ZACHOROWANIA NA BORELIOZĘ W POLSCE WŚRÓD PRACOWNIKÓW LEŚNYCH

Informacje gromadzone przez Centralny Rejestr Chorób Zawodowych w Instytucie Medycyny Pracy imienia prof. Jerzego Nofera w Łodzi określają liczbę rokrocznych przypadków zachorowalności na choroby zawodowe, w rozróżnieniu między innymi na płeć oraz region. W artykule, z uwagi na zbliżoną liczbę przypadków boreliozy występujących w poszczególnych województwach, wyniki zestawiono zbiorczo w odniesieniu do terenów całej Polski. Przed-stawione dane odpowiadają liczbie przypadków boreliozy, stwierdzonej jako choroba zawodowa wśród pracowników leśnych według PKD (02100240) za lata 2008-2018 (rys. 1.).

 

 

Rys. 1. Zachorowalność na boreliozę wśród pracowników leśnych (rys. 1-3 opracowano na podst. Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych)

 

Wyraźny spadkowy trend liczby odnotowanych przypadków boreliozy wśród pracowników leśnych obserwować można pomiędzy 2008 a 2011 rokiem. Pomijając fakt niewielkiego (3%) wzrostu w 2012 roku można zauważyć silną tendencję spadkową od 2008 aż do 2013 roku. Kolejny wzrost zachorowalności widoczny jest pomiędzy 2013 a 2014 rokiem - wynosił on 37% w stosunku do roku poprzedniego. Od 2014 roku do 2016 roku dochodziło do niewielkiej tendencji spadkowej w liczbie przypadków wykrywanej boreliozy. W latach 2016-2018 obserwuje się zbliżoną liczbę ujawnianych rocznie przypadków.

Analizując liczbę przypadków boreliozy jako choroby zawodowej wśród pracowników leśnych z uwzględnieniem płci zauważyć można okresowe różnice trendów. Biorąc pod uwagę liczby bezwzględne, charakter trendu nadają przypadki męskich pracowników leśnych (ponad 90%).

Zarówno wśród pracowników leśnych - kobiet (rys. 2.), jak i mężczyzn (rys. 3.) zaobserwować można spadek zachorowalności pomiędzy 2008 a 2010 rokiem. W przypadku kobiecych pracowników leśnych, wyraźnie zarysowują się trzy trendy wzrostu zachorowalności. Pierwszy przypadał między 2010 a 2011 rokiem, kolejny między 2013 a 2014, natomiast ostatni od 2015 aż do 2017 roku.

 

Rys. 2. Zachorowalność na boreliozę wśród pracowników leśnych - kobiet

 

Rys. 3. Zachorowalność na boreliozę wśród pracowników leśnych - mężczyzn

 

Podsumowanie

 

Choroba z Lyme stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia człowieka. Na podstawie wyników można zaobserwować skalę występowania boreliozy jako choroby zawodowej wśród pracowników leśnych. Ze względu na brak danych odnoszących się do zachorowalności w innych grupach zawodowych nie jest możliwe ustalenie istotności rozmiaru zjawiska wśród np. ogrodników czy weterynarzy.

Stagnacja liczby odnotowywanych przypadków tej choroby pozwala wnioskować, że dotychczas stosowane formy ochrony są wystarczające. Równie prawdopodobną przyczyną wystąpienia stagnacji oraz braku spadku zachorowalności może być wzrost liczby kleszczy zarażonych krętkiem Borrelia, co skutkuje zwiększeniem prawdopodobieństwa wystąpienia choroby. W przypadku wzrastającej liczby zakażonych kleszczy obecnie stosowane środki ochrony indywidualnej mogą okazać się niewystarczające. Konieczne jest przeprowadzenie szeroko zakrojonych badań na terenie całego kraju, pozwalających określić przyczynę tego zjawiska. Jednym z możliwych sposobów oceny może być określenie przybliżonego udziału kleszczy zakażonych bakteriemii Borrelia w populacji kleszczy w kraju.

Przedstawione wyniki badań wyraźnie wskazują na konieczność zwiększenia inwestycji w środki ochrony indywidualnej dla pracowników przebywających czasowo lub stale na terenach polnych, łąkowych oraz leśnych. Niezwykle niepokojące są przypadki boreliozy u kobiet, ze względu na katastrofalny wpływ krętków na płód. W przypadku ukąszenia przez zakażonego kleszcza w pierwszych miesiącach ciąży może dojść do nieodwracalnych zmian płodu, a nawet do poronienia.

Kobiety w ciąży powinny zatem szczególnie dbać o stosowanie środków ochrony indywidualnej lub być wyłączone z pracy na terenach bytowania kleszczy. Przedstawione w artykule dane stanowią też, zdaniem autorów, dowód na konieczność zwrócenia większej uwagi na niebezpieczeństwo wystąpienia choroby zawodowej wśród pracowników sektora drzewnego, rolniczego oraz ogrodniczego.