MIĘDZYNARODOWA KARTA CHARAKTERYSTYKI ZAGROŻEŃ ZAWODOWYCH

KIEROWCA SAMOCHODU CIĘŻAROWEGO

Kto to jest kierowca samochodu ciężarowego?

Kierowca samochodu ciężarowego prowadzi pojazdy samochodowe, z wyjątkiem autobusów, o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony, z przyczepami i bez przyczep, przeznaczone do publicznego transportu drogowego, przewożąc nimi różnego rodzaju ładunki w komunikacji krajowej i zagranicznej

Jakie zagrożenia wiążą się z wykonywaniem tego zawodu?

Czynniki mogące powodować wypadki	Przewrócenie się załadowanego pojazdu w wyniku defektu mechanicznego, trudnych warunków drogowych i/lub nadmiernej prędkości, zderzenia z innym pojazdem - możliwość ciężkich urazów
	Wchodzenie do kabiny kierowcy i wychodzenie z niej - możliwość urazów w wyniku poślizgnięcia, potknięcia i upadku, często na skutek noszenia klapek, sandałów zamiast obuwia roboczego
	Wykonywanie rozmaitych dodatkowych funkcji kierowcy ciężarówki, takich jak naprawy w terenie, zmiana kół, zwolnienie umocowań (pasów, lin) - możliwość urazów, głównie kręgosłupa
	Wystające, nieosłonięte elementy pojazdu lub ładunku - możliwość urazów ciała w wyniku przypadkowego uderzenia o nie
	Długotrwałe prowadzenie pojazdu, szczególnie nocą, prowadzenie pojazdu w niesprzyjających warunkach atmosferycznych i drogowych, w ulicznych korkach - możliwość urazów  w wyniku wypadków drogowych (ryzyko wypadków zwiększone jest przez zmęczenie zależne od czasu prowadzenia pojazdu, braku lub krótkich przerw, głodu, pragnienia, spożytego alkoholu, jazdy ze zbyt dużą prędkością) [patrz: uwaga 1]
	Spaliny, w tym zawarty w nich tlenek węgla - możliwość ostrego zatrucia
	Materiały wybuchowe i łatwopalne, substancje bardzo toksyczne stanowiące ładunek - możliwość ostrego zatrucia oraz poparzeń na skutek pożaru
	Nadmiernie napompowane opony lub nadmierne ich zużycie - możliwość wypadków drogowych spowodowanych pęknięciem opony
	Inne pojazdy lub urządzenia wspomagające operację załadunku lub rozładunku - możliwość urazów w wyniku przygniecenia, uderzenia, najechanie na stopę, upuszczenia ładunków
	Urazy głowy, na skutek nie noszenia kasków ochronnych, nieodpowiedniego zabezpieczania towarów, belek zabezpieczających
	Potrącenia, przygniecenia przez inne pojazdy, zwłaszcza podczas parkowania, przy braku dostatecznej uwagi lub na skutek małej widoczności
	Poparzenia, powstające głównie podczas sporządzania i spożywania posiłków w ciasnej kabinie.
	Zagrożenia wynikające z rodzaju przewożonego ładunku np.: • Poparzenia, zatrucia chemiczne w przypadku uszkodzenia pojemników lub niewłaściwego transportowania, • Zakażenia, w przypadku transportu odpadów medycznych i braku odpowiednich środków ochrony indywidualnej
Czynniki fizyczne	Długotrwały nadmierny hałas spowodowany pracą silnika i słabo wytłumioną kabiną - możliwość uszkodzenia słuchu
	Bezpośrednie i odbite promieniowanie słoneczne (ultrafioletowe) - możliwość zmian skórnych i chorób oczu, możliwość spowodowania wypadków drogowych na skutek braku widoczności
	Zmienne warunki atmosferyczne - możliwość (w zależności od pory roku) udaru słonecznego, odmrożeń, ostrych i przewlekłych chorób układu oddechowego [patrz: uwaga 2]
	Wibracje ogólne, których źródłem jest pojazd - możliwość zaburzeń w funkcjonowaniu narządów wewnętrznych klatki piersiowej i jamy brzusznej oraz dolegliwości ze strony układu mięśniowo-szkieletowego [patrz: uwaga 3]
Czynniki chemiczne i pyły	Preparaty czyszczące, substancje zapobiegające zamarzaniu, płyny hamulcowe, olej napędowy i oleje mineralne, benzyna oraz przewożone materiały niebezpieczne - możliwość podrażnienia, zapalenia skóry, zmian trądzikowych oraz uczuleniowych, zatruć na skutek przypadkowego spożycia
	Spaliny zawierające tlenek węgla, tlenki siarki, tlenki azotu, aldehydy - możliwość zatrucia
Czynniki biologiczne	Wysokie stężenia niektórych pyłków roślinnych w powietrzu - możliwość różnych reakcji uczuleniowych, w tym problemów ze strony układu oddechowego
Czynniki ergonomiczne, psychospołeczne i związane z organizacją pracy	Długotrwałe prowadzenie pojazdu w wymuszonej pozycji ciała, czasami po nierównym podłożu - możliwość dolegliwości bólowych wynikających z przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego, zwłaszcza okolicy lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa, nóg i rąk, rozwoju rwy kulszowej
	Przenoszenie ciężkich ładunków podczas załadunku, rozładunku towarów, wymiana kół - możliwość wypadnięcia dysku u osób z dyskopatią i zmianami patologicznymi w lędźwiowo-krzyżowym odcinku kręgosłupa, innych urazów kręgosłupa
	Zwyczaj opierania łokcia o framugę okna podczas prowadzenia pojazdu - możliwość zmian zwyrodnieniowych lub zapalnych stawu barkowego po lewej stronie ciała
	Powszechne w zawodzie ponadnormatywne godziny pracy, będące przyczyną nieregularnego odżywiania się oraz złych nawyków żywieniowych - możliwość zaburzeń w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego
	Palenie tytoniu wewnątrz kabiny - możliwość różnych zaburzeń zdrowotnych
	Niedostateczne oświetlenie (szczególne podczas jazdy o zmroku po drogach międzymiastowych) - możliwość uczucia dyskomfortu, zmęczenia wzroku oraz zaburzeń ostrości widzenia [patrz: uwaga 5]
	Przewożenie wartościowego ładunku - możliwość urazów w wyniku napaści m. in. przez zorganizowane grupy przestępcze zwłaszcza na przydrożnych parkingach
	Różne czynniki stresogenne, długotrwałe prowadzenie pojazdu - możliwość zaburzeń psychicznych oraz halucynacji spowodowanych nadmierną sennością
	Konflikty z niezadowolonymi klientami, nieprawidłowości rozliczeniowe itd. - możliwość stresu psychicznego

	Należy stosować bezpieczne metody podnoszenia i przenoszenia ciężkich lub nieporęcznych ładunków oraz stosować urządzenia mechaniczne ułatwiające podnoszenie i przenoszenie.
	Należy zainstalować ergonomiczne siedzenie kierowcy. Należy przerywać okresowo jazdę dla odpoczynku i ćwiczeń; należy nauczyć się wykonywania ćwiczeń relaksacyjnych podczas długiej jazdy.
	Należy używać dobrej jakości okularów z filtrem UV podczas jazdy w silnym słońcu.
	Należy unikać palenia tytoniu podczas prowadzenia pojazdu lub, jeśli to nie jest możliwe, należy wietrzyć kabinę kierowcy podczas i po paleniu.
	Należy przeprowadzać okresowe badania lekarskie, w tym badania okulistyczne i korygować ewentualne wady wzroku
	Należy stosować rękawice chroniące przed czynnikami chemicznymi, a jeśli to nie jest możliwe, używać kremy ochronne.
	Kierowcy powinni być kierowni na badania do pracy na wysokości, powinni być poddawani szkoleniom z zakresu wykonywania prac na wysokości oraz powinni być zaopatrzeni w odpowiedni sprzęt do prac na wysokości
	Wszystkie środki chemiczne (płyny, smary, oleje) wożone na własny użytek powinny być przechowywane w oryginalnych i szczelnie zamkniętych opakowaniach
	Należy przestrzegać norm dźwigania oraz podstawowych zasad bezpiecznego podnoszenia, przenoszenia ładunków. Pracownik może obsługiwać wózek podnośnikowy tylko w przypadku posiadania uprawnień do jego obsługi.
	Pracownik po wyjściu z kabiny samochodu powinien założyć kamizelkę odblaskową oraz kask i okulary ochronne. Pracownik powienien nosić obuwie robocze ochronne
	W przypadku przewożenia ładunków typu adr, kierowca musi posiadać specjalne uprawnienia do ich przewozu i ewentualnie załadunku/rozładunku

Synonimy	kierowca ciężarówki
Definicja i/lub opis zawodu	Kierowca samochodu ciężarowego prowadzi ciężarówkę ustaloną trasą w celu świadczenia usług: dostarczenie i/lub sprzedaż produktów, pobieranie pieniędzy od klientów. Dostawca dostarcza do firm, sklepów lub domu klienta produkty. Może zbierać puste kontenery lub odrzucony, niesprzedany towar. Może prowadzić załadunek/rozładunek towarów. Może wykonywać prace związane z utrzymaniem stanu technicznego ciężarówki.
Zawody pokrewne	Kierowcy autobusu, trolejbusu i tramwaju, kierowca betoniarki, kierowca śmieciarki, kierowca ciężarówki, kierowca pojazdu z przyczepą lub naczepą, kierowca przewożący materiały łatwopalne (ADR, w tym materiały wybuchowe, paliwo).
Wykonywane czynności	Czyszczenie, dokonywanie przeglądu, dostarczanie towaru, dźwiganie, kontrolowanie, ładowanie, manewrowanie, mierzenie, mycie wozu, nadzorowanie, obserwowanie, obsługiwanie, określanie poziomu paliwa, pakowanie, parkowanie, prowadzenie pojazdu, przenoszenie, transportowanie, układanie i przymocowywanie towaru, wypełnianie dokumentów.
Podstawowy stosowany sprzęt	Ciężarówka, podnośnik (lewarek lub inny sprzęt) służący do podnoszenia i wymiany kół, zestaw narzędzi do różnego rodzaju napraw, przenośne ostrzegawcze światła i znaki, linki holownicze i zabezpieczające towar, koła zapasowe, brezent lub inny impregnowany materiał, urządzenia samozaładowcze, telefon komórkowy lub sprzęt krótkofalowy, gaśnica, zestaw pierwszej pomocy.
Miejsca/obszary, gdzie zawód występuje powszechnie	Handel hurtowy i detaliczny, logistyka

Uwagi

Zwiększone ryzyko wypadków drogowych jest spowodowane utratą kontroli nad pojazdem podczas prowadzenia pojazdu na śliskiej i mokrej nawierzchni przy niedogodnych warunkach atmosferycznych, prowadzeniem pod wpływem środków uspokajających lub pobudzających, alkoholu czy też po zażyciu powszechnie stosowanych leków, które mogą wywoływać takie objawy uboczne jak senność, czy zaburzenia działania narządów zmysłów w postaci opóźnionej reakcji na bodźce, czy braku koordynacji ruchów.

Piśmiennictwo

Rozporządzenie MPiPS z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz. U z 2003 r., Nr 169, poz. 1650 z póź.zm); Rozporządzenie MZiOS z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. (Dz. U. Nr 69, poz.332 z póź.zm); Rozporządzenie MPiPS z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313 z późn.zm.) USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r. poz. 1137) ROZPORZĄDZENIE MPiPS z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr.82, poz. 537); Informator - „Środki ochrony indywidualnej.” INFOCHRON. Warszawa. CIOP 2000.