MIĘDZYNARODOWA KARTA CHARAKTERYSTYKI ZAGROŻEŃ ZAWODOWYCH

 

GALWANIZER

Kto to jest galwanizer?

 

Jest to wykwalifikowany pracownik, który w procesie galwanizacji wykańcza powierzchnie przedmiotów metalowych dla celów technicznych lub dekoracyjnych.

Jakie zagrożenia wiążą się z wykonywaniem tego zawodu?

Galwanizerzy są narażeni na wiele substancji chemicznych, które mogą być przyczyną zatruć, poparzeń chemicznych, uczuleń oraz przewlekłych chorób układu oddechowego [patrz: uwaga 2]. Galwanizerom mogą grozić urazy spowodowane upadkami na śliskiej powierzchni, skaleczenia i ukłucia ostrymi narzędziami, urazy mechaniczne związane z obróbką przedgalwaniczną oraz poparzenia gorącymi cieczami. Innymi występującymi zagrożeniami w pracy galwanizera są porażenia prądem elektrycznym, pożary i wybuchy, urazy oczu spowodowane latającymi cząstkami oraz nadmierny hałas.

 

Czynniki mogące powodować wypadki	Mokre, śliskie nawierzchnie – możliwość urazów w wyniku poślizgnięcia, potknięcia i upadku
	Spadające ciężkie przedmioty, w tym z podwieszanych przenośników - możliwość urazów w wyniku uderzenia
	Prąd elektryczny – możliwość porażenia w przypadku wadliwie działającego sprzętu elektrycznego
	Gorące powierzchnie, gorące płyny, gazy, para wodna - możliwość poparzeń
	Ostre narzędzia, krawędzie przedmiotów przeznaczonych do galwanizowania, osady dendrytyczne na osadzarkach – możliwość urazów w  wyniku ukłucia, przecięcia, przekłucia
	Unoszące się w powietrzu cząstki podczas czyszczenia szczotkami wirującymi lub szlifowania ściernicą - możliwość urazów, zwłaszcza oczu
	Łatwopalne rozpuszczalniki stosowane do czyszczenia powierzchni, pyły metali (np. aluminium) lub wodór wydzielający się w procesach galwanizacji – możliwość urazów i poparzeń w wyniku wybuchu lub pożaru
	Fosgen, powstający w wyniku ogrzania  chlorowanych rozpuszczalników lub ich par (kontakt z gorącą powierzchnią lub płomienie oraz podczas palenia tytoniu przez pracownika w obecności takich rozpuszczalników) – możliwość śmiertelnych zatruć
	Żrące ciecze – możliwość poparzeń chemicznych
	Rozpryski cieczy, zwłaszcza spowodowane wpadającymi do kąpieli galwanicznej przedmiotami metalowymi – możliwość urazów oczu
	Różne substancje chemiczne stosowane podczas polerowania i przygotowywania powierzchni /patrz: uwaga 1/. Szczególne niebezpieczeństwo jest spowodowane możliwością uwolnienia bardzo toksycznego gazu – cyjanowodoru podczas dodawania do różnych alkalicznych roztworów galwanicznych lub elektrolitycznych kąpieli odtłuszczających, które zawierają cyjanki – możliwość śmiertelnych zatruć
	Gwałtowne reakcje chemiczne zachodzące podczas niekontrolowanego mieszania substancji chemicznych (np. mieszanina wody ze stężonym kwasem siarkowym) – możliwość poparzeń chemicznych
Czynniki fizyczne	Nadmierny hałas emitowany przez urządzenia mechaniczne, zwłaszcza przy galwanizacji w bębnie obrotowym lub operacjach czyszczenia – możliwość uszkodzenia słuchu
	Wysoka temperatura i wilgotność powietrza na stanowisku pracy – możliwość przegrzania organizmu, poparzeń skóry, uszkodzenia oczu
	Promieniowanie podczerwone emitowane przez urządzenia suszarnicze – możliwość zwiększonego obciążenia cieplnego organizmu
Czynniki chemiczne i pyły	Rozpuszczalniki organiczne i różne preparaty czyszczące oraz ich pary – możliwość ostrych lub przewlekłych zatruć
	Pyły metali powstające podczas czynności mechanicznych (polerowanie tarczą polerską, szczotkowanie itd.) i pyły tarcz ściernych i szczotek polerskich – możliwość dolegliwości układu oddechowego
	Substancje chemiczne stosowane do odtłuszczenia detali takie jak: trichloroetan (trójchloroetylen), tetrochloroetan (czterochloroetylen) lub inne rozpuszczalniki organiczne  – możliwość ostrych lub przewlekłych zatruć
	Substancje powstające w procesie chromowania (mgła kwasu siarkowego oraz związki chromu 6-cio wartościowego) – możliwość rozwoju chorób nowotworowych w wyniku  narażenie na substancje rakotwórcze
	Pary i  aerozole kwasów lub zasad a także innych substancji chemicznych – możliwość podrażnienia błon śluzowych (zwłaszcza górnych dróg oddechowych)
	Preparaty czyszczące, roztwory kwasów i zasad, rozpuszczalniki organiczne itd. – możliwość chorób skórnych [patrz: uwaga 1]
	Lateks – możliwość uczuleń w wyniku stosowania rękawic lateksowych
Czynniki biologiczne	Brak czynników specyficznych dla wykonywanego zawodu
Czynniki ergonomiczne, psychospołeczne i związane z organizacją pracy	Wymuszona pozycja ciała podczas pracy (w tym częste schylanie się podczas umieszczania lub usuwania narzędzi obróbkowych z kąpieli galwanicznych), wykonywanie czynności powtarzalnych - możliwość dolegliwości bólowych wynikających z przeciążenia układu mięśniowo- szkieletowego
	Nadmierny wysiłek fizyczny podczas ręcznego transportu ciężkich i/lub nieporęcznych przedmiotów, takich jak partie przedmiotów do galwanizowania, narzędzia obróbkowe z częściami do galwanizowania, zbiorniki substancji chemicznych itd. - możliwość urazów układu mięśniowo-szkieletowego
	Długotrwałe  stosowanie odzieży ochronnej (w tym ciężkiego obuwia, fartuchów), świadomość niebezpieczeństw towarzyszących pracy - możliwość stresu psychicznego

 

	Należy stosować obuwie ochronne ze spodami przeciwpoślizgowymi i hełmy ochronne, a podłogę wyłożyć materiałami antypoślizgowymi.
	Należy sprawdzić stan techniczny urządzeń elektrycznych przed pracą oraz zlecać uprawnionemu pracownikowi naprawę ewentualnych uszkodzeń i okresowy przegląd urządzeń.
	Należy stosować środki ochrony indywidualnej (okulary ochronne lub gogle oraz rękawice i odzież ochronną) chroniące przed czynnikami chemicznymi.
	Należy przestrzegać przepisów dotyczących prawidłowego przechowywania, transportu, usuwania zużytych kąpieli galwanicznych. Nie należy mieszać  substancji chemicznych bez nadzoru wykwalifikowanego chemika lub specjalisty bhp.
	Należy stosować ochronniki słuchu.
	Należy stosować środki ochrony układu oddechowego w przypadku narażenia na niebezpieczne gazy, pary i aerozole. Pracownicy galwanizerni, w której stosowane są kąpiele cyjankaliczne powinni być wyposażeni w maski z pochłaniaczem cyjanowodoru.
	Należy zachować szczególną ostrożność podczas pracy z silnie żrącymi substancjami chemicznymi takimi jak kwas fluorowodorowy, kwas chromowy(bezwodnik chromowy), stężony kwas azotowy itd., a tam gdzie to możliwe należy stosować bezpieczniejsze substancje zastępcze.
	W przypadku uczulenia na lateks należy stosować rękawice wykonane z innych materiałów, a także unikać kontaktu z innymi produktami zawierającymi lateks.
	Należy stosować bezpieczne metody podnoszenia i przenoszenia ciężkich lub nieporęcznych ładunków oraz stosować urządzenia mechaniczne ułatwiające podnoszenie i przenoszenie.
	Należy stosować w pomieszczeniu galwanizerni wentylację ogólną nawiewno-wyciągową. Przy każdej wannie należy zainstalować ssawki szczelinowe lub inne rozwiązania wentylacji miejscowej.
	Należy zapewnić krótkotrwałe przerwy w pracy (jeśli nie kolidują z procesami galwanicznymi) oraz wyznaczyć miejsce do wypoczynku.
	Należy każdą wannę oznakować odpowiednio do rodzaju zawartej w niej kąpieli galwanicznej.
	Każdą wannę należy wyposażyć w podesty robocze.

 

Synonimy	Galwanotechnik, galwanizator.
Definicja i/lub opis zawodu	Galwanizer ustawia i steruje urządzeniami do galwanizowania tj. do elektrolitycznego powlekania przedmiotów metalowych chromem, miedzią lub innymi metalami w celu uzyskania powierzchni ochronnych, dekoracyjnych lub uzupełnienia zużytych powierzchni zgodnie ze specyfikacją. Określa miejsce do pokrycia wybranym metalem. Określa rodzaj,  stężenie i temperaturę roztworu do galwanizacji. Określa rodzaj, grubość i lokalizację określonego metalu do galwanizacji. Zanurza przedmiot w kąpielach do czyszczenia i płukania. Zawiesza przedmioty, np. części formy, na pręcie katodowym (ujemnym) i zanurza je w roztworze do galwanizacji. Zawiesza kawałek metalu do galwanizacji na pręcie anodowym (dodatnim) i zanurza go w roztworze go galwanizacji. Za pomocą regulatorów zaworów elektrycznych ustawia przepływ prądu przez roztwór do galwanizacji z anody do katody, co pozwala na powlekanie galwaniczne przedmiotu metalem. Wyjmuje galwanizowany (powlekany) przedmiot z roztworu w określonych odstępach czasu i ogląda go w celu sprawdzenia zgodności ze specyfikacją. Na podstawie tych obserwacji reguluje napięcie i natężenie prądu. Sprawdza przedmiot pod koniec procesu w celu określenia grubości warstwy metalu i mierzy grubość przy użyciu takich przyrządów, jak mikrometry. Szlifuje, poleruje lub płucze przedmiot w wodzie  i suszy go w celu zachowania czystej, gładkiej powierzchni. Może mieszać i badać moc roztworu do galwanizacji przy użyciu przyrządów i testów chemicznych. Może wymierzać, zaznaczać i zabezpieczać obszary (powierzchnię), które nie mają być powlekane. Może kierować innymi pracownikami wykonującymi różne zadania, takie jak: zawieszania na wieszakach galwanizerskich, oczyszczanie lub powlekanie przedmiotów. W zależności od materiału stosowanego do galwanizacji, określa się go jako galwanizera wykonującego mosiądzowanie, brązowanie, kadmowanie, chromowanie, miedziowanie, złocenie, a także niklowanie, srebrzenie, cynowanie itd.
Zawody pokrewne	Pracownik wykonujący powlekanie chemiczne, galwanoplastyk, galwanizer – uczeń, pomocnik galwanizera, galwanizer – mistrz, pracownik oczyszczający metal, pracownik polerujący metal, pracownik wykańczający powierzchnie, w zależności od stosowanej metody lub metalu: galwanizator wykonujący powlekanie bębnowe, wykonujący chromowanie, złocenie, cynkowanie, niklowanie, pracownik dokonujący natryskowego powlekania przedmiotów warstwą metalu, pracownik dokonujący piaskowania metalu.
Wykonywane czynności	Badanie, mierzenie, mieszanie, obserwowanie, oczyszczanie, odczytywanie (parametrów galwanizacji), pasywowanie nałożonych powłok (zanurzanie w roztworach chemicznych), płukanie, polerowanie, poruszanie (urządzeniami do sterowania), powlekanie, regulowanie (prądu oraz napięcia), sterowanie, suszenie, szlifowanie, testowanie, ustawianie, usuwanie starych powłok na detalach metodą galwaniczną lub mechaniczną, wykonywanie, zanurzanie, zasłanianie, zawieszanie na wieszakach galwanizerskich, zaznaczanie.
Podstawowy stosowany sprzęt	Kalkulatory lub komputery, urządzenia do dozowania chemikaliów, przyrządy do mierzenia grubości powłoki, wyciągi, przyrządy obróbkowe w bębnach obrotowych do galwanizacji, mieszarkach, kadziach, zawory elektryczne,  urządzenia do przygotowywania powierzchni (tarcze polerskie, szczotki obrotowe, polerki mechaniczne itd.), piece do odprężania, przyrządy do pomiaru jakości powierzchni, urządzenia wagowe, sprzęt do badania jakości i gęstości kąpieli galwanicznych oraz urządzenia elektroniczne (prostowniki i sterowniki).
Miejsca/obszary, gdzie zawód występuje powszechnie	Wydziały galwanizacji w zakładach przemysłu metalowego lub elektrotechnicznego, specjalistyczne warsztaty galwanizerskie, zakłady jubilerskie i elektroniczne (złocenie).

Uwagi

Poniżej podano przykłady niebezpiecznych substancji chemicznych stosowanych w zakładach galwanizerskich: Kwasy: siarkowy, solny, fluorowodorowy, azotowy, mrówkowy, chromowy Zasady: wodorotlenek sodu, wodorotlenek potasu, amoniak Rozpuszczalniki: trichloroeten (trójchloroetylen), trichloroetan (trójchloroetan), aceton, metyloizobutyloketon, tetrachlorek węgla (czterochlorek węgla), nafta, benzyna (do czyszczenia wstępnego) Sole nieorganiczne: cyjanki, sole kadmu, złota, chromu, miedzi, cyny, cynku, niklu Dodatki organiczne: inhibitory, wybłyszczacze, środki zapobiegające wytwarzaniu piany Inne: mydła i detergenty, utleniacze, zmiękczacze wody Wszyscy pracownicy powinni podlegać okresowym badaniom lekarskim, co umożliwi wczesne wykrycie objawów przewlekłych chorób i uczuleń.

Piśmiennictwo

ROZPORZĄDZENIE MPiPS z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr.82, poz. 537) Rozporządzenie MPiPS z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz. U z 2003 r., Nr 169, poz. 1650 z póź.zm); Rozporządzenie MZiOS z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. (Dz. U. Nr 69, poz.332 z póź.zm); Rozporządzenie MZ z dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. 2012 poz. 890); Rozporządzenie MPiP S z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313 z późn.zm.) Rozporządzenie RM z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545 z póź.zm) Informator - „Środki ochrony indywidualnej”. INFOCHRON. Warszawa. CIOP 2000.