Czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe i ich następstwa w mikro i małych firmach handlu detalicznego

Niebezpieczny czynnik to czynnik, którego oddziaływanie może prowadzić do urazu lub innego istotnego natychmiastowego pogorszenia stanu zdrowia człowieka bądź zejścia śmiertelnego.

Szkodliwy czynnik oznacza czynnik, którego oddziaływanie może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia człowieka.

Uciążliwym czynnikiem natomiast jest czynnik nie stanowiący zagrożenia dla życia lub zdrowia człowieka, lecz utrudniający pracę lub przyczyniający się w inny istotny sposób do obniżenia jego zdolności do wykonywania pracy lub innej działalności bądź wpływający na zmniejszenie wydajności.

W zależności od poziomu oddziaływania lub innych warunków czynnik uciążliwy może stać się szkodliwym, a czynnik szkodliwy niebezpiecznym.

   Do niebezpiecznych czynników mogących występować w sklepach spożyw­czych, powodujących głównie urazy, należą czynniki mechaniczne, takie jak:

• śliskie, nierówne powierzchnie
• spadające przedmioty
• ostre narzędzia oraz naroża i krawędzie wyposażenia
• ograniczone przestrzenie (dojścia, przejścia, dostępy)
• ruchome, głównie wirujące części urządzeń oraz środki transportu.

   Do niebezpiecznych czynników fizycznych należy  także zaliczyć prąd elektryczny

  Do szkodliwych czynników, z którymi mogą się zetknąć pracownicy skle­pów spożywczych, należy zaliczyć czynniki chemiczne (toksyczne środki do zwalczania owadów i gryzoni, środki konserwujące owoce i warzywa) oraz fizyczne (zbyt wysoka lub niska temperatura, wilgotność oraz niewłaściwe oświetlenie).

Do czynników uciążliwych można zaliczyć: podnoszenie i przenoszenie ciężarów, wymuszoną pozycje ciała oraz stres.

   Praca, w której podnoszenie i przenoszenie ciężarów jest stałą czynnością, może być przyczyną nadmiernego zmęczenia fizycznego, przeciążenia mięśni, stawów, a przede wszystkim kręgosłupa. Skutkami mogą być: wycieńczenie organizmu, zmniejszenie wydolności fizycznej, zwiększenie podatności na wypadki, powstawanie urazów ścięgien i kręgosłupa.

   Środkami prowadzącymi do zapobiegania niekorzystnym skutkom dźwigania jest przestrzeganie norm dźwigania ciężarów z uwzględnieniem różnic w wydolności indywidualnej lub poszczególnych grup pracowników (młodociani, kobiety) [20, 21]. W zapobieganiu skutkom nadmiernego wysiłku jest ważne określenie prawidłowych sposobów podnoszenia J przenoszenia cięża­rów na poszczególnych stanowiskach pracy oraz szkolenie pracowników w zakresie bezpiecznej techniki dźwigania. Należy dążyć do ograniczenia i wyeliminowania ręcznego przenoszenia ciężarów, np. przez stosowanie urzą­dzeń transportowych (wózków, podnośników).

   Długotrwała pozycja stojąca lub siedząca oraz wymuszone pozycje ciała podczas wykonywania pracy powodują szybkie zmęczenie fizyczne, zmniejszenie wydajności pracy, obniżenie tempa i jakości pracy. Mogą również pro­wadzić do schorzeń, takich jak: płaskostopie, skrzywienie kręgosłupa i żylaki.

    Zapobieganie skutkom wymuszonej pozycji ciała to przede wszystkim kontrola stanowisk pracy i ich optymalizacja za pomocą środków technicznych i organizacyjnych, prowadzona z aktywnym uczestnictwem samych pracowników.

Stres może powodować zmęczenie i zmniejszenie wydolności umysłowej i psychicznej, zmniejszenie odporności na choroby, zmniejszenie sprawności wzroku, słuchu oraz precyzji czynności manualnych. W konsekwencji prowa­dzi do zwiększenia ilości błędów popełnianych w pracy, mylnych decyzji, złej oceny stanu bezpieczeństwa oraz braku motywacji do pracy. Przyczynami powstawania stresu są: konfliktowe sytuacje z klientami, praca nocna i w dni wolne, godziny nadliczbowe, konflikty między pracownikami.

   Środki prowadzące do zmniejszenia stresu w pracy to: stale doskonalenie organizacji pracy, włączanie pracowników do optymalizacji własnych stanowisk pracy, wyrabianie postawy zaangażowania i pozytywnych motywacji do pracy, umiejętności pracy zespołowej oraz podnoszenie kwalifikacji kierowni­ków w zakresie metod kształtowania stosunków międzyludzkich.

Praca w sklepach może być zaliczana do prac średnio ciężkich, a nawet .ich. Spowodowane jest to:

• pozycją stojącą podczas pracy
• koniecznością dźwigania ciężarów
• nierównomiernym rytmem pracy.

   Oprócz znacznego wysiłku fizycznego pracownicy zatrudnieni w handlu są narażeni na znaczne obciążenia psychiczne. Są one związane między innymi z potrzebą ciągłej gotowości do pracy, odpowiedzialnością materialną i konfliktami z klientami.

   Wśród pracowników handlu stosunkowo często występującymi schorzeniami są: żylaki, płaskostopie, skrzywienia kręgosłupa i psychonerwice.

   Wypadki przy pracy, jakim ulegają pracownicy sklepów, to na ogól wypad­ki lekkie, które są spowodowane upadkiem osób lub przedmiotów czy nastą­pieniem na przedmioty.

Przyczyny wypadków, to najczęściej:

• wadliwa organizacja i metody pracy
• zły stan narzędzi ręcznych
• wadliwe urządzenie i utrzymanie stanowisk pracy oraz przejść
• wadliwie zaprojektowane ciągi komunikacyjne
• nieprzestrzeganie przepisów i instrukcji.

Czynności, przy których najczęściej ulegają wypadkom sprzedawcy sklepowi, to:

• przenoszenie i podnoszenie towarów i opakowań
• wnoszenie i zdejmowanie towarów z wysokich regałów
• otwieranie opakowań towarów
• przechodzenie po płaszczyznach poziomych lub schodzenie z drabin albo schodów.