Faza 1: Analiza zagrożeń i ocena ryzyka zawodowego

Faza 1: ANALIZA ZAGROŻEŃ ORAZ OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO

Ryzyko zawodowe jest kombinacją częstości lub prawdopodobieństwa wystąpienia określonego zdarzenia i konsekwencji związanych z tym zdarzeniem.

Do oceny ryzyka zawodowego należy wykorzystać informacje dotyczące m.in.:

-

zidentyfikowanych zagrożeń oraz ich źródeł;

-

lokalizacji stanowiska pracy oraz wykonywanych na nim operacji technologicznych;

-

stosowanych środków pracy, materiałów i wykonywanych operacji technologicznych;

-

wykonywanych czynności oraz sposobu i czasu ich wykonania;

-

wymaganych przepisów prawnych;

-

stosowanych środków ochrony;

-

wypadków i zdarzeń potencjalnie wypadkowych.


Użytecznym narzędziem wspomagającym identyfikację zagrożeń oraz dobór środków ochrony indywidualnej może być lista kontrolna (patrz tabela).

Zakłady przetwórstwa mięsnego

Czynniki szkodliwe/niebezpieczne Zagrożenia Zaznacz właściwą odpowiedz Środki ochrony indywidualnej
tak nie
Czynniki mechaniczne Zagrożenie urazami powodowanymi ruchomymi częściami maszyn: pilarek, maszyn do rozdrabniania mięsa, mieszarek do farszu    
Odzież ochronna stosowana przy zagrożeniu pochwycenia i wplątania się w ruchome części
Czynniki mechaniczne Zagrożenia urazami powodowanymi przez ostre narzędzia ręczne stosowane podczas prac rozbiorowych i wykrawania mięsa    
Fartuchy ochronne stosowane do prac z ręcznymi nożami


Rękawice chroniące przed przecięciem nożem ręcznym


Ochrony ramion przed czynnikami mechanicznymi
Prąd elektryczny Zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym podczas uboju zwierząt rzeźnych    
Obuwie elektroizolacyjne lub prądoprzewodzące


Rękawice elektroizolacyjne
Czynniki mechaniczne Zagrożenie uderzeniem przez spadające przedmioty np. w chłodni lub magazynie    
Hełmy ochronne


Obuwie chroniące palce przed uderzeniem
Czynniki mechaniczne Zagrożenie upadkiem, potknięciem, poślizgnięciami, potknięciami i upadkami na podłodze lub innym podłożu stanowiska pracy, przejść, dojść lub dróg komunikacyjnych    
Obuwie wyposażone w podeszwy chroniąca przed poślizgiem na powierzchniach gładkich i zatłuszczonych
Hałas Narażenie na hałas emitowany przez maszyny i urządzenia: pilarki, maszyny i urządzenia do przetwórstwa mięsa i produkcji wędlin    
Ochronniki słuchu
Czynniki termiczne Zagrożenie oparzeniami powodowanymi przez: gorący tłuszcz, wodę i pary, gorące powierzchnie i przedmioty    
Rękawice chroniące przed kontaktem z gorącymi przedmiotami


Odzież chroniąca przed opryskaniem cieczą
Czynniki termiczne Kontakt z zimnymi powierzchniami i materiałami    
Odzież chroniąca przed zimnem


Rękawice chroniące przed zimnem
Czynniki termiczne Występowanie: niskiej temperatury w pomieszczeniach chłodni, pomieszczeniach rozbioru i wykrawania mięsa, peklowania, wysokiej wilgotności w pomieszczeniach produkcji wędlin    
Odzież chroniąca przed zimnem


Rękawice chroniące przed zimnem


Obuwie chroniące przed zimnem
Czynniki chemiczne Kontakt w procesie pracy ze środkami zawierającymi niebezpieczne substancje    
Rękawice chroniące przed czynnikami chemicznymi i mikroorganizmami


Sprzęt ochrony układu oddechowego


Gogle ochronne
Czynniki chemiczne Uwalnianie się w trakcie procesu pracy substancji niebezpiecznych    
półmaska oczyszczająca (filtrująca lub pochłaniająca)


Gogle chroniące przed kroplami cieczy, pyłami lub gazami
Czynniki biologiczne Kontakt z drobnoustrojami (bakterie, grzyby, pasożyty, wirusy)    
Gogle chroniące przed kroplami cieczy


Rękawice chroniące przed mikroorganizmami


półmaska oczyszczająca (filtrująca lub pochłaniająca)



ZANIM WYPOSAŻYSZ PRACOWNKA W ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ ODPOWIEDZ NA PYTANIA:

Czy możliwa jest eliminacja lub ograniczenie zagrożeń przez:

- zamianę niebezpiecznej technologii, powodującej powstawanie zagrożeń na bezpieczną, np. zastosowanie instalacji doprowadzającej parę wodną wyposażonej w odpowiednie zabezpieczenia zapobiegające niekontrolowanemu wypływowi pary wodnej lub zapewnienie odpowiedniej izolacji termicznej gorących lub zimnych powierzchni urządzeń;
- zamianę szkodliwych materiałów stosowanych w procesie produkcji na nieszkodliwe;
- zmianę organizacji pracy (np. skrócenie narażenia pracowników na działanie czynników szkodliwych i niebezpiecznych).
- zastosowanie środków ochrony zbiorowej w postaci np. osłon zabezpieczających przed przypadkowym kontaktem pracownika z poruszającymi się częściami maszyn lub zapewniania skutecznej wentylacji pomieszczeń.



Według ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawca jest obowiązany:

- zapewnić organizację pracy i stanowisk pracy w sposób zabezpieczający pracowników przed zagrożeniami wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników szkodliwych dla zdrowia i uciążliwości,
- zapewnić likwidację zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników głównie przez stosowanie technologii, urządzeń, materiałów i substancji nie powodujących takich zagrożeń


Jeżeli ze względu na rodzaj procesu pracy likwidacja zagrożeń nie jest możliwa, należy stosować odpowiednie rozwiązania organizacyjne i techniczne, w tym odpowiednie środki ochrony zbiorowej, ograniczające wpływ tych zagrożeń na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników

W sytuacji gdy ograniczenie zagrożeń w wyniku zastosowania rozwiązań organizacyjnych i technicznych nie jest wystarczające, pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom środki ochrony indywidualnej, odpowiednie do rodzaju i poziomu zagrożeń.

PRZEPISY PRAWNE


CZYM SĄ ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Środki ochrony indywidualnej są to wszelkie środki noszone lub trzymane przez pracownika w celu jego ochrony przed jednym lub większą liczbą zagrożeń związanych z występowaniem niebezpiecznych i (lub) szkodliwych czynników w środowisku pracy, w tym również wszelkie akcesoria i dodatki przeznaczone do tego celu, np. hełmy ochronne, rękawice, sprzęt ochrony oczu i twarzy, odzież ostrzegawcza, obuwie ochronne, sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości.

Z definicji środków ochrony indywidualnej wyłączone są: zwykła odzież robocza i mundury, które nie są specjalnie przeznaczone do zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika; środki ochrony indywidualnej używane przez wojsko, policję i inne służby utrzymania porządku publicznego; wyposażenie stosowane przez służby pierwszej pomocy i ratownicze; środki ochrony indywidualnej stosowane w transporcie drogowym; wyposażenie sportowe; środki służące do samoobrony lub do odstraszania a także przenośne urządzenia do wykrywania i sygnalizowania zagrożeń i naruszania porządku publicznego.

ZASADY DOBORU ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Przed nabyciem środków ochrony indywidualnej należy ocenić czy środki te spełniają następujące wymagania:

- są odpowiednie do istniejących zagrożeń oraz poziomu ryzyka;
- odpowiadają warunkom panującym na danym stanowisku pracy;
- odpowiadają wymaganiom ergonomicznym i uwzględniają stan zdrowia pracownika;
- są dopasowane do użytkownika.


Ocena taka powinna obejmować:

- ocenę ryzyka, którego nie można uniknąć innymi środkami (tzn. identyfikację czynników szkodliwych i niebezpiecznych występujących na stanowisku pracy, określenie części ciała pracownika narażonych na działanie tych czynników oraz ciężkości następstw zagrożeń);
- określenie wymaganych typów środków ochrony indywidualnej oraz cech, jakie muszą one posiadać, aby skutecznie chroniły przed zidentyfikowanymi zagrożeniami (z uwzględnieniem ryzyka, jakie mogą stwarzać te środki same z siebie);
- porównanie cech dostępnych na rynku środków ochrony indywidualnej z wymaganiami określonymi na podstawie powyższej analizy.



Ocena ryzyka powinna być powtarzana w przypadku dokonania zmian na stanowisku pracy, np. stosowanych maszyn lub urządzeń ochronnych, organizacji pracy, rodzaju obrabianych materiałów.

Ocenę ryzyka zawodowego można przeprowadzić zgodnie z wytycznymi zawartymi w Polskiej Normie PN-N-18002:2000.

OCENA PRZYDATNOŚCI ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Po wstępnym dobraniu środków ochrony indywidualnej sprawdź:

- czy są odpowiednie do poziomu ryzyka zawodowego i warunków stanowiska pracy? Na przykład środki ochrony oczu przeznaczone do ochrony przed pestycydami w rolnictwie (gogle) mogą nie zapewnić odpowiedniej ochrony twarzy podczas pracy przy obróbce mechanicznej metali, kamieni.
- czy ich zastosowanie nie spowoduje jednocześnie zwiększenia ogólnego poziomu ryzyka zawodowego ?
Na przykład okulary chroniące przed odpryskami ciał stałych, wyposażone w osłonki boczne mogą w niektórych przypadkach ograniczać pole widzenia.
- czy są odpowiednio dopasowane do użytkownika, po wykonaniu niezbędnych regulacji?
- czy uwzględniają wymagania ergonomiczne oraz stan zdrowia pracownika?
- czy są określone warunki stosowania środków ochrony indywidualnej, a w szczególności przypadki i czas, w którym powinny być noszone?
- czy w przypadku występowania więcej niż jednego zagrożenia i konieczności stosowania kilku środków ochrony indywidualnej - środki te dają się dopasować względem siebie (bez zmniejszania ich parametrów ochronnych)?
Na przykład zastosowanie półmaski filtrującej może uniemożliwić dopasowanie gogli ochronnych.



INFORMACJE DLA PRACOWNIKÓW

Pracodawco informuj pracowników lub ich przedstawicieli o wszystkich podejmowanych działaniach dotyczących bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia w przypadku stosowania przez nich środków ochrony indywidualnej.
Pamiętaj o konieczności konsultowania w porozumieniu z zakładową organizacją związkową lub z pracownikami rodzajów środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz przewidywanych okresów użytkowania tych środków.

SZKOLENIA

Pracodawco pamiętaj, że po przydzieleniu środków ochrony indywidualnej należy:

- poinformować pracownika o istniejących zagrożeniach, przed którymi chronić go będzie stosowanie tych środków;
- zorganizować szkolenia i jeżeli jest taka potrzeba pokazy używania tych środków;
- określić ich czas i zakres stosowania oraz odstępstwa od przyjętych zasad postępowania w szczególnych i wyjątkowych sytuacjach (do tego celu możesz wykorzystać informacje podane w instrukcji użytkowania);
- udostępnić instrukcje użytkowania oraz sprawdzić czy są one zrozumiałe dla pracowników.


Po przeprowadzonych szkoleniach upewnij się, czy wszyscy użytkownicy środków ochrony indywidualnej zostali poinformowani na temat:

- kiedy powinni stosować środki ochrony indywidualnej;
- kiedy powinny one zostać naprawione lub wymienione;
- jakie są ograniczenia w ich stosowaniu.



Okresowo sprawdzaj czy pracownicy stosują środki ochrony indywidualnej.

Nigdy nie pozwalaj na wyjątki od tej reguły, szczególnie w przypadku tzw. prac dorywczych, które "mają zająć tylko chwilę".

Badaj przyczyny nie stosowania środków ochrony indywidualnej oraz podejmuj działania zapobiegawcze.