MIĘDZYNARODOWA KARTA CHARAKTERYSTYKI ZAGROŻEŃ ZAWODOWYCH

 

NUREK

Kto to jest nurek?

 

Jest to pracownik, którego głównym zadaniem jest wykonywanie różnego rodzaju prac podwodnych, na różnych głębokościach, w różnych środowiskach wodnych o zróżnicowanych warunkach termicznych.

Jakie zagrożenia wiążą się z wykonywaniem tego zawodu?

Życie nurków pracujących pod wodą jest uzależnione od powietrza dostarczanego z powierzchni przez węże lub z akwalungów. Każda przerwa w dostawie spowodowana przecięciem lub rozłączeniem węża doprowadzającego powietrze może spowodować śmierć w wyniku uduszenia. Narażeni są też na chorobę dekompresyjną lub wstrząs wywołany nagłą zmianą ciśnienia przy szybkim wychodzeniu na powierzchnię z dużych głębokości. Podczas nurkowania może nastąpić znaczne wychłodzenie organizmu prowadzące do hipotermii. Nurkowie przebywający pomiędzy nurkowaniami na pokładzie łodzi, narażeni są na ekstremalne warunki pogodowe. Długotrwałe narażenie na podwyższone ciśnienie pod wodą może prowadzić do martwicy dysbarycznej kości.

 

Czynniki mogące powodować wypadki	Śliskie a także niestabilne nawierzchnie (pokład łodzi) – możliwość urazów w wyniku poślizgnięcia i upadku
	Niezabezpieczone przedmioty na łodzi nurkowej lub na dnie akwenu - możliwość urazów w wyniku nadepnięcia na nie lub uderzenia przez nie
	Przepływające łodzie w bliskiej odległości od nurka - możliwość urazów na skutek zderzenia
	Pasy napędowe sprężarki, liny, rury, węże, druty itd. - możliwość urazów w wyniku pochwycenia, zaplątania
	Gorące powierzchnie takie jak obudowa sprężarki lub silnika łodzi - możliwość poparzenia
	Nurkowanie w pobliżu sieci, podwodnych grot, jaskiń – możliwość urazów w wyniku zaplątania, uwięzienia
	Przecięcie węża doprowadzającego powietrze – możliwość uduszenia
	Zbiorniki ciśnieniowe - możliwość urazów na skutek wybuchu
	Prace podwodne z użyciem materiałów wybuchowych - możliwość ciężkich urazów, w tym śmiertelnych
	Długotrwałe nurkowanie na dużej głębokości - możliwość chorób układu kostno-stawowego, w tym choroby dysbarycznej kości
	Nadmierny wysiłek związany z podnoszeniem i przenoszeniem ładunku, sprzętu, innych nurków – możliwość urazów
	Powtórne nurkowanie bez wypicia dużej ilości wody - możliwość choroby dekompresyjnej
Czynniki fizyczne	Wysokie ciśnienie - możliwość martwicy dysbarycznej kości
	Skrajne poziomy ciśnienia - możliwość uszkodzenia słuchu i zatok jak również choroby dekompresyjnej i wstrząsu w wyniku szybkiego wychodzenia na powierzchnię
	Zmienne warunki atmosferyczne pomiędzy zanurzeniami - możliwość (w zależności od pory roku) udaru słonecznego, odmrożeń, ostrych i przewlekłych chorób układu oddechowego
	Nurkowanie w komorach ciśnieniowych eksperymentalnie - możliwość urazów w wyniku przekroczenia fizjologicznych granic ludzkich możliwości w warunkach hyperbarii i dekompresji
	Nadmierny hałas podczas obsługiwania sprężarki lub silnika łodzi - możliwość uszkodzenia słuchu
	Niska temperatura wody - możliwość hipotermii
	Nurkowanie w warunkach falowania, przy dużym prądzie wody, w jeziorach wysokogórskich oraz w nocy - możliwość utraty orientacji podwodnej
Czynniki chemiczne i pyły	Tlenek węgla i inne gazy znajdujące się w powietrzu, którym oddycha nurek - możliwość zatrucia
Czynniki biologiczne	Organizmy wodne (zarówno pochodzenia roślinnego jak i zwierzęcego) – możliwość urazów w wyniku ugryzienia, ukąszenia, zadrapania, wstrzyknięcia jadów i trucizn
Czynniki ergonomiczne, psychospołeczne i związane z organizacją pracy	Nadmierny wysiłek fizyczny przy podnoszeniu lub wnoszeniu różnych przedmiotów lub innego nurka na łódź - możliwość dolegliwości bólowych dotyczących zwłaszcza stawu kolanowego wynikających z przeciążenia układu mięśniowo- szkieletowego [patrz: uwaga 2]
	Praca w warunkach ograniczonej widoczności, w dużej odległości od jakiegokolwiek źródła pomocy lub opieki lekarskiej - możliwość stresu psychicznego [patrz: uwaga 3]

 

	Należy stosować obuwie ochronne ze spodami przeciwpoślizgowymi na pokładzie łodzi.
	Na łodzi powinna być wywieszona międzynarodowa flaga informująca lodzie/statki znajdujące się w pobliżu o nurku przebywającym pod wodą
	Nurkowie powinni zawsze pracować parami, mając drugiego nurka w polu widzenia. Pozwala to m. in. na korzystanie z węża oddechowego lub maski partnera w przypadku utraty czy uszkodzenia własnej.
	Przy każdym nurkowaniu, nurek nie powinien wychodzić na powierzchnię szybciej niż 18 metrów na minutę, tj. nie szybciej niż najwolniejsze pęcherzyki wydychanego przez niego powietrza.
	Nurek powinien zawsze oddychać normalnie i nie wstrzymywać oddechu. Podczas schodzenia na nową głębokość lub wychodzenia na powierzchnię, powinien wydychać powietrze powoli.
	Należy tak planować prace pod wodą, aby najpierw wykonywać prace na największej głębokości i stopniowo na coraz mniejszej. Przy najgłębszym nurkowaniu wykonywanym jako pierwsze danego dnia i następnych stopniowo coraz płytszych, poziomy azotu w pęcherzykach płucnych obniżają się powoli i zmniejsza się ryzyko choroby dekompresyjnej.
	Przed nurkowaniem, pomiędzy kolejnymi nurkowaniami i po ich zakończeniu, nurkowie powinni wypijać duże ilości wody (3-4 litry) w celu uniknięcia odwodnienia zwiększającego ryzyko choroby dekompresyjnej.
	Przy zatrzymaniu się nurka na głębokości 5 metrów na 3 do 5 minut, jest więcej czasu na zmianę azotu znajdującego się w jego organizmie w formę gazową i jego ulotnienie się przez wydychanie. Osoba posiadająca zegarek powinna kontrolować czas i informować nurków o jego upływie. Zalecane jest zawieszanie przez załogę łodzi liny z obciążnikiem i przyczepioną flagą lub znakiem na głębokości 5 metrów tak, aby nurek mógł odnaleźć znak i przytrzymać się liny przez 3 – 5 minut.
	Potrzebne jest specjalne szkolenie w zakresie odczytywania tablic nurkowych w celu określenia czasu i głębokości zatrzymań dekompresyjnych.
	Należy opracować taki rozkład pracy, aby nurek mógł przebywać na powierzchni co najmniej 1 godzinę między długotrwałymi nurkowaniami na dużej głębokości.
	Należy nurkować tylko w granicach fizjologicznie dopuszczalnych, aby zachować fizjologiczną równowagę organizmu. Przy długotrwałym nurkowaniu na dużą głębokość zalecane są przerwy potrzebne na dekompresję.
	Automat oddechowy powinien podawać powietrze zgodnie z rytmem oddychania pod ciśnieniem równoważącym ciśnienie hydrostatyczne słupa wody w ilości adekwatnej do głębokości i indywidualnego zapotrzebowania nurka oraz w każdym położeniu, jakie pod wodą przyjmuje jego ciało.

 

Synonimy	Płetwonurek.
Definicja i/lub opis zawodu	Nurek wykonuje pod wodą wiele różnorodnych prac, do których zaliczyć można poszukiwanie obiektów pod wodą, przeprowadzanie inspekcji podwodnej lub zwiadu nurkowego, ratowanie ludzi np. z łodzi podwodnych, zatopionych statków, samochodów, dokonywanie pomiarów, wydobywanie obiektów z dna, prace konserwatorskie, remontowe, instalatorskie a także pirotechniczne i archeologiczne, nurkowanie w syfonach jaskiń, nurkowanie pod lodem. Rodzaj wykonywanych czynności zależy od specjalizacji i uprawnień posiadanych przez nurka.
Zawody pokrewne	Ratownik wodny, nurek ubezpieczający, instruktor płetwonurkowania, płetwonurek lekarz, mechanik sprzętu nurkowego, sportowy, specjalistyczny.
Wykonywane czynności	Badanie i mierzenie (dna), cięcie, czyszczenie, konserwowanie, montowanie, naprawianie, nawigowanie, nurkowanie, obserwowanie, obsługa komór dekompresyjnych, obsługiwanie (lin i węży), obsługiwanie łodzi, penetracja głębin w pojazdach lub obiektach podwodnych - batyskaf, batysera, przechowywanie, przygotowywanie i zabezpieczanie (sprzętu nurkowego), przyłączanie, remontowanie, rozładowywanie, rozmieszczanie, sortowanie, spawanie, sprawdzanie, transportowanie, układanie, ustawianie, uszczelnianie, załadowywanie, zamocowywanie, zatapianie.
Podstawowy stosowany sprzęt	Narzędzia ręczne i mechaniczne: przecinak, rozpieracz, klucz, ściągacz do lin i blach, podnośnik, nożyce klamrowe, narzędzia wolnoobrotowe tj. klucz hydrauliczny i winda hydrauliczna i szybkoobrotowe tj. wiertarka, kotwice, łodzie, sprężarka, głębokościomierz, flaga nurkowa, maska nurkowa, płetwy, rękawice, sieci, kombinezon, akwalung, zegarek, pas obciążeniowy, latarnie i latarki, dzwonek nurkowego, aparat tlenowy, aparat oddechowy.
Miejsca/obszary, gdzie zawód występuje powszechnie	Budowle hydrotechniczne, rurociągi, wieże wiertnicze, zapory i elektrownie wodne, jednostki pływające: Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, Straż Pożarna, Policja, ratownictwo okrętowe.

Uwagi

Według badań prowadzonych w Tajlandii i na Filipinach, w populacji nurków występuje wysoki wskaźnik choroby dekompresyjnej (prawie 85 % nurków w Tajlandii) oraz choroby dysbarycznej kości. Praca nurka uważana jest za pracę bardzo ciężką, wymagającą bardzo dobrego stanu zdrowia a zwłaszcza wysokiej sprawności układu krążenia, kostno-stawowego i mięśniowego oraz układu oddechowego i narządu wzroku. Praca nurka często odbywa się z dala od jakiegokolwiek źródła pomocy i przy braku środków komunikacji, dlatego też, nurkowie powinni posiadać dużą odporność emocjonalną, umiejętność pracy w warunkach izolacji społecznej, dużą sprawność motoryczną i percepcyjną.

Piśmiennictwo

Rozporządzenie MPiPS z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz. U z 2003 r., Nr 169, poz. 1650 z póź.zm); Rozporządzenie MZiOS z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. (Dz. U. Nr 69, poz.332 z póź.zm); Rozporządzenie MPiPS z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313 z późn.zm.) ROZPORZĄDZENIE MPiPS z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr.82, poz. 537); Ustawa z dnia 17 października 2003 r. o wykonywaniu prac podwodnych (Dz. U. Nr. 199, poz. 1936 z późń.zm.); ROZPORZĄDZENIE MI z dnia 19 maja 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac podwodnych (Dz. U. Nr 116, poz. 1210); Informator - „Środki ochrony indywidualnej”. - INFOCHRON. Warszawa. CIOP 2000.