Praca biurowa polega przede wszystkim na wykonywaniu czynności związanych z obsługą komputera czy laptopa, w których bardzo istotną rolę odgrywa narząd wzroku. Pracownicy spędzają obecnie w pomieszczeniach biurowych 8 i więcej godzin dziennie. W związku z tym oświetlenie pomieszczeń, w których znajdują się komputery, powinno zapewnić wykonywanie typowych prac biurowych w sposób efektywny. Przy projektowaniu oświetlenia należy uwzględnić odpowiednią widoczność zadania wzrokowego, ale równie ważna jest dbałość o właściwe oświetlenie całego pomieszczenia. Dlatego nie tylko należy zapewnić prawidłowe (spełniające wymagania normy oświetleniowej [PN-EN 12464-1:2012 Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach.]) oświetlenie zadania wzrokowego, ale również zwrócić uwagę na otoczenie świetlne, które musi zagwarantować pracownikom wygodę widzenia, odpowiednią wydolność wzrokową oraz bezpieczeństwo1. Oczywiście oba te aspekty powinny ze sobą współgrać, tak aby stworzyć zarówno stymulujące (pobudzające) warunki do pracy, jak i dobrą widoczność zadania wzrokowego. Jeżeli oświetlenie spełnia również aspekt energooszczędności, to można uznać, że w pomieszczeniu spełnione zostały podstawowe cele oświetleniowe.
W artykule przedstawiono wymagania dotyczące stosowania systemów oświetlenia awaryjnego zawarte w aktualnych przepisach prawnych, z uwzględnieniem zapisów znowelizowanej normy PN-EN 1838 z 25 listopada 2013 r. Dokonano interpretacji niektórych, niezbyt jednoznacznych, zapisów zawartych w normach przedmiotowych, a także omówiono rozbieżności pomiędzy wymaganiami zawartymi w różnych dokumentach prawnych. Zaprezentowano podział oświetlenia awaryjnego oraz omówiono cele, wymagania i przykładowe zastosowania poszczególnych rodzajów oświetlenia ewakuacyjnego: oświetlenia dróg ewakuacyjnych, strefy otwartej (zapobiegające panice) i oświetlenia strefy wysokiego ryzyka. Przedstawiono także ogólne zasady umieszczania opraw oświetlenia ewakuacyjnego.
W artykule zaprezentowano najważniejsze informacje zamieszczone w aktualnych ustawach, rozporządzeniach oraz polskie normy dotyczące instalacji oświetlenia awaryjnego. Przedstawiono – zawarty w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury – wykaz pomieszczeń, w których należy stosować oświetlenie ewakuacyjne oraz wymagania techniczne, jakie mają spełniać te instalacje. Omówiono dwie ustawy oraz dwa rozporządzenia, z których wynika m.in. konieczność uzgadniania projektów instalacji oświetlenia ewakuacyjnego czy obowiązek uzyskania dopuszczenia do użytkowania opraw oświetlenia awaryjnego.
Na podstawie analizy norm określono podstawowe funkcje oświetlenia ewakuacyjnego, omówiono podział systemów oświetlenia awaryjnego oraz wymieniono grupę norm dotyczących symboli graficznych, barw i znaków bezpieczeństwa.
Słaba widoczność spowodowana olśnieniem uznawana jest za jedną z pośrednich przyczyn wypadków przy pracy, w szczególności na zewnętrznych stanowiskach pracy, kiedy wykonuje się prace po zmierzchu. W celu poprawy warunków pracy wzrokowej i ograniczenia zagrożenia wypadkowego związanego z olśnieniem na zewnętrznych stanowiskach pracy konieczne jest dokonywanie odpowiedniej oceny olśnienia. W artykule przedstawiono opracowaną w CIOP-PIB metodę oceny olśnienia polegającą na subiektywnej ocenie odczuwanego olśnienia przez pracowników oraz obiektywnym wyznaczeniu wskaźnika olśnienia GR na podstawie pomiaru rozkładu luminancji.
W artykule omówiono zagadnienia dotyczące przystosowania obiektów, pomieszczeń i stanowisk pracy znajdujących się zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynków w zakresie oświetlenia elektrycznego dla osób słabowidzących. Polega ono na odpowiednim dobraniu parametrów oświetlenia, takich jak: natężenie i równomierność oświetlenia, wskaźnik oddawania barw, barwa światła (temperatura barwowa), olśnienie, a także migotanie, tętnienie światła oraz efekt stroboskopowy w zależności od rodzaju niepełnosprawności wzroku. Ze względu na brak w aktualnych normach oświetleniowych szczegółowych wymagań dotyczących powyższych parametrów, zaproponowano zalecenia oraz rozwiązania techniczne mające na celu poprawę warunków pracy osób słabowidzących. Szczególną uwagę zwrócono na konstrukcję i parametry techniczne opraw oświetlenia miejscowego. Przedstawiono także zagadnienia dotyczące oświetlenia elektrycznego kabin dźwigów osobowych. Zaprezentowano również przykłady udogodnień poprawiających jakość oświetlenia w pomieszczeniach i na stanowiskach pracy dla tej grupy osób.
Olśnienie przykre jest jednym z parametrów oświetlenia, który nie jest oceniany w sposób obiektywny – pomiarowy na stanowiskach pracy. Jego ocena dokonywana jest dotychczas wyłącznie podczas projektowania oświetlenia wnętrz. Miarą oceny ograniczenia olśnienia jest ujednolicony wskaźnik oceny olśnienia (UGR), którego wartość dla charakterystycznych punktów w pomieszczeniu wyznaczana jest obliczeniowo i porównywana z wymaganiami PN-EN 12464-1 [1]. W artykule przedstawiono jak zmienia się wartość UGR odzwierciedlająca wielkość olśnienia przykrego przy różnym położeniu obserwatora względem źródła olśnienia na przykładzie pomieszczenia biurowego oraz praktyczne wnioski dla użytkowników.