Mikrofirmy w Polskiej gospodarce

 

Wprowadzenie do tematyki kampanii*

Sektor MŚP odgrywa kluczową rolę w polskiej i europejskiej gospodarce.

W Polsce (wg danych GUS) w 2020 r. funkcjonowało około 2,25 mln firm z kategorii MŚP (co stanowi ok. 99,8% działających firm), które generowały prawie połowę PKB. W tej grupie większość (97%) stanowiły mikroprzedsiębiorstwa.

 

Rys.Podział firm wg wielkości w Polsce w 2020 r. (Źródło: „Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce”, PARP, Warszawa 2022)

 

Pod względem liczby przedsiębiorstw aktywnych z sektora MSP na 1000 mieszkańców najlepiej wypada województwo mazowieckie (76,8), a za nim zachodniopomorskie (69,4) i małopolskie (67,4). Wysoko plasują się również województwa: pomorskie (63,3), wielkopolskie (63,1) i dolnośląskie (58,9). Najniższe wartości osiągnęły województwa: podkarpackie (41,7), świętokrzyskie (45,6) oraz warmińsko-mazurskie (46,8).

 

 

Rys.Liczba MSP aktywnych na 1tys. mieszkańców w Polsce w 2020 r. – ujęcie regionalne (Źródło: „Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce”, PARP, Warszawa 2022)

 

Analiza struktury branżowej mikro, małych i średnich przedsiębiorstw pokazuje, żenajliczniejszą grupę stanowią firmy z sektora Usług (53,0%). Blisko co piąta firma działa w Handlu (21,6%), a prawie co siódma – w Budownictwie (15,5%). Co dziesiąte przedsiębiorstwo z sektora MSP (10,0%) działa w Przemyśle.

 

 

Rys. Struktura branżowa mikro, małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce (Źródło: „Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce”, PARP, Warszawa 2022)

 

W czołówce branż pod względem liczebności podmiotów można wymienić:

• warsztaty samochodowe,
• handel,
• sklepy i hurtownie,
• firmy budowlane,
• firmy zajmujące się pracami wykończeniowymi.

 

Bardzo często są to też firmy o klasyfikacji "działalność profesjonalna, naukowa i techniczna", a tam doradztwo przedsiębiorstw, kancelarie prawnicze, biura rachunkowe, doradztwa podatkowego i agencje reklamowe. Dużo jest też fryzjerów i salonów kosmetycznych. 

W przedsiębiorstwach sektora MSP pracowało niemal 6,8 mln osób, tj. 67,8% ogólnej liczby pracujących w sektorze przedsiębiorstw. Tak jak w poprzednich latach najwięcej osób pracowało w mikroprzedsiębiorstwach (blisko 4,2 mln osób – 41,8% ogólnej liczby pracujących w sektorze przedsiębiorstw), znacznie mniej w średnich firmach (ponad 1,5 mln osób), a najmniej w małych (nieco ponad 1,0 mln).

Co więcej dane z raportu „Bezpieczeństwo pracy w Polsce 2017”** pokazują, że w małych i średnich przedsiębiorstwach, w których doszło do wypadku przy pracy, tylko 35% z incydentów zostało zgłoszonych do Państwowej Inspekcji Pracy. Wypadki przy pracy stanowią poważny problem zarówno ze względu na skutki zdrowotne, które dotykają poszkodowanego pracownika, jak również skutki społeczne i ekonomiczne, które wywierają wpływ na szersze grono – rodzinę ofiary wypadku, współpracowników, a także na pracodawcę. Dla pracodawcy konsekwencje wypadku nie wiążą się jedynie z niwelowaniem urazów pracownika, lecz sięgają znaczenie szerzej – często konieczne jest wstrzymanie produkcji, naprawa lub wymiana uszkodzonych maszyn czy znalezienie zastępstwa na czas nieobecności poszkodowanego. W wypadkach ciężkich i śmiertelnych pracodawca pociągany jest do odpowiedzialności karnej i sądowej, a co za tym idzie, grożą mu kary finansowe lub pozbawienia wolności.

Według danych GUS w I kwartale 2022 r. zgłoszono ok. 11,1 tys. osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy, czyli o 2,0% więcej niż w I kwartale 2021 r. Zwiększyła się również liczba osób poszkodowanych przypadająca na 1 tys. pracujących (wskaźnik wypadkowości) z 0,81 do 0,82. Udział osób poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych wyniósł 0,3% ogólnej liczby osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy, a w wypadkach ciężkich - 0,5%. Liczba osób poszkodowanych w wypadkach z innym skutkiem zwiększyła się o 2,3%.

Najwyższy wskaźnik wypadkowości odnotowano w województwach: warmińsko-mazurskim i śląskim (po 1,08) oraz podlaskim (0,98), a najniższy w województwie mazowieckim (0,58) i małopolskim (0,59).

 

Rys. Poszkodowani w wypadkach przy pracy na 1tys. pracujących (bez gospodarstw indywidualnych w rolnictwie) w I kwartale 2022 r. (Źródło:  Wypadki przy pracy w I kwartale 2022 r. – dane wstępne, GUS 2022)

 

Ponad 61% wypadków przy pracy było spowodowane nieprawidłowym zachowaniem pracownika. Jako kolejne najczęstsze przyczyny wymieniany był niewłaściwy stan narzędzi, wyposażenia lub budynków (ok. 9%).

 

 

 

Rys. Przyczyny wypadków przy pracy w I kwartale 2022 r. (Źródło:  Wypadki przy pracy w I kwartale 2022 r. – dane wstępne, GUS 2022)

 

Biorąc pod uwagę powyższe informacje konieczne jest podejmowanie działań na rzecz promowania bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia pracujących w małych firmach, a także:

• dostarczenia do MSP niezbędnych  informacji oraz narzędzi kształtowania  kultury bezpieczeństwa
• zachęcania przedstawicieli MSP do korzystania z dostępnych źródeł wiedzy z zakresu bezpieczeństwa pracy
• zachęcanie przedstawicieli MSP do korzystania ze wsparcia przedstawicieli struktur sieciowych CIOP-PIB w działaniach na rzecz budowania bezpiecznych i zdrowych warunków pracy
• podnoszenie świadomości społecznej w zakresie wpływu poziomu bezpieczeństwa pracy na funkcjonowanie małych firm.

Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy ogłasza w 2022 r. informacyjną kampanię społeczną pn. „Mikrofirma – Maxi BHP”, której celem jest przede wszystkim promowania bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia pracujących w małych firmach. ZAPRASZAMY DO UDZIAŁU!

 

 

*Opracowano na podstawie „Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce”, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2022

**„Bezpieczeństwo pracy w Polsce 2017”**