Oba kryteria dotyczą całego korytarza, gdzie przebywają uczniowie i nauczyciele.
Stwierdzono, że przy działających obu dzwonkach oraz przy działającym jednym dzwonku poziom dźwięku A nie przekraczał poziomów dopuszczalnych hałasu w środowisku pracy ze względu na ochronę słuchu. Kryterium słyszalności było spełnione na całym korytarzu tylko przy włączonych obu dzwonkach, natomiast przy jednym dzwonku nie było ono spełnione w części korytarza. Ponadto, przy jednym włączonym dzwonku występują dużo większe różnice w jego słyszalności na całym korytarzu, niż przy obu włączonych urządzeniach, co należy uznać za efekt niekorzystny.
Na podstawie badań można stwierdzić, że sytuacja, w której działają oba dzwonki na korytarzu jest lepsza niż w przypadku, gdy działa tylko jeden z nich.
W artykule podano wyniki pomiarów czasu pogłosu i wskaźnika transmisji mowy w 8 typowych salach lekcyjnych szkół, przed i po zainstalowaniu w nich dźwiękochłonnych sufitów podwieszanych. Przed zastosowaniem tych sufitów sale nie spełniały warunków akustycznych tzn. był w nich zbyt długi czas pogłosu, przy jednoczesnej minimalnej zrozumiałości mowy (i to tylko w 2 z 8). Wynika z tego, że przed zastosowaniem dźwiękochłonnych sufitów warunki akustyczne w salach nie zapewniały dobrych warunków do nauki. Po zastosowaniu dźwiękochłonnych sufitów właściwości akustyczne sal diametralnie się poprawiły, co znalazło odzwierciedlenie w zmierzonych wartościach czasów pogłosu oraz wskaźnikach transmisji mowy STI, które już spełniały zadane kryteria. Ponadto właściwości akustyczne sal tak bardzo się poprawiły, że można w 4 salach zrozumiałość mowy uznać za doskonałą, a w pozostałych 4 za dobrą, bliską doskonałej.
Właściwości akustyczne pomieszczeń do komunikacji werbalnej charakteryzuje się parametrami czasu pogłosu i wskaźnika transmisji mowy. Z punktu widzenia nauczyciela istotne jest także, jakie musi być jego natężenie głosu, aby zapewnić akceptowalny poziom komunikacji. W pomieszczeniach o krótszym czasie pogłosu zmniejsza się hałas tła akustycznego, co pozwala nauczycielowi zmniejszyć natężenie głosu, bez pogorszenia jakości komunikacji werbalnej. Wynika to z faktu, że mówiący podświadomie i bezwiednie, reguluje natężenie głosu w taki sposób, aby było ono wyższe o kilkanaście decybeli od poziomu dźwięku A tła akustycznego (tzw. efekt Lombarda). W artykule przedstawiono wyniki badań, które umożliwiają określenie gęstości rozkładów poziomu dźwięku A podczas lekcji, z których wyznaczono poziom mowy głosu nauczycieli oraz poziom tła akustycznego.
W artykule podano powszechnie stosowane kryteria oceny pomieszczeń pod względem zrozumiałości mowy. Do oceny zrozumiałości mowy wybrano najpowszechniej stosowany parametr wskaźnik transmisji mowy STI. Przyjęto, że jego wartość w rozpatrywanym pomieszczeniu powinna być większa od 0.70. Ta ostatnia zapewnia tzw. zrozumiałość dobrą w rozpatrywanych pomieszczeniach edukacyjnych. Dalej podano propozycję postępowania zmierzającego do uzyskania zrozumiałości dobrej. Propozycja ta określa wykonanie adaptacji akustycznej pomieszczenia, obejmującego wykonanie dźwiękochłonnego sufitu podwieszanego oraz zastosowanie na ścianach pomieszczenia materiałów dźwiękochłonnych. W artykule w celu weryfikacji skuteczności tych propozycji, podano przykłady zastosowania tych wytycznych w praktyce tj. w trzech pomieszczeniach edukacyjnych.
Znaczny wzrost rozpoznawanych chorób zawodowych narządu głosu, zwłaszcza wśród nauczycieli, skłonił autorów artykułu do przeanalizowania dostępnych materiałów naukowych i opracowania zasad profilaktyki oraz programu prewencji narządu głosu. Wszyscy polscy specjaliści z dziedziny foniatrii i laryngologii podkreślają w swoich pracach , że najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zaburzeniom emisji głosu jest usunięcie czynników wpływających na dysfunkcję.
W artykule przedstawiono praktyczne metody identyfikacji „słabych punktów” w szkołach z wykorzystaniem przygotowanych list kontrolnych. Przedstawiono również podstawowe zasady ograniczania ryzyka wypadkowego w szkołach oraz zaproponowano procedury bezpiecznego postępowania. Wszystkie te przedstawione narzędzia mogą ułatwić dyrektorom szkół realizację wymagań prawnych dotyczących okresowych przeglądów stanu bezpieczeństwa oraz ograniczania wypadkowości.
W artykule przedstawiono wyniki badań właściwości akustycznych pomieszczeń przeprowadzonych w 89 salach lekcyjnych w czterech szkołach podstawowych. Właściwości akustyczne sal lekcyjnych określano w oparciu o czas pogłosu (T30), oraz obiektywne parametry zrozumiałości mowy - wskaźnik klarowności (C50) i wskaźnik transmisji mowy (STI). Stwierdzono występowanie dużego zróżnicowania tych parametrów akustycznych w salach lekcyjnych. Przeprowadzona analiza wyników badań wykazała niekorzystne warunki akustyczne w pomieszczeniach pracy nauczycieli.
Ocenę narażenia na hałas nauczycieli w szkołach podstawowych przeprowadzono na podstawie badań ankietowych, pomiarów hałasu na stanowiskach pracy nauczycieli oraz analizy danych statystycznych o zagrożeniach i chorobach zawodowych w sektorze edukacji. Badania wykazały, że hałas stanowi główny czynnik uciążliwy w środowisku szkolnym. Hałas w szkołach może być również czynnikiem szkodliwym. Wysokie poziomy hałasu rzędu 80-85 dB mierzone w korytarzach podczas przerw i w salach gimnastycznych mogą powodować ryzyko uszkodzenia słuchu uczniów i nauczycieli.
W drugiej części artykułu omówiono wpływ hałasu szkolnego na uczniów i nauczycieli oraz ogólne zasady profilaktyki zagrożeń hałasem w szkołach.
W pierwszej części artykułu przedstawiono przegląd wybranych badań hałasu w szkołach podstawowych polskich i zagranicznych. Badania wykazały niekorzystny stan warunków akustycznych w szkołach polskich.