Lekarz dentysta

MIĘDZYNARODOWA KARTA CHARAKTERYSTYKI ZAGROŻEŃ ZAWODOWYCH

 

LEKARZ DENTYSTA

Kto to jest lekarz dentysta?

 

Jest to lekarz specjalista, który zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem chorób zębów (stomatologia zachowawcza), przyzębia, dziąseł i błony śluzowej jamy ustnej (paradontologia), a także uzupełnianiem i odbudową za pomocą różnego rodzaju protez brakującego uzębienia (protetyka).
Pracownia stomatologiczna zazwyczaj jest wyposażona w instalacje gazową, tlenową, sprężonego powietrza, acetylenu i argonu.

Jakie zagrożenia wiążą się z wykonywaniem tego zawodu?

  • Dentyści narażeni są na chorobotwórcze mikroorganizmy, których źródłem jest kontakt z pacjentami.
  • Dentyści mogą ulec poparzeniom (rąk, palców) w zetknięciu z gorącymi powierzchniami, wrzącą wodą, gorącą parą pochodzącą z autoklawów.
  • Dentyści mogą ulec urazom spowodowanym zakłuciem, przecięciem, przekłuciem w wyniku kontaktu z igłami, ostrymi narzędziami, ostrymi krawędziami zębów, porcelany itp.
  • Dentyści pracują w kontakcie ze szkodliwymi substancjami chemicznymi wchodzącymi w skład wypełnień (w tym amalgamat), środków czyszczących, leków, płynów dezynfekcyjnych i sterylizujących, środków anestezyjnych itp.
  • Długie godziny pracy w wymuszonej pozycji ciała mogą być przyczyną zmęczenia i prowadzić do bólów pleców, ramion, rąk i nóg.
  • Dentyści mogą cierpieć z powodu zapaleń skóry, których przyczyną jest częste mycie rąk w silnie działających preparatach dezynfekcyjnych.
  • Dentyści mogą być narażeni na fizyczną przemoc i prawne roszczenia ze strony niezadowolonych pacjentów lub ich rodzin.
Czynniki środowiska pracy związane z wykonywanym zawodem oraz ich możliwe skutki dla zdrowia
Czynniki mogące powodować wypadki
  • Prąd elektryczny - możliwość porażenia w przypadku wadliwie działającego sprzętu elektrycznego elektrycznego, zagrożenie pożarem lub wybuchem
  • Ostre narzędzia, krawędzie, igły - możliwość urazów w wyniku ukłucia, przecięcia, przekłucia
  • Rozpuszczalniki zawarte w wypełnieniach i innych materiałach – możliwość zatrucia
  • Gorące powierzchnie, wrząca woda, gorąca para wodna z autoklawów - możliwość poparzenia
  
  • Unoszące się w powietrzu cząstki w czasie zabiegów dentystycznych m.in. w czasie wiercenia i polerowania zębów - możliwość urazów oczu
Czynniki fizyczne

  • Nadmierny hałas, którego źródło stanowią wiertarki - możliwość uszkodzenia słuchu
  
  • Ultradźwięki stosowane podczas usuwania kamienia nazębnego - możliwość różnych, negatywnych skutków zdrowotnych
    
  • Promieniowanie ultrafioletowe stosowane do utwardzania polimerów – możliwość napromieniowania
  • Wibracje miejscowe pochodzące od trzymanych w ręku narzędzi – możliwość zespołu wibracyjnego
  
  • Promieniowanie uv – wykorzystywane podczas utwardzania plomb, możliwość wystąpienia rumienia skóry, zapalenie spojówki lub rogówki oka
  • Rtg – podczas wykonywania zdjęć rentgenowskich, narażenie na promieniowanie x
  
  • Niedostateczne oświetlenie – możliwość szybkiego zmęczenia
  
Czynniki chemiczne i pyły
  • Substancje chemiczne takie jak preparaty wypełniające, rozpuszczalniki, detergenty, antyseptyki, leki , trucizny, eter etylowy i ciecze łatwopalne, i inne alergeny - możliwość chorób skórnych, alergii
  • Rękawice lateksowe i inne gumowe części urządzeń dentystycznych - możliwość uczulenia na lateks
  • Pary rozpuszczalników - możliwość podrażnienia błony śluzowej nosa i gardła, zapalenia skóry, zatok, oraz astmy oskrzelowej
  • Rtęć i inne metale wchodzące w skład materiałów dentystycznych - możliwość zatrucia
  • Pyły – prowadzące do chorób układu oddechowego, szczególnie w pracowniach protetycznych,
Czynniki biologiczne
  • Mikroorganizmy chorobotwórcze pochodzące z płynów ustrojowych chorych lub będących nosicielami pacjentów. Możliwość zakażeń grzybiczych (świąd, grzybica paznokci), bakteryjnych (gruźlica, kiła), wirusowych (grypa, wirus hiv i wirus wzw typu b oraz c, hpv), prionowych (choroba kuru, cjd, fatalna bezsenność rodzinna, zespół gerstmanna-strausslera-scheinkera).
Czynniki ergonomiczne, psychospołeczne i związane z organizacją pracy

  • Wykonywanie czynności powtarzalnych - możliwość chorób z przeciążenia m.in. w obrębie nadgarstków
  
  • Wielogodzinna praca w pozycji siedzącej lub stojącej - możliwość dolegliwości bólowych, głównie nóg i kolan wynikających z przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego, schorzenia kręgosłupa, zwłaszcza odcinka szyjnego, a także powstania guzków krwawniczych i żylaków kończyn dolnych. Częstymi schorzeniami stomatologów są zapalenie nadkłykcia kości ramiennej, zapalenie okołostawowe barku, uszkodzenie łękotki, martwica kości nadgarstka, , oraz inne schorzenia układu nerwowego wynikającego z pracy w wymuszonej pozycji ciała.
  
  • Różnego typu leki - możliwość uzależnienia w wyniku ułatwionego do nich dostępu
  
  • Agresja ze strony niezadowolonych pacjentów - możliwość urazów
  
  • Choroby zakaźne przenoszone drogą krwi, w tym AIDS i WZW - możliwość stresu psychicznego wobec groźby zakażenia
  
Działania profilaktyczne

 

Należy sprawdzić stan techniczny urządzeń elektrycznych przed pracą oraz zlecać uprawnionemu pracownikowi naprawę ewentualnych uszkodzeń i okresowy przegląd urządzeń.
Należy stosować środki ochrony oczu chroniące przed promieniowaniem UV.
Należy zapoznać się z zasadami postępowania z niebezpiecznymi substancjami chemicznymi, zwłaszcza stosowanymi po raz pierwszy.
W przypadku uczulenia na lateks należy stosować rękawice wykonane z innych materiałów, a także unikać kontaktu z innymi produktami zawierającymi lateks.
Należy unikać palenia papierosów, jedzenia i picia w czasie pracy. Należy zawsze używać środków ochrony indywidualnej (odzież ochronna, osłony twarzy, środki ochrony układu oddechowego i oczu), gdy istnieje narażenie na mikroorganizmy chorobotwórcze.
Spożywanie posiłków i napojów jest możliwe tylko w pomieszczeniach do tego przeznaczonych
Należy stosować płyny odkażające do mycia i dezynfekcji sprzętu stomatologicznego jak i do higieny osobistej pracowników. Należy każdorazowo po przyjęciu pacjenta zmieniać rękawiczki lateksowe lub zawsze wtedy, kiedy ulegną zniszczeniu
Personel medyczny musi posiadać odpowiednie ubranie ochronne, oraz środki ochrony indywidualnej w postaci rękawic,masek ochronnych, ochron podczas stosowania promieniowania uv
Wszelkie chemikalia, odczynniki należy przechowywać w niezbędnej do pracy ilości, w opakowaniach oryginalnych, w celu uniknięcia pomyłki podczas ich zastosowania
Należy opracować i udostępnić instrukcje bezpiecznej pracy dla każdego stanowiska pracy, zwłaszcza w sytuacjach zagrożenie biologicznego
Stosowanie odpowiednich środków ochrony indywidualnej, co w znacznym stopniu ogranicza możliwość napromieniowania
Podczas pracy z lotnymi substancjami organicznymi należy zastosować skuteczną wentylację wywiewną. W pracowniach, w których wydzielają się gazy, pary lub pyły szkodliwe dla zdrowia, pomieszczenia powinny posiadać oprócz wentylacji grawitacyjno-kanałowej wentylację mechaniczną zapewniającą co najmniej taką wymianę powietrza w pomieszczeniach, jaka jest potrzebna do rozrzedzenia tych gazów, par, pyłów do wartości obowiązujących najwyższych dopuszczalnych ich stężeń.
Informacje szczegółowe

 

Synonimy Dentysta, stomatolog.
Definicja i/lub opis zawodu

 Diagnozuje i leczy choroby, urazy i zniekształcenia zębów i dziąseł oraz pozostałych struktur w obrębie jamy ustnej. Przeprowadza wywiad i badania próbując ustalić przyczynę zaistniałego stanu narzędzi dentystycznych i innych metod diagnostyki (np. zdjęć rtg). Czyści, wypełnia, usuwa i wstawia zęby używając wiertarki lub innych narzędzi ręcznych, materiałów dentystycznych, leków i narzędzi chirurgicznych. Leczy przy pomocy indywidualnie wykonanych aparatów ortodontycznych, wrodzone lub nabyte wady zębowo-szczękowe oraz ich skutki. Zapewnia prewencję chorób zębów i przyzębia jak np. fluorowanie i lakowanie, uczy pacjentów jak dbać o higienę jamy ustnej.
Zawody pokrewne Higienistka stomatologiczna, technik stomatologiczny, chirurg szczękowy, ortodonta.
 pomoc stomatologa
Wykonywane czynności Badanie, czyszczenie zębów, dezynfekowanie, diagnozowanie, ekstrahowanie, instruowanie, klamrowanie, klejenie, konsultowanie, konsultowanie ze specjalistami, lakowanie, leczenie, mieszanie składników, obsługiwanie urządzeń, odlewanie (wycisków), osłanianie, polerowanie, poprawianie wad zgryzu, powlekanie, powlekanie zębów, przecinanie dziąseł, przepisywanie leków, robienie injekcji, sterylizowanie, usuwanie kamienia nazębnego, tworzenie struktur zębowych, wiercenie, wstawianie zębów, implantów, wypełnianie, wzmacnianie, znieczulanie.
Podstawowy stosowany sprzęt Wiertła, szczotki, klamry, kleszcze, unity, wiertarki, szczypce, narzędzia ręczne, lusterka, autoklawy, ssaki, igły i strzykawki, urządzenia USG, środki ochrony indywidualnej m.in. fartuch, rękawice, okulary, osłony twarzy.
Miejsca/obszary, gdzie zawód występuje powszechnie Państwowe i prywatne kliniki stomatologiczne, gabinety prywatne, przychodnie stomatologiczne, gabinety w zakładach pracy, szkołach, na uczelniach, oddziały chirurgii szczękowej w szpitalach.
Piśmiennictwo
  1. Rozporządzenie MPiPS z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. (t.j. Dz. U. 2003 nr 169 poz. 1650).
  2. Rozporządzenie MZiOS z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. (Dz. U. nr 69, poz.332).
  3. Rozporządzenie RM z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. 1996 nr 114 poz. 545) ze zm. (Dz. U. 2002 nr 127 poz. 1092).
  4. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz.U. 2004 nr 265 poz. 2644)
  5. Informator - 'Środki ochrony indywidualnej'. INFOCHRON. Warszawa. CIOP 2000.
  6. Bezpieczeństwo i higiena pracy w zakładach opieki zdrowotnej, halina wojciechowska-piskorska, leszka skuza, oddk, gdańsk 2002.
  7. Rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 10 listopada 2006 r. W sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej, ze zm.
  8. Rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z dnia 30 czerwca 1984 w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w poradniach i pracowniach stomatologicznych.
  9. Zarządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z 18 listopada 1988 roku w sprawie warunków, jakie powinny spełniać pracownie rentgenowskie.
 
Karty charakterystyk zagrożeń zawodowych