Identyfikacja czynników wpływających na efektywność treningu redukcji stresu oparte-go o mindfulness (MBSR) poprzez monitorowanie fizjologicznych parametrów reakcji stresowej

Kierownik projektu: mgr Sylwia Sumińska

Streszczenie projektu:

Celem projektu była identyfikacja czynników wpływających na efektywność treningu redukcji stresu opartego o mindfulness (MBSR) poprzez pomiar fizjologicznych parametrów reakcji stresowej. W ramach projektu przewidziano sprawdzenie skuteczności treningu MBSR oraz monitorowania własnych parametrów fizjologicznych na nabywanie kompetencji w zakresie radzenia sobie ze stresem.

Celem 2. etapu projektu było przeprowadzenie badań właściwych, w tym treningów mindfulness oraz badań laboratoryjnych przed rozpoczęciem i po zakończeniu treningów mindfulness, rekrutacja osób badanych oraz opracowanie publikacji. W ramach 2. etapu projektu przeprowadzono rekrutację wśród pracowników narażonych na wysoki poziom stresu w pracy, pomiary laboratoryjne w odstępie 8 tygodni w grupie 70 osób zakwalifikowanych do 3 grup badawczych oraz treningi mindfulness w 2 grupach eksperymentalnych. Badania wstępne wykonano w grupie 1., która następnie uczestniczyła w treningu MBSR i monitorowała parametry fizjologiczne za pomocą smartwatchy, w grupie 2., która następnie uczestniczyła w treningu MBSR oraz w grupie kontrolnej (grupa 3.), która nie uczestniczyła w treningu. Wszystkie osoby biorące udział w badaniu oceniały własny poziom stresu jako wysoki, były aktywne zawodowo, nie chorowały na choroby neurologiczne ani psychiczne i nie przyjmowały leków wpływających na ośrodkowy układ nerwowy.

Celem 3. etapu projektu było opracowanie i analiza uzyskanych wyników, opracowanie wersji końcowej metodyki oceny stresu na podstawie parametrów fizjologicznych, opracowanie broszury informacyjnej dotyczącej metod pomiaru stresu i poradnika dotyczącego radzenia sobie ze stresem w miejscu pracy, uwzględniającego wyniki badań przeprowadzonych w projekcie oraz opracowanie publikacji.

W ramach realizacji 3. etapu projektu przeprowadzono analizę uzyskanych wyników badania. Ujawniła ona, że pod wpływem treningu MBSR nastąpiło istotne obniżenie subiektywnie postrzeganego poziomu stresu oraz spadek objawów zaburzeń odżywiania. W grupie, która uczestniczyła jedynie w MBSR i nie monitorowała parametrów fizjologicznych, zaobserwowano istotny spadek subiektywnie odczuwanych objawów lękowych, objawów związanych ze złym funkcjonowaniem, spadek zaburzeń poznawczych, objawów wskazujących na uzależnienie, zachowań wskazujących na brak rozrywki oraz zaburzeń snu, jak również wzrost uważności. Nie zaobserwowano związku między subiektywnie doświadczanym poziomem stresu, samopoczuciem, cechami temperamentu i psychospołecznymi warunkami pracy a odpowiedzią fizjologiczną organizmu w zakresie większości parametrów fizjologicznych podczas wzbudzania stresu w laboratorium. Analiza danych fizjologicznych wskazuje na skuteczne wzbudzenie stresu za pomocą przygotowanej procedury, a większy efekt obserwowany był podczas sesji początkowej niż końcowej, m.in. w zakresie odstępów pomiędzy poszczególnymi uderzeniami. Nie zaobserwowano wpływu udziału w treningu MBSR na reakcje fizjologiczne organizmu. Silniejszy okazał się efekt znajomości procedury (desensytyzacja) niż wpływ treningu uważności.

Projekt IV.PB.06. Zmiana odstępów pomiędzy poszczególnymi uderzeniami serca (ang. IBI – interbeat interval) w kolejnych blokach procedury względem baseline dla sesji 1. (bloki: 1 – część kontrola MIST; 2, 3, 4, 5 – część stresowa MIST; 6 – relaks; 7 – ćwiczenie oddechowe; 8 – medytacja; grupy: f – MBSR z fizjologią; k – kontrolna; m – MBSR bez fizjologii)

Opracowano również wersję końcową metodyki oceny stresu na podstawie parametrów fizjologicznych, która opiera się na procedurze wzbudzania stresu za pomocą zadań arytmetycznych (MIST) wraz z rejestracją reakcji fizjologicznych, oraz broszurę informacyjną dotyczącą metod pomiaru stresu i poradnik dotyczący radzenia sobie ze stresem (wydana w 300 egz. i zamieszczona na stronie internetowej CIOP-PIB).

Wyniki projektu przedstawiono w 1 publikacji popularnonaukowej i 1 publikacji naukowej oraz zaprezentowano na 1 konferencji krajowej i 2 konferencjach międzynarodowych.

Jednostka: Pracownia Psychologii i Socjologii Pracy

Okres realizacji: 01.01.2020 – 31.12.2022