Projekty krajowe

Celem głównym zadania było opracowanie programu interwencji zwiększającej kapitał psychologiczny pracowników 50+. Cel ten osiągnięto przez opracowanie programu interwencji, przeprowadzenie zgodnie z nim interwencji wśród pracowników w wieku 50+ oraz oceny jej skuteczności.

W ramach 1. etapu zadania opracowano program interwencji, który zakładał przeprowadzenie warsztatów w grupie pracowników w wieku 50+ w formule 2 x 120 minut oraz udostępnienie uczestnikom materiałów do pracy własnej po zakończeniu warsztatów.

W 2. etapie zadania na podstawie opracowanego programu, przy użyciu materiałów do pracy podczas zajęć, przeprowadzono warsztaty w 12 grupach pracowników w wieku 50+ (łącznie 74 osób). Przed warsztatem przeprowadzono pomiar poziomu kapitału psychologicznego, dobrostanu oraz wybranych psychospołecznych warunków pracy. Pomiar prowadzono wśród uczestników warsztatów (N = 74) oraz w grupie kontrolnej (N = 45). Po zakończonych warsztatach przeprowadzono ponowny pomiar analizowanych zmiennych wraz z oceną warsztatów dokonaną przez ich uczestników.

Kapitał psychologiczny zmierzono kwestionariuszem PCQ, dobrostan pracowników skalami COPSOQ III mierzącymi zadowolenie z pracy, a także symptomy stresu i depresji. Zadowolenie z życia mierzono skalą SWLS. Afekt pozytywny i negatywny mierzony jest Skalą Pozytywnego i Negatywnego Doświadczenia, a psychospołeczne warunki pracy skalami COPSOQ III. Wykazano, że w badanej grupie kapitał psychologiczny związany był ze wskaźnikami dobrostanu pracowników: zadowoleniem z pracy (r = 0,44; p < 0,001), poczuciem sensu pracy (r = 0,57; p < 0,001), afektem pozytywnym (r = 0,66; p < 0,001), bilansem afektywnym (r = 0,70; p < 0,001), zadowoleniem z życia (r = 0,59; p < 0,001) i zdolnością do pracy (r = 0,63; p < 0,001). Negatywne związki kapitału psychologicznego ze wskaźnikami dobrostanu osobistego dotyczyły afektu negatywnego (r = -0,63; p < 0,001), symptomów stresu (r = -0,46; p < 0,001) oraz symptomów depresji (r = -0,59; p < 0,001): im wyższy poziom kapitału psychologicznego, tym badani pracownicy odczuwali mniej symptomów stresu i depresji oraz tym niższa była ich afektywność negatywna. Przeprowadzono analizę różnic poziomów zmiennych między grupą uczestniczącą w warsztacie i grupą kontrolną, a także analizę ocen warsztatu dokonanych przez uczestników.

W 3. etapie zadania przeprowadzono końcowy pomiar poziomu kapitału psychologicznego oraz dobrostanu grupy badanej (eksperymentalnej i kontrolnej). Proszono również uczestników interwencji o opinie dotyczące materiałów do pracy własnej. Przeprowadzono analizę statystyczną wyników, która wykazała, że – w porównaniu do grupy kontrolnej – poziom kapitału psychologicznego uczestników warsztatów 3 miesiące po zakończeniu warsztatów był istotnie wyższy niż przed warsztatami. Ponadto zaobserwowano istotnie wyższy poziom dobrostanu osobistego: niższy poziom symptomów depresji, wyższy poziom bilansu afektywnego (tj. częstsze odczuwanie pozytywnych niż negatywnych emocji), wzrost zadowolenia z życia. Nie zaobserwowano istotnych zmian we wskaźnikach dobrostanu związanego z pracą, tj. zadowolenia z pracy, samooceny zdolności do pracy oraz poczucia sensu pracy.

Seria 2. analiz przeprowadzona wśród uczestników interwencji wykazała, że istotne wzrosty w poziomach kapitału psychologicznego i dobrostanu zaobserwowano w pomiarze przeprowadzonym kilka dni po zakończeniu warsztatów oraz że większość istotnych różnic od tego momentu do końcowego pomiaru (tj. 3 miesiące po zakończeniu interwencji) utrzymała się na podobnym poziomie. Oznacza to, że zmiany te były stabilne na przestrzeni 3 miesięcy.

Analizy wskazują, że interwencja opierająca się na rozwoju 4 składowych kapitału psychologicznego, tj.: nadziei, optymizmu, poczucia własnej skuteczności oraz odnawialności zasobów jest skuteczna zarówno w kontekście wzmacniania samego kapitału psychologicznego, jak i części wskaźników dobrostanu uczestników. Wyniki stanowią potwierdzenie teorii kapitału psychologicznego, zgodnie z którą jest on predyktorem dobrostanu – zatem podniesienie poziomu kapitału psychologicznego powinno prowadzić do podniesienia poziomu dobrostanu.

Na podstawie opinii uczestników interwencji została przeprowadzona korekta programu, która głównie skupiała się na optymalizacji czasu przeznaczonego na przeprowadzenie warsztatów, tj. wydłużeniu czasu warsztatów do 360 minut (2 x 180 min) bądź ograniczeniu zakresu wybranych ćwiczeń. Ramowy program interwencji w wersji zaktualizowanej został zamieszczony w serwisie internetowym CIOP-PIB. Przygotowano również materiały informacyjne (w formie elektronicznej i drukowanej) zawierające zalecenia dotyczące opracowania programu interwencji w organizacjach i zamieszczono je w serwisie CIOP-PIB. Ponadto opracowano podręcznik dla trenerów, którzy zechcą prowadzić takie warsztaty w przyszłości, materiały dydaktyczne dla uczestników warsztatów, a także materiały do pracy własnej, które będą dostępne na prośbę organizacji, trenerów czy osób zainteresowanych chcących przeprowadzić warsztaty wśród swoich pracowników lub skorzystać z nich do pracy indywidualnej.

Wyniki zadania przedstawiono w 3 publikacjach naukowych oraz zaprezentowano na 2 konferencjach międzynarodowych (w formie referatu i plakatu) i 1 seminarium krajowym.

Jednostka: Pracownia Psychologii i Socjologii Pracy

Okres realizacji: 01.01.2020 – 31.12.2022