MIĘDZYNARODOWA KARTA CHARAKTERYSTYKI ZAGROŻEŃ ZAWODOWYCH

 

TKACZ

Kto to jest tkacz?

 

Jest to osoba pracująca przy maszynach przetwarzających przędzę (włókno) w tkaninę.

Jakie zagrożenia wiążą się z wykonywaniem tego zawodu?

U tkaczy mogą wystąpić urazy w wyniku wypadków przy maszynach w ruchu. Praca tkacza wykonywana jest w pozycji głównie stojącej, często wymuszonej, wymaga wykonywania czynności powtarzalnych. Stwarza to możliwość wystąpienia u tkaczy bólów pleców, nóg, ramion, rąk i in.

 

Czynniki mogące powodować wypadki	Praca na podestach – możliwość urazów w wyniku potknięcia i upadku z wysokości
	Ruchome, obracające się elementy maszyn w wyniku wciągnięcia, pochwycenia - możliwość urazów np. zmiażdżenia palców, rąk
	Poruszające się i/lub spadające elementy (wały osnowowe, bele tkanin) - możliwość urazów w wyniku przygniecenia stóp, nóg lub całego ciała
	Możliwość wystąpienia pożaru na skutek zaprószenia ognia, zwarcia w instalacji elektrycznej
	Możliwość porażenia prądem elektrycznym, na skutek źle działającej instalacji elektrycznej, przebić na obudowę
Czynniki fizyczne	Wysoka temperatura i wilgotność powietrza – możliwość dyskomfortu cieplnego, przegrzania organizmu
	Nadmierny hałas w przypadku pracy na starych urządzeniach wytwarzających hałas niekiedy o poziomach przekraczających Najwyższe Dopuszczalne Natężenie (NDN) – możliwość uszkodzenia słuchu
	Drgania mechaniczne występujące glównie przy pracy ze starymi maszynami, możliwość schorzeń kręgosłupa
Czynniki chemiczne i pyły	Pyły z przędzy - możliwość chorób układu oddechowego (w tym uczuleń)
	Aerozole klejów - możliwość reakcji uczuleniowych i chorób układu oddechowego
	Barwniki, utrwalacze, możliwość wystąpienia alergii, zatruć
Czynniki biologiczne	Pleśń, mole w składowanej przędzy - możliwość reakcji uczuleniowych
Czynniki ergonomiczne, psychospołeczne i związane z organizacją pracy	Wymuszona, stojąca pozycja ciała podczas pracy, wykonywanie czynności powtarzalnych oraz ręczny transport ciężarów - możliwość dolegliwości bólowych wynikających z przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego

 

	Należy stosować ochronniki słuchu.
	Należy stosować środki ochrony układu oddechowego w celu uniknięcia wdychania pyłów lub aerozoli.
	Należy wprowadzić regularne przerwy podczas dnia pracy w celu zmiany pozycji ciała i wykonania ćwiczeń relaksujących. Należy stosować obuwie profilaktyczne przeznaczone dla osób pracujących w pozycji stojącej. Należy przeprowadzać kontrole stanu technicznego maszyn, zwracając szczególną uwagę na osłony i uszkodzenia maszyn Należy wykonywać systematyczne pomiary czynników szkodliwych, zwłaszcza hałas, zapylenie i wibracje mechaniczne lub czynniki chemiczne.

 

Synonimy	Mistrz tkacki, technik włókiennik ze specjalnością tkactwa, operator maszyn włókienniczych.
Definicja i/lub opis zawodu	Podstawowym zadaniem tkacza jest przetwarzanie przędzy w tkaninę. Jest to długotrwały proces technologiczny, składający się z wielu etapów, wykonywanych kolejno czynności i operacji, realizowany w oparciu o niezbędne środki produkcji, tzn. maszyny, narzędzia i aparaturę.Zadaniem tkacza jest obsługiwanie maszyn, urządzeń i aparatury: włączanie i zatrzymywanie, regulowanie szybkości obrotów i tempa pracy, kontrolowanie prawidłowości procesu technologicznego, czyszczenie, wymiana wrzecion, wiązanie przędzy, klejenie itp.W zawodzie tkacza istnieją specjalizacje, ponieważ poszczególne etapy procesu technologicznego realizowane są na różnych stanowiskach pracy – obowiązki i czynności pracowników są na tych stanowiskach odmienne, mimo, iż wszystkie są w ramach tego samego zawodu i prowadzą do wytworzenia z przędzy tkaniny.Mając krosno z założoną osnową i przygotowane nawoje wątkowe, może przystąpić do pracy operator krosien. Czynności, które wykonuje, ich liczba i stopień trudności zależą od tego, jaka tkanina jest produkowana oraz jaki typ krosna – w związku z tym obsługuje. Najistotniejsze różnice konstrukcyjne między poszczególnymi rodzajami krosien, z których wynikają różnice w obsłudze, polegają na sposobie wprowadzania wątku, gęstości osnowy oraz możliwości programowania wzorów i splotów tkackich (na innych typach krosien wytwarzane są tkaniny wełniane lub bawełniane; są to krosna hydrauliczne lub pneumatyczne). Krosna różnią się także stopniem automatyzacji.
Zawody pokrewne	Operator krosien, tkacz tkanin specjalnych, dziewiarz, przędzarz,  snowacz osnów, cewiarz, klejarz osnów, wiązacz osnów, pomoc tkacza, brakarz, arkadownik, tkacz ręczny kilimów i wyrobów dywanowych, szwaczka.
Wykonywane czynności	Informowanie mistrza o poważniejszych usterkach, kontrola produkowanej tkaniny, kontrolowanie, likwidacja błędów, likwidacja zrywów osnowy i wątku, nadawanie osnowie odpowiedniej gęstości oraz śliskości, obserwowanie, przeciąganie,  przenoszenie, przetaczanie, przewijanie przędzy na cewki (uzyskanie nawoju wątkowego), przygotowanie roztworu kleju (klejonki), regulowanie (maszyn), rejestracja produkcji, snucie przędzy (taśmowe lub zespołowe), sprawdzanie, wiązanie odcinanie, wkładanie znaków kończących zmianę, wymiana czółenka w krosnach klasycznych, wymiana nawojów wątkowych i brzegowych, wymiana perlinek, zakładanie osnowy na krosno.
Podstawowy stosowany sprzęt	Krosna, snowarki, maszyny włókiennicze, nożyczki, sznurki, refraktometr, pasy, płocha wahadłowa, grzebień i szczotka (do wyczesywania osnowy), drut do przeciągania perlinek, kostka do wyciągania zerwanego wątku, płaskownik do przeciągania nici, taśmy klejące, lupa tkacka, lunometr, liniały krawieckie, wózek, ramy.
Miejsca/obszary, gdzie zawód występuje powszechnie	Hale produkcyjne w tkalniach wełny, bawełny, lnu lub włókien sztucznych, zakłady pasmanteryjne, fabryki dywanów.

Piśmiennictwo

Rozporządzenie MPiPS z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz. U z 2003 r., Nr 169, poz. 1650 z póź.zm); Rozporządzenie MZiOS z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. (Dz. U. Nr 69, poz.332 z póź.zm); Rozporządzenie RM z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545 z póź.zm) "Klasyfikacja zawodów i specjalności". Warszawa. MPiPS, GUS 1996. Informator - "Środki ochrony indywidualnej". INFOCHRON CE. Warszawa. CIOP-PIB 2007.