Wytyczne do kształtowania warunków pracy i organizacjipracy dla osób z chorobami układu sercowo-naczyniowego

Dane statystyczne wskazują, że duży odsetek Polaków po rozpoznaniu choroby układu sercowo-naczyniowego nie wraca do pracy. W większościprzypadkówwynika to znadmiernej ostrożności, a także niewiedzy na temat możliwości zawodowych osób obciążonych chorobami układu sercowo-naczyniowego [8].

Ogromny postęp w zakresie diagnostyki i leczenia chorób układu sercowo-naczyniowego spowodował, że szanse na powrót dopracyosóbztymichorobami,równieżtych ponagłym incydencie (np. po zawale serca), wyraźnie wzrosła.

Choroba niedokrwienna serca

Osoby z chorobą niedokrwienną serca w okresie stabilnym, czyli osoby niedoświadczające bólu podczas normalnej aktywności fizycznej,mogą bez problemu wykonywać prace, w których nie występuje ciężki wysiłek fizyczny czy podnoszenie/przenoszenie ciężarów.W wypadku prac obciążających fizycznie lub wykonywanych w trudnych warunkach mikroklimatu konieczne jest zachowanie ostrożności. Możliwość powrotu do pracyporozpoznaniu chorobyniedokrwiennej serca, której często pierwszym objawem jest zawał serca, zależy w dużym stopniu od stopnia zaawansowania choroby, sposobu leczenia oceny ryzyka sercowo-naczyniowego. Generalnie osoby z chorobą niedokrwienną serca mogą bez ograniczeń wykonywać lekkie prace fizyczne, pracę umysłową orazpracę, wktórej nie występują sytuacje powodujące nadmierne napięcie psychiczne.

Nadciśnienie tętnicze

Osoby z dobrze kontrolowanym nadciśnieniem tętniczym krwi, u których nie stwierdzono powikłań narządowych, są w stanie bez większych problemów kontynuować pracę zawodową. Osobyte mogą wykonywać pracę umysłową, ale również fizyczną lekką lub średnio-ciężką. Czasem jednak konieczna jest zmiana wykonywanej dotychczas pracy, szczególnie pracy, w której występuje duże obciążenie psychiczne, stres i odpowiedzialność [4]. Szczególną uwagę należy zwrócić na możliwość wykonywania pracy przez osoby z nadciśnieniem tętniczym krwi w środowisku, w którym występują czynniki o udowodnionym działaniu zwiększającym ciśnienie tętnicze, tzn. disiarczek węgla, związki chromu i ołowiu.

Wśród prac, których nie powinna wykonywać osoba z chorobami układu sercowo-naczyniowego, wymienia się:

• ciężką i bardzo ciężką pracę fizyczną
• prace związane z dużym obciążeniem statycznym
• prace związane z podnoszeniem i przenoszeniem ciężarów
• prace w narażeniu na czynniki fizyczne, m.in. hałas, szczególnie hałas impulsowy, mikroklimat gorący, mikroklimat zimny, mikroklimat zmienny, pola elektromagnetyczne
• prace w narażeniu na czynniki chemiczne, m. in. rozpuszczalniki organiczne, disiarczek węgla, ołów, tlenek węgla, nitroglicerynę
• stres definiowany jako wysokie wymagania pracy i niski poziom kontroli.

Choroby układu sercowo-naczyniowego, a także leki stosowane wich leczeniu mogą wpływać nasprawność psychofizyczną i być przyczyną nagłych omdleń, a nawet utraty przytomności. Dlatego w uzasadnionych okolicznościach należy rozważać możliwość wykonywania pracy na wysokości, pracy przy obsłudze maszyn w ruchu, czy pracy związanej z kierowaniem pojazdami mechanicznymi.

Należy również unikać prac w ponadnormatywnym wymiarze czasu pracy (np. dyżurówlekarskich czy pielęgniarskich w kilku placówkach). Prace wykonywane dodatkowo, w tym samym lub w innym zakładzie pracy, zwiększają obciążenie fizyczne pracownika, a także mogą być przyczyną stresu.

Dla osób z wszczepionym układem stymulującym czynność serca przeciwskazana jest ponadto praca w warunkach narażenia na działanie pola i promieniowania elektromagnetycznego, czyli praca elektromontera remontującego linie pod napięciem, obsługa medycznych urządzeń diagnostyki obrazowej, m.in. rezonansu magnetycznego, praca w pobliżu nadajników radiowych, telewizyjnych i linii wysokiego napięcia.

Decyzję o możliwości wykonywania pracy zawodowej w konkretnych warunkach środowiska zawsze podejmuje lekarz medycyny pracy sprawujący opiekę profilaktyczną nad pracownikami. Lekarz decyzję taką podejmuje na podstawie badania przedmiotowego, podmiotowego, analizy dokumentacji o przebiegu choroby oraz dokumentacji na temat fizycznych i psychospołecznych wymagań pracy.

_____________________________

[4.] Choroby układu krążenia w aspekcie pracy zawodowej. Poradnik dla lekarzy. Red. A. Bortkiewicz. Łódź, Instytut Medycyny Pracy 2011.

[8.] Kleniewska A., Ojrzanowski M., Lipińska-Ojrzanowska A., Wiszniewska M., Walusiak-Skorupa J.: Bariery w aktywizacji zawodowej osób z chorobami układu krążenia. Medycyna Pracy 2012, 63(1): 105-115.