MIĘDZYNARODOWA KARTA CHARAKTERYSTYKI ZAGROŻEŃ ZAWODOWYCH

OPERATOR MASZYN I URZĄDZEŃ PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO

Kto to jest operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego?

Operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego obsługuje i nadzoruje urządzenia do przetwarzania i produkowania środków i artykułów żywnościowych oraz artykułów pokrewnych, przeznaczonych do konsumpcji przez ludzi i zwierzęta.

Jakie zagrożenia wiążą się z wykonywaniem tego zawodu?

Czynniki mogące powodować wypadki	Drabiny, niezabezpieczone pomosty, mokre i śliskie nawierzchnie - możliwość urazów w wyniku poślizgnięcia, potknięcia i upadku
	Stacjonarne lub przemieszczające się maszyny (w tym przenośniki, urządzenia do mieszania, pojazdy wewnątrzzakładowe itd.) - możliwość urazów w wyniku uderzenia lub pochwycenia
	Gorące części maszyn, para wodna - możliwość poparzenia
	Prąd elektryczny - możliwość porażenia w przypadku wadliwie działającego sprzętu elektrycznego
	Ostre narzędzia - możliwość urazów w wyniku ukłucia, przecięcia, przekłucia
	Szeroko stosowane paliwo ciekłe i gazowe oraz duże stężenie pyłu mąki w powietrzu - możliwość urazów w wyniku wybuchu
	Ciężkie i nieporęczne ładunki – możliwość urazów na skutek przygniecenia
Czynniki fizyczne	Nadmierny hałas - możliwość uszkodzenia słuchu
	Wysoka temperatura i wilgotność powietrza - możliwość zmęczenia, wyczerpania i udaru cieplnego
Czynniki chemiczne i pyły	Uwalniany w dużych ilościach dwutlenek węgla (w piekarniach zmechanizowanych, w których ciasto znajduje się w stanie fermentacji, mogą powstawać duże ilości dwutlenku węgla) - możliwość zaburzeń oddychania
	Tlenek węgla i inne produkty spalania oraz pary paliw, które w przypadku nieprawidłowo funkcjonujących urządzeń wentylacyjnych oraz wadliwych kominów mogą gromadzić się w pomieszczeniach pracy - możliwość zaczadzenia
Czynniki biologiczne	Alergeny zawarte w mące i innych składnikach - możliwość uczuleń dotyczących skóry i układu oddechowego [patrz: uwaga 1]
	Antygeny grzybów, w tym drożdży – możliwość reakcji nadwrażliwości, w tym zapalenia płuc z objawami astmatycznymi
	Pleśnie rozwijające się w magazynowanej mące (np. Aspergillus glaucus i Penicillinum glaucum) - możliwość skórnych reakcji uczuleniowych
	Gryzonie i insekty - możliwość chorób zakaźnych w wyniku ukąszenia
Czynniki ergonomiczne, psychospołeczne i związane z organizacją pracy	Wykonywanie czynności powtarzalnych, wymuszona pozycja ciała (np. siedzenie lub stanie przez wiele godzin), nadmierny wysiłek fizyczny (zwłaszcza przy podnoszeniu i przemieszczaniu ciężkich ładunków) - możliwość dolegliwości bólowych wynikających z przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego
	Praca nocna - możliwość stresu psychicznego, zaburzeń rytmu biologicznego i obniżonej zdolności do pracy fizycznej

	Należy stosować rękawice chroniące przed skaleczeniem przy pracy z ostrymi narzędziami.
	Należy zainstalować skuteczną wentylację i klimatyzację w celu zapobiegania zanieczyszczeniu powietrza i przegrzaniu organizmu.
	Należy stosować środki ochrony układu oddechowego w celu uniknięcia wdychania pyłów lub aerozoli.
	Należy zainstalować urządzenia monitorujące poziom tlenku węgla, sygnalizujące dźwiękiem poziom stężeń tego gazu w powietrzu stanowiący zagrożenie dla zdrowia pracowników.
	Należy utrzymywać wysoki poziom higieny osobistej - brać prysznic i zmieniać ubranie po zakończeniu pracy, nie zabierać brudnego ubrania do domu.
	Należy sprawdzić stan techniczny urządzeń elektrycznych przed pracą oraz zlecać uprawnionemu pracownikowi naprawę ewentualnych uszkodzeń i okresowy przegląd urządzeń.
	Należy stosować bezpieczne metody podnoszenia i przenoszenia ciężkich lub nieporęcznych ładunków oraz stosować urządzenia mechaniczne ułatwiające podnoszenie i przenoszenie.
	Należy okresowo zwalczać szkodniki przez zastosowanie odpowiednich środków.

Synonimy
Definicja i/lub opis zawodu	Zawód operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego jest zawodem szerokoprofilowym, ze względu na podział pracy w przemyśle spożywczym na specyficzne branże przetwórstwa i wytwarzania. Może obejmować obsługę wybranej grupy maszyn i urządzeń, w szczególności: do przetwórstwa i konserwacji mięsa i przetworów mięsnych, do przetwórstwa owoców i warzyw, do wytwarzania artykułów mleczarskich, do wytwarzania produktów przemiału zbóż oraz do produkcji wyrobów piekarniczych i cukierniczych.
Zawody pokrewne	Piekarz, cukiernik (ciastkarz), klasyfikator żywności, technik technologii żywności, młynarz, ubojowy, kwasiarz warzyw, przetwórca ryb.
Wykonywane czynności	Badanie, ładowanie, mieszanie, nadawanie kształtu, nadzorowanie (pracy maszyn), nakładanie, pokręcanie, przesiewanie, regulowanie, rejestrowanie, sprawdzanie, sterowanie, uruchamianie (maszyn), ustawianie, ważenie, zagniatanie, zapewnienie jakości, zapewnienie odpowiedniej konsystencji.
Podstawowy stosowany sprzęt	mieszalniki, dozowniki, wagi, rozdrabniacze, glazurowniki, przesiewacze, blanszoniki, rozparzacze,, dozowniki zaczynu, zagniatarka, urządzenie do dzielenia ciasta, podajnik ciasta, podajnik mąki, przesiewacz mąki, podajnik środków spulchniających, kocioł do mieszania tłuszczu piekarskiego, podajnik tłuszczu piekarskiego.
Miejsca/obszary, gdzie zawód występuje powszechnie	przedsiębiorstwa przemysłu spożywczego, na stanowiskach pracy związanych z obsługą maszyn i urządzeń w kolejnych etapach procesu technologicznego.

Uwagi

Schorzeniami układu oddechowego będącymi skutkiem uczulenia na pył mąki są: przewlekła astma oskrzelowa, przewlekłe zapalenie śluzówki nosa, przewlekłe spastyczne zapalenie oskrzeli, eozynofilowy naciek w płucach. Są one spowodowane częściowo uczulającym działaniem pyłów znajdujących się w powietrzu, a częściowo mechanicznym działaniem cząsteczek pyłów osadzających się na błonach śluzowych lub wnikających do tchawicy, oskrzeli i płuc. Narażenie na pył mąki wiąże się z obniżeniem wydolności układu oddechowego oraz wyższym wskaźnikiem występowania objawów obturacji dróg oddechowych.

Piśmiennictwo

Rozporządzenie MPiPS z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz. U z 2003 r., Nr 169, poz. 1650 z póź.zm); Rozporządzenie MZiOS z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. (Dz. U. Nr 69, poz.332 z póź.zm); Rozporządzenie MPiPS z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313 z późn.zm.) ROZPORZĄDZENIE MPiPS z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr.82, poz. 537); "Bezpieczeństwo i higiena pracy w piekarniach - lista kontrolna bhp i poradnik dla pracodawcy". Warszawa. CIOP 1998. Informator - „Środki ochrony indywidualnej”. INFOCHRON. Warszawa. CIOP 2000.