Opracowanie kryteriów uciążliwości hałasu na podstawie charakterystyk czasowych, amplitudowych i częstotliwościowych dźwięku

Kierownik projektu: dr inż. Jan Radosz

Streszczenie projektu:

Celem głównym zadania było opracowanie kryteriów uciążliwości hałasu ze względu na możliwość realizacji przez pracownika jego podstawowych zadań na podstawie charakterystyk czasowych, amplitudowych oraz częstotliwościowych dźwięku w kontekście możliwości realizacji przez pracownika jego podstawowych zadań.

 

Cel zadania był realizowany poprzez prace wykonywane w ramach kolejnych etapów zadania. W 1. etapie opracowano metodę i stanowisko do badań uciążliwości hałasu ze względu na możliwość realizacji przez pracownika jego podstawowych zadań. W celu weryfikacji metody badawczej przeprowadzono badania pilotażowe. W celu opracowania środowisk akustycznych zarejestrowano i przeanalizowano pod względem parametrów psychoakustycznych 14 typowych źródeł hałasu biurowego (m.in. telefony, drukarki, rozmowy, komputery), które zostały następnie przeniesione do wirtualnych środowisk dźwiękowych. Opracowana metoda badawcza składała się z badań kwestionariuszowych (kwestionariusz NASA Task Load Index, kwestionariusz wrażliwości na hałas NoiSeQ) oraz komputerowych testów psychologicznych (test uwagi i koncentracji COG oraz test wydajności pracy ALS).

 

W 2. etapie zadania przeprowadzono badania laboratoryjne. W metodzie badawczej zastosowano Wiedeński System Testów. Na stanowisku badawczym skompletowano zestaw niezbędnej aparatury pomiarowej i diagnostycznej. Uczestnikom badań prezentowano 3 wirtualne środowiska badawcze o zróżnicowanych parametrach psychoakustycznych (charakterystyki czasowe, amplitudowe i częstotliwościowe dźwięku). Jako referencyjne środowisko przyjęto ciche pomieszczenie biurowe bez dodatkowych źródeł hałasu. W badaniach pilotażowych i właściwych uczestniczyło łącznie 60 osób.

 

Zakres badanych środowisk obejmował środowiska od tych w ogóle nieuciążliwych do tych bardzo uciążliwych. Przeciętnie, środowiska, w których występował hałas biurowy, były oceniane jako umiarkowanie uciążliwe.

 

Mimo dużej rozpiętości poszczególnych ocen przeciętne wartości subiektywnej oceny – dotyczące tego, jak bardzo wymagające były wykonywane zadania w badanych warunkach – kształtowały się na podobnym poziomie dla środowisk ze źródłami hałasu biurowego. Podsumowując, można uznać, że dla badanych osób zadanie było umiarkowanie wymagającew środowisku ze źródłami hałasu biurowego i mało wymagające w przypadku środowiska referencyjnego.

 

Wyniki subiektywnej oceny głośności środowisk badawczych wykazały znaczną rozpiętość poszczególnych ocen, niemniej przeciętne wartości oceny wskazywały na umiarkowaną głośność wirtualnych środowisk badawczych. Podobne wyniki uzyskano w przypadku oceny trudności wykonania zadania.

Zadanie 1.SP.05. Zależność między liczbą wykonanych obliczeń w teście ALS a subiektywnie odczuwaną uciążliwością (linią przerywaną oznaczono granice ufności 95%)

 

Wyniki testów psychologicznych wykazały zmniejszenie liczby wykonanych obliczeń w teście wydajności pracy ALS oraz wydłużenie średniego czasu poprawnie odrzuconych figur (porównań) w teście koncentracji i uwagi COG dla środowisk ze źródłami hałasu biurowego. Wyniki analizy korelacyjnej wykazały zależność istotną statystycznie jedynie dla liczby wykonanych obliczeń w teście wydajności pracy ALS.

 

Wyniki analizy statystycznej przeprowadzanej w 3. etapie zadania nie wykazały zróżnicowania istotnego statystycznie między wynikami testów psychologicznych wydajności pracy (ALS) oraz koncentracji i uwagi (COG) w zależności od środowiska badawczego. Wykazano natomiast różnice istotne statystycznie między poszczególnymi środowiskami dla wszystkich badań kwestionariuszowych.

 

Wyniki badań kwestionariuszowych nie znalazły odzwierciedlenia w wynikach testów psychologicznych. Referencyjne środowisko badawcze (bez dodatkowych źródeł hałasu) w subiektywnej ocenie ankietowanych było najmniej uciążliwe, najmniej głośne, najmniej wymagające i sprawiało najmniej trudności w wykonaniu zadań. Z kolei testy psychologiczne nie wykazały znaczących zmian w obiektywnych parametrach wydajności pracy między poszczególnymi środowiskami badawczymi.

 

Zadanie 1.SP.05. Zależności dawka-odpowiedź dla testu wydajności pracy ALS w odniesieniu do parametrów psychoakustycznych siły fluktuacji (po lewej) i ostrości (po prawej)

 

Zaobserwowane zależności monotoniczne, tendencje w uzyskiwanych wynikach testów psychologicznych oraz wyniki badań kwestionariuszowych wskazują na zasadność utrzymania oraz rozszerzenie kryteriów uciążliwości ze względu na charakterystyki czasowe, amplitudowe i częstotliwościowe dźwięku w odniesieniu do stanowisk pracy, na których wymagana jest m.in. koncentracja uwagi. Kryteria te zostały zaproponowane i ujęte w opracowanym w ramach zadania projekcie nowelizacji normy PN-N-01307:2022. Hałas – Dopuszczalne wartości hałasu w środowisku pracy – Wymagania dotyczące wykonywania pomiarów.

 

Na podstawie uzyskanych wyników w 3. etapie zadania opracowano poradnik oraz materiały informacyjne dla pracodawców i pracowników, zawierające m.in. wartości dopuszczalne hałasu w środowisku pracy wymagającym koncentracji uwagi, czynniki wpływające na odczuwaną uciążliwość hałasu oraz metody techniczne i organizacyjne ograniczania hałasu na stanowiskach pracy.

 

Wyniki zadania przedstawiono w 2 publikacjach naukowych i w 1 rozdziale monografii oraz zaprezentowano na 2 konferencjach krajowych, 2 konferencjach międzynarodowych oraz w materiałach szkoleniowych zweryfikowanych na pilotażowym szkoleniu krajowym.

Jednostka: Pracownia Zwalczania Hałasu

Okres realizacji: 01.01.2020 – 31.12.2022