Źródła ekspozycji w środowisku pracy i życia

ŻRÓDŁA EKSPOZYCJI NA HAŁAS W ŚRODOWISKU PRACY I ŻYCIA

Źródła hałasu mogą być klasyfikowane na różne sposoby w zależności od rozpatrywanych cech lub właściwości źródeł. Tak więc źródła hałasu mogą być klasyfikowane ze względu na:

I. Fizyczne przyczyny generowania dźwięku
(Engel Z., Pleban D., Hałas maszyn i urządzeń – źródła , ocena, CIOP, 2001):

źródła mechaniczne (np. drgania, uderzenia, tarcie),
źródła elektryczne (np. magnetyczne, magnetostrykcyjne),
źródła technologiczne (np. proces przecinani, proces pękania),
źródła aero- i hydrodynamiczne, w tym przepływy (np. turbulencja, wypływ gazu z dyszy) i kawitacja,
inne źródła (np. proces spalania, zjawiska termiczne, wybuchy).

II. Pochodzenie źródeł

(Engel Z., Pleban D., Hałas maszyn i urządzeń – źródła , ocena, CIOP, 2001):

środki komunikacji i transportu, m.in. samoloty, pojazdy drogowe, pojazdy specjalne, pojazdy szynowe, wodne, rolnicze, trolejbusy, pojazdy rekreacyjne,
źródła przemysłowe wewnętrzne (np. silniki, generatory, obrabiarki, prasy, dmuchawy, sprężarki, transformatory, przekładnie piły, narzędzia pneumatyczne) i zewnętrzne (np. sprężarkownie, kuźnie, kominy, chłodnie kominowe, taśmociągi zewnętrzne, hamownie silników, suwnice),
maszyny budowlane, drogowe, komunalne, rolnicze (np. dźwigi, buldożery, koparki, walce, sprężarki, młoty i kafary, betoniarki, wiertnice, ubijaki, ładowarki, maszyny drzewne i leśne),
maszyny, urządzenia i instalacje w budynkach (np. transformatory, dźwigi, hydrofornie, instalacje wodno-kanalizacyjne, układy wentylacji i klimatyzacji, sprzęt biurowy i komputerowy, urządzenia sygnalizujące),
obiekty komunalne, środowiskowe i wojskowe (np. rozdzielnie gazu, zajezdnie autobusowe, dworce, lotniska, poligony, strzelnice),
źródła naturalne (np. wiatr, fale).

III. Przynależność źródła hałasu do określonej grupy maszyn lub urządzeń

(Koradecka D. (red.), Bezpieczeństwo i higiena pracy, CIOP-PIB, 2008):

maszyny stanowiące źródło energii (np. silniki spalinowe, sprężarki, transformatory),
narzędzia i silniki pneumatyczne (np. szlifierki, młotki, nitownice, zdzieraki, ubijaki),
maszyny do obróbki plastycznej (np. prasy, młoty, walcarki),
maszyny do rozdrabniania, kruszenia, przesiewania, przecinania, oczyszczania (sita wibracyjne, kraty wstrząsowe, młyny kulowe, piaskarki),
obrabiarki skrawające do metali (tokarki, szlifierki, frezarki, wiertarki),
obrabiarki skrawające do drewna (piły łańcuchowe, strugarki, frezarki, szlifierki, pilarki tarczowe i taśmowe),
maszyny włókiennicze (krosna, przędzarki, skręcarki, przewijarki, zgrzeblarki, dziewiarki osnowowe),
urządzenia przepływowe (wentylatory, zawory, reduktory, strumienice, palniki),
urządzenia transportu wewnątrzzakładowego (przenośniki, podajniki, suwnice).

Zakresy typowych wartości poziomów dźwięku A hałasu generowanego przez źródła hałasu, zestawione zgodnie z tą klasyfikacją przedstawiono w tabeli 1

Tabela. 1. Zakresy typowych wartości poziomów dźwięku A hałasu generowanego przez źródła hałasu użytkowane w przemyśle.

Szczególnymi źródłami ze względu na ochronę słuchu są źródła hałasu impulsowego. W tabeli 2 podano przykłady tego rodzaju źródeł wraz z typowymi zakresami szczytowych poziomów dźwięku C generowanego przez nie hałasu. Więcej informacji na temat źródeł hałasu impulsowego można znaleźć w udostępnionych w serwisie BEZPIECZNIEJ materiałach informacyjnych.

Tabela 2. Szczytowe poziomy dźwięku C hałasu wytwarzanego przez różne rodzaje źródeł

Źródło	*Szczytowy poziom dźwięku C, L_Cpeak, dB*
Zakuwarka	127 – 130
Prasa hydrauliczna	117 – 120
Prasa mimośrodowa	122 – 135
Młot powietrzno-matrycowy	140 – 148
Nożyce gilotynowe	126 – 142
Znakowanie (uderzenia młotka)	126 – 142
Pistolet	150 – 151
Karabin	158 – 162
Broń myśliwska	157 – 161
Broń sportowa	156
Armata 30 mm	161
Armata 57 mm (przeciwlotnicza)	168
Haubica 122 mm	169
Moździerz 98 mm	169
Ręczny granatnik przeciwpancerny	175

Źródłem hałasu rozumianego jako dźwięki oddziałujące szkodliwie na narząd słuchu są nie tylko maszyny i urządzenia przemysłowe. Narażenie pracowników na szkodliwe dźwięki, których wytwarzanie jest jednocześnie istotą realizowanej pracy występuje w zawodzie muzyka i nauczyciela muzyki. Poziom dźwięku docierającego do nauczyciela muzyki zależy w głównej mierze od rodzaju instrumentu, na którym gra uczeń, repertuaru ćwiczonego na zajęciach, a także od rodzaju pomieszczenia, w którym odbywają się zajęcia (wielkość, zastosowana adaptacja akustyczna).

W tabeli 3. przedstawiono wartości równoważnego poziomu dźwięku A (L_Aeq,T), maksymalnego poziomu dźwięku A (L_Amax) i szczytowego poziomu dźwięku C (L_Cpeak), na które mogą być narażeni nauczyciele muzyki prowadzący zajęcia z gry na różnych instrumentach. Więcej informacji na temat zagrożenia hałasem nauczycieli muzyki można znaleźć w udostępnionych w serwisie BEZPIECZNIEJ materiałach informacyjnych.

Tabela 3. Równoważny poziom dźwięku A, maksymalny poziom dźwięku A i szczytowy poziom dźwięku C, występujące podczas zajęć z gry na instrumentach oraz nauki śpiewu

Rodzaj zajęć	**L_Aeq,T, dB**	*L_Ama*_x, dB	*L_Cpea*_k, dB
Gra na trąbce	83,1–91,6	113,1	121,8
Gra na waltorni	84,3–88,0	106,1	121,0
Gra na puzonie	83,1–90,3	105,3	119,0
Gra na flecie	82,1–84,1	100,9	110,2
Gra na klarnecie	81,7–84,5	100,8	111,3
Gra na oboju	81,2–83,9	100,2	108,7
Gra na fagocie	86,3	113,0	122,7
Gra na saksofonie	83,7–88,5	103,2	119,6
Gra na skrzypcach	76,3–81,4	93,6	114,3
Gra na wiolonczeli	77,6	95,3	115,9
Gra na kontrabasie	73,5–74,6	93,9	109,1
Gra na fortepianie	81,6	96,0	114,5
Gra na organach	74,4–75,3	87,7	105,7
Gra na instrumentach perkusyjnych	83,6–89,6	110,4	142,0
Śpiew	83,7–88,6	105,5	119,5

Źródła ekspozycji na hałas przy obsłudze sieci elektroenergetycznych wysokiego napięcia