MIĘDZYNARODOWA KARTA CHARAKTERYSTYKI ZAGROŻEŃ ZAWODOWYCH

ROLNIK UPRAW POLOWYCH

Kto to jest rolnik upraw polowych?

Jest to pracownik, który pracuje na roli i obsługuje maszyny rolnicze do sadzenia, uprawiania, zbierania i przechowywania roślin uprawnych, opiekuje się zwierzętami gospodarczymi, które wykorzystuje do prac polowych.

Jakie zagrożenia wiążą się z wykonywaniem tego zawodu?

Czynniki mogące powodować wypadki	Przewracający się traktor, kombajn lub inne maszyny rolnicze na pochyłym terenie - możliwość urazów głowy, klatki piersiowej i miednicy
	Konieczność wchodzenia na traktor, kombajn lub inne maszyny rolnicze w celu obsługi i skontrolowania tych urządzeń – możliwość urazów w wyniku  poślizgnięcia i upadku
	Niskie stężenie tlenu i wysokie stężenie dwutlenku azotu lub dwutlenku węgla - możliwość zatrucia lub nawet uduszenia podczas pracy w silosach
	Nawozy i inne substancje chemiczne stosowane w rolnictwie - możliwość ostrego zatrucia
	Trujące gazy o wysokim stężeniu takie jak amoniak, siarkowodór, dwutlenek węgla, metan wydzielające się podczas opróżniania dołów na nawóz - możliwość podrażnienia spojówek oczu i śluzówki nosa, osłabienie zmysłu powonienia, bólów głowy
	Spadające ziarno z przyczep zbożowych lub podczas pracy w silosach - możliwość uduszenia w przypadku znalezienia się pod nim
	Obracające się części maszyn (niezabezpieczone wałki przekaźnikowe transportera ziarna do zbiornika, rębarki w kombajnach silosowych, pasy i łańcuchy) - możliwość urazów (obcięcie, zmiażdżenie kończyn bądź innych części ciała) w wyniku pochwycenia przez maszyny
	Olej hydrauliczny o wysokim stężeniu - możliwość uszkodzenia skóry i oczu
	Gorące powierzchnie lub materiały (rury wydechowe, elementy silnika, paliwo, oleje, preparaty chemiczne itd.) - możliwość poparzeń
	Dodatki do kiszonek (kwas mrówkowy) - możliwość poparzeń chemicznych
	Nieprawidłowo oznakowane i wolno poruszające się po drogach publicznych pojazdy rolnicze - możliwość urazów w wyniku wypadku
Czynniki fizyczne	Wibracje ogólne, których źródłem jest siedzisko pojazdu - możliwość zaburzeń w funkcjonowaniu narządów wewnętrznych klatki piersiowej i jamy brzusznej oraz dolegliwości bólowe ze strony układu mięśniowo-szkieletowego
	Nadmierny hałas emitowany np. przez traktory, kombajny itp. - możliwość uszkodzenia słuchu
	Promieniowanie ultrafioletowe i wysoka temperatura otoczenia - możliwość poparzeń słonecznych, udaru cieplnego, bolesnych skurczów mięśni wywołanych odwodnieniem i ubytkiem soli mineralnych z organizmu, wyczerpania, a po wielu latach ekspozycji także nowotworów skóry lub innych schorzeń
	Możliwość urazów wykniających z pracą, kontaktem ze zwierzętami gospodarczymi, przygniecenia, przydepnięcia, ugryzienia
Czynniki chemiczne i pyły	Środki ochrony roślin lub inne rolnicze preparaty chemiczne - możliwość podrażnienia skóry, oczu, ostrego lub przewlekłego zatrucia Kontakt ze zwierzetami, możliwość zarażenia chorobami bakteryjnymi, wirusowymi lub pasożytniczymi
	Amoniak - możliwość ciężkiego uszkodzenia dróg oddechowych, oczu i skóry
	Pyły nieorganiczne (podczas orania, bronowania) i pyły pochodzenia roślinnego (podczas koszenia, młócenia, belowania) - możliwość chorób dróg oddechowych
	Nawozy mineralne - możliwość zapalenia skóry (pokrzywka, wyprysk kontaktowy) i podrażnienia dróg oddechowych
	Dodatki do kiszonek (np. kwas mrówkowy) - możliwość podrażnienia oczu i dróg oddechowych
	Niskie stężenie tlenu i wysokie stężenie dwutlenku azotu i dwutlenku węgla - możliwość zatrucia
	Gazy o wysokim stężeniu (siarkowodór, amoniak, metan itd.) wydobywające się podczas opróżniania pojemników, zbiorników na nawozy mineralne i organiczne - możliwość zatrucia
Czynniki biologiczne	Organiczny pył z paszy np. siana, słomy, sieczki, ziarna - możliwość ostrego i przewlekłego zapalenia oskrzeli, astmy oskrzelowej, zapalenia skóry, spojówek
Czynniki ergonomiczne, psychospołeczne i związane z organizacją pracy	Wymuszona pozycja ciała podczas pracy, wykonywanie czynności powtarzalnych i nadmierny wysiłek fizyczny (oranie, obsługiwanie ładowarki, zaczepianie lub zdejmowanie narzędzi, czyszczenie maszyn, podnoszenie worków z nawozami mineralnymi, ziarnem) - możliwość dolegliwości bólowych wynikających z przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego
	Praca w odosobnieniu, nieoczekiwane zdarzenia (awaria maszyn), szybkie tempo pracy i długie godziny pracy podczas siewów, zbiorów roślin, siana, zielonek czy robienia kiszonek i żniw oraz złe warunki pracy (hałas, zmienne warunki atmosferyczne, zapylenie itd.) - możliwość stresu psychicznego

	W celu zapobieżenia pochwyceniu przez obracające się części maszyn nie należy nosić zbyt luźnego ubrania (luźne rękawy, dół koszuli, spodnie itd.). Głowa powinna być zabezpieczona odpowiednim nakryciem (czapką lub chustką).
	Należy stosować obuwie ochronne ze spodami przeciwpoślizgowymi.
	Należy stosować środki ochrony układu oddechowego (odpowiednie maski), zwłaszcza podczas przeprowadzania oprysków środkami ochrony roślin (np. pestycydami)
	Należy stosować środki ochrony oczu.
	Należy stosować rękawice chroniące przed czynnikami chemicznymi, a jeśli to nie jest możliwe, używać kremy ochronne.
	Należy przestrzegać wszystkich zalecanych środków ostrożności przy wchodzeniu do pomieszczeń zamkniętych.
	Należy stosować odzież ochronną chroniącą np. przed promieniowaniem UV podczas pracy w ostrym słońcu oraz pić w czasie upałów dużo napojów chłodzących.
	Należy stosować bezpieczne metody podnoszenia i przenoszenia ciężkich lub nieporęcznych ładunków oraz stosować urządzenia mechaniczne ułatwiające podnoszenie i przenoszenie.
	Należy stosować ochronniki słuchu.
	Nie należy palić papierosów, spożywać posiłków i pić podczas wykonywania oprysków.

Synonimy	rolnik
Definicja i/lub opis zawodu	Rolnik upraw polowych prowadzi i obsługuje maszyny rolnicze do ziemi, nawożenia, sadzenia, uprawiania, zbierania i przechowywania plonów takich jak pszenica, żyto, jęczmień, rośliny pastewne, ziemniaki i buraki cukrowe. Dołącza do ciągnika narzędzia rolnicze, takie jak pług, brona talerzowa, brona zębata zwykła, sadzarka i roztrząsacz nawozu. Miesza preparaty chemiczne takie jak pestycydy, herbicydy i nawozy mineralne oraz dokonuje oprysków. Transportuje płody rolne przy pomocy ciągnika i przyczepy. Wyładowuje zbiory do magazynu lub suszarni. Ustawia, naprawia i konserwuje maszyny rolnicze.
Zawody pokrewne	Operator samojezdnych maszyn rolniczych i leśnych, ogrodnik, leśnik, sadownik, ogrodnik terenów zieleni, technik mechanizator rolnictwa, robotnik w gospodarstwie rolnym.
Wykonywane czynności	Belowanie siana, bronowanie, konserwowanie (maszyn), koszenie, ładowanie, mieszanie preparatów chemicznych, nawadnianie, nawożenie, obsługiwanie sprzętu (traktorów i innych maszyn rolniczych), odczepianie maszyn i urządzeń rolniczych, opryskiwanie, oranie, podnoszenie, prowadzenie, roztrząsanie obornika, sadzenie, sianie, transportowanie, transportowanie traw (zielonek), słomy, uprawianie ziemi, ustawianie maszyn rolniczych, wykopywanie, wyładowywanie, wyrównywanie pól pod uprawy, zaczepianie, zbieranie plonów.
Podstawowy stosowany sprzęt	Kombajn, traktor, kultywator, brona talerzowa, brona zębata zwykła, siewnik, ładowarka, roztrząsacz nawozu, kosiarka, sadzarka, pług jedno- lub wieloskibowy, opryskiwacz, żniwiarka, snopowiązałka, przyczepa, ciężarówka, przenośniki, prasa do belowania, kosa, widły, grabie, łopata, wóz konny drabiniasty.
Miejsca/obszary, gdzie zawód występuje powszechnie	Gospodarstwa rolne - prywatne, spółdzielcze.

Uwagi

Opis objawów zatrucia pestycydami: Umiarkowane: zawroty głowy, bóle głowy, brak koordynacji ruchów, nudności, biegunka, alergia, pocenie się, drżenia, uczucie osłabienia. Poważne: drgawki, pobudzenia psychomotoryczne lub utrata przytomności. Produkcja, sprzedaż, i dystrybucja niebezpiecznych pestycydów w wielu krajach uprzemysłowionych jest ściśle regulowana odpowiednimi przepisami, jednak różniąca się w poszczególnych krajach. Dlatego też niezwykle ważne jest stosowanie środków bezpieczeństwa wskazanych na etykiecie (instrukcji producenta). Przewlekłe zatrucie może ujawnić się po długim okresie czasu i niekiedy trudno jest wiązać je z pestycydami. Jednak niektóre organy ciała, takie jak wątroba, nerki, mózg czy układ nerwowy mogą zostać uszkodzone. Ponadto, styczność z pestycydami może pogłębić inne, posiadane. Z tych powodów pestycydy powinny być we wszystkich przypadkach stosowane z największą ostrożnością.

Piśmiennictwo

Rozporządzenie MPiPS z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz. U z 2003 r., Nr 169, poz. 1650 z póź.zm); Rozporządzenie MZiOS z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. (Dz. U. Nr 69, poz.332 z póź.zm); Rozporządzenie MPiPS z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313 z późn.zm.) Rozporządzenie RM z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545 z póź.zm) ROZPORZĄDZENIE MPiPS z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr.82, poz. 537); Informator - "Środki ochrony indywidualnej". INFOCHRON. Warszawa. CIOP 2000. "Zagrożenia biologiczne w rolnictwie". - praca zbiorowa pod red. prof. dr hab. Jacka Dutkiewicza IMW Lublin. 1998. "Zagrożenia fizyczne w rolnictwie". - praca zbiorowa pod red. dr Leszka Soleckiego IMW Lublin. 1999.