Środki organizacyjne

Działania z zakresu profilaktyki organizacyjnej to:

  • ograniczenie w miarę możliwości liczby osób oraz czasu pracy w warunkach narażenia na substancje chemiczne, ze szczególnym uwzględnieniem czynników rakotwórczych, mutagennych i reprotoksycznych
  • ograniczenie obszarów zagrożenia czynnikami rakotwórczymi, mutagennymi i reprotoksycznymi oraz zaopatrzenie tych obszarów w znaki ostrzegawcze oraz informacyjne dotyczące bezpieczeństwa pracy
  • ograniczenie obszarów zagrożenia czynnikami tworzącymi atmosfery wybuchowe oraz oznakowanie stref zagrożenia i zaopatrzenie tych obszarów w znaki ostrzegawcze
  • informowanie pracowników o źródłach narażenia na niebezpieczne substancje chemiczne, ze szczególnym uwzględnieniem substancji rakotwórczych, mutagennych i reprotoksycznych oraz zagrażających bezpieczeństwu pracowników substancji palnych, wybuchowych, utleniających i żrących
  • przeszkolenie personelu w zakresie sposobu postępowania z preparatami chemicznymi, ze szczególnym uwzględnieniem ww. czynników
  • wykonywanie czynności zawodowych w obszarach zagrożonych wybuchem i pożarem w odpowiednio dobranych środkach ochrony indywidualnej z materiałów niepowodujących wyładowań elektrostatycznych według PN-EN 1149-1.
  • zapewnienie bezpiecznego gromadzenia i przechowywania oraz oznakowania substancji i preparatów chemicznych
  • zapewnienie bezpiecznego niszczenia odpadów produkcyjnych
  • zapewnienie kart charakterystyk niebezpiecznych preparatów chemicznych i udostępnianie ich pracownikom.

W zakładach pracy w przypadku występowania narażenia pracowników na czynniki chemiczne i pyły, dla których ustalone są w krajowych przepisach wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń, pracodawcy powinni zapewnić przeprowadzanie badań i okresowych pomiarów tych czynników, zgodnie z częstotliwością wynikającą z Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (t.j. Dz.U. 2023 poz.419 ze zm.).

  • co najmniej raz na dwa lata – przy stwierdzeniu, w ostatnio przeprowadzonym badaniu, stężeń czynnika szkodliwego od 0,1 do 0,5 włącznie wartości NDS
  • co najmniej raz w roku – przy stwierdzeniu podczas ostatniego badania stężeń czynnika szkodliwego powyżej 0,5 wartości NDS.

W przypadku występowania w środowisku pracy czynnika o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym pracodawca jest obowiązany do pomiarów tego czynnika:

  • co najmniej raz na trzy miesiące – przy stwierdzeniu podczas ostatniego badania i pomiaru stężeń czynnika rakotwórczego lub mutagennego od powyżej 0,5 do 1,0 włącznie wartości NDS
  • co najmniej raz na sześć miesięcy – przy stwierdzeniu podczas ostatniego badania i pomiaru stężenia czynnika o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym od 0,1 do 0,5 wartości NDS.

W przypadku występowania szkodliwego dla zdrowia czynnika chemicznego, dla którego została ustalona wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia pułapowego (NDSP), pracodawca wykonuje we własnym zakresie pomiary ciągłe stężenia tego czynnika za pomocą urządzeń lub z uwzględnieniem procedur spełniających wymagania określone w Polskiej Normie PN-EN 482 lub normie ją zastępującej.


W przypadku narażenia na pył zawierający azbest, badania i pomiary wykonuje się co najmniej raz na trzy miesiące. Jeżeli wyniki z dwóch ostatnich badań i pomiarów nie przekroczyły 0,5 wartości NDS, częstotliwość ta może być zmniejszona do - co najmniej raz na sześć miesięcy.


Okresowe pomiary czynnika szkodliwego nie są wymagane, jeżeli wyniki dwóch ostatnio przeprowadzonych badań i pomiarów, wykonanych w odstępie co najmniej dwóch lat, a w przypadku czynników o działaniu rakotwórczym, mutagennym i reprotoksycznym co najmniej sześciu miesięcy, nie przekraczają 0,1 wartości NDS najwyższych dopuszczalnych stężeń, a w procesie technologicznym nie są przewidywane zmiany, mogące wpływać na wysokość stężeń i natężeń czynnika szkodliwego, dotyczy to również pomiarów czynników rakotwórczych, mutagennych i reprotoksycznych.