Określenie potencjału osób niepełnosprawnych oraz możliwości wykorzystania go w przedsiębiorstwie

Kierownik projektu: dr Katarzyna Hildt-Ciupińska

Streszczenie projektu:

Celem głównym zadania była ocena wykorzystania potencjału pracowników z niepełnosprawnością w przedsiębiorstwie oraz określenie czynników determinujących jego wykorzystanie, a na tej podstawie opracowanie rozwiązań organizacyjnych (m.in. rozwiązań z zakresu psychospołecznych warunków pracy, organizacji czasu pracy i samej pracy, tworzenia warunków sprzyjających rozwojowi kapitału intelektualnego) w formie wytycznych oraz zaleceń.

W ramach realizacji 1. etapu zadania dokonano przeglądu literatury dotyczącej sytuacji osób niepełnosprawnych na rynku pracy, ich potencjału oraz roli pracy w ich życiu. Określono wskaźniki potencjału pracowników niepełnosprawnych oraz determinanty jego wykorzystania w miejscu pracy, opracowano metodykę badań, przeprowadzono badania kwestionariuszowe (e-ankieta, N = 515) oraz wywiady pogłębione (N = 50) wśród pracowników z 5 rodzajami niepełnosprawności (ruchu, wzroku, słuchu, psychiczną, wynikającą z chorób narządów wewnętrznych).

W ramach realizacji 2. etapu zadania przeprowadzono analizy, w wyniku których wyodrębniono 2 grupy pracowników z niepełnosprawnościami – o niskim i wysokim potencjale. Podziału na ww. 2 grupy dokonano na podstawie 12 wybranych na potrzeby zadania wskaźników, takich jak:

1. dobrostan,
2. akceptacja niepełnosprawności,
3. motywacja do podnoszenia kompetencji,
4. zdolność do pracy,
5. zaangażowanie w pracę,
6. regulacja wewnętrzna,
7. introjekcja,
8. identyfikacja,
9. integracja,
10. motywacja wewnętrzna,
11. praca autonomicznie regulowana,
12. niski poziom amotywacji.

Grupa o wysokim potencjale stanowiła mniejszość (36,5%); charakteryzował ją wysoki poziom ww. 11 wskaźników oraz niski poziom amotywacji. Wyższy odsetek pracowników z wysokim potencjałem występował wśród respondentów z niepełnosprawnością wzrokową (27,2%) i ruchową (25,0%), natomiast wśród pracowników z niskim potencjałem najwyższy był odsetek respondentów z niepełnosprawnością słuchową. Z wysokim potencjałem pozytywnie korelowały czynniki psychospołeczne w miejscu pracy takie jak możliwość rozwoju i znaczenie pracy, natomiast negatywnie – niepewność pracy i stres poznawczy. Determinantami wysokiego potencjału były także m.in.: dobra atmosfera w firmie, wsparcie szefa, dobre relacje ze współpracownikami, zatrudnianie na stanowiskach zgodnych z kwalifikacjami osoby niepełnosprawnej, przystosowanie miejsca pracy do potrzeb osób z niepełnosprawnością, oferowanie szkoleń osobom z niepełnosprawnością, a także wyższe wykształcenie oraz wykonywanie pracy na stanowiskach kierowniczych.

W wyniku realizacji zadania, na podstawie badań przeprowadzonych wśród osób z niepełnosprawnościami i pracodawców, opracowano wytyczne i zalecenia dotyczące tego, jak należy wspierać i lepiej wykorzystywać potencjał osób z niepełnosprawnościami w miejscu pracy – w formie aplikacji mobilnej PONTI. Wspieranie potencjału pracownika z niepełnosprawnością to działania wielokierunkowe, w tym dbanie o samego pracownika z niepełnosprawnością, ale również o cały zespół pracowniczy. Osoby z niepełnosprawnościami powinny być traktowane tak samo jak pozostali pracownicy. Zarówno brak pomocy/wsparcia, jak i przesadna troska mogą być źle odebrane przez te osoby i mogą sprawić im przykrość. Osoby z niepełnosprawnościami powinny stanowić ważne ogniwo całego zespołu pracowniczego, przygotowanego do współpracy z takimi osobami, niezależnie od rodzaju ich niepełnosprawności.

Zadanie 2.SP.26. Ulotka informacyjna o aplikacji PONTI „Potencjał Osób Niepełnosprawnych to Inwestycja”

Wyniki zadania przedstawiono w 5 publikacjach naukowych, a także materiałach informacyjnych (umieszczonych na stronie internetowej CIOP-PIB) oraz zaprezentowano na 3 konferencjach krajowych, 2 konferencjach międzynarodowych, 1 seminarium międzynarodowym, a także upowszechniono na targach krajowych.

Jednostka: Pracownia Fizjologii i Higieny Pracy

Okres realizacji: 01.01.2020 – 31.12.2022