Psychospołeczne warunki pracy a zaburzenia depresyjne wśród pracujących Polaków

Kierownik projektu: dr hab. Dorota Żołnierczyk-Zreda

Streszczenie projektu:

Celem projektu było przeprowadzenie oceny psychospołecznych warunków pracy w kontekście zaburzeń depresyjnych wśród pracujących Polaków.

 

W ramach 3. etapu realizacji projektu przeprowadzono wywiady, przeanalizowano ich wyniki i opracowano: program kompleksowej interwencji na poziomie jednostki i organizacji, służący przeciwdziałaniu zaburzeniom depresyjnym w miejscu pracy, materiały informacyjne oraz materiały seminaryjne. Celem tego etapu było także przeprowadzenie seminarium pilotażowego oraz opracowanie publikacji. Całościowa analiza wyników badań ujawniła, że procent osób doświadczających depresji wzrósł z poziomu 25,5% w 2019 r. do poziomu 64,93% w 2022 roku.

 

W tym okresie, zwiększyła się także ciężkość tych zaburzeń. Mniej osób doświadczało łagodnej depresji, ale istotnie większy procent osób – depresji w kategoriach: średnia, średnio-ciężka oraz ciężka.

 

Projekt I.PB.03. Procent osób doświadczających depresji w latach 2019-2022 (0 pomiar – 2019 r.;
I pomiar – 2021 r.; II pomiar – 2022 r.)

 

Dalsza analiza trendów wykazała, że tendencja wzrostowa poziomu depresji utrzymywała się w trakcie trwania pandemii jedynie w odniesieniu do pracujących kobiet oraz osób gorzej wykształconych, charakteryzujących się mniej stabilnym rodzajem zatrudnienia.

 

Kolejne analizy dotyczyły wyłonienia potencjalnych czynników ryzyka depresji u osób, które początkowo nie cierpiały na to zaburzenie, a zaobserwowano je u nich po roku. Oprócz psychospołecznych warunków pracy – jako predyktorów depresji, zidentyfikowano także takie zmienne indywidualne, jak: płeć żeńska, spożywanie alkoholu wysokoprocentowego, zaburzenia snu (np. bezsenność, niespokojny sen), zażywanie tabletek nasennych, intensywna aktywność fizyczna przez ponad 4h/tyg., a także bierność fizyczna. Najsilniejszym czynnikiem ryzyka zachorowania na depresję była jednak utrata pracy/bycie bezrobotnym w ciągu ostatniego roku. Aktywność fizyczna o lekkiej intensywności przez ok. 2,5 h/tyg. okazała z kolei się czynnikiem chroniącym przed depresją.

 

W odniesieniu do środowiska pracy ujawniono, że istotne czynniki ryzyka depresji to: umowa o pracę inna niż na czas nieokreślony, konflikt dom-praca, wysokie wymagania ilościowe pracy, wysokie tempo pracy, wymagania ukrywania emocji, niepotrzebne zadania, konflikt roli, niepewność pracy, a także niepewność warunków pracy. Ujawniono także takie czynniki istotnie chroniące przed zachorowaniem na depresję, jak: sprawiedliwe, wyrażające szacunek traktowanie przez pracodawcę, wsparcie od przełożonych, wysoka jakość przywództwa, wysoka satysfakcja z pracy, wysoka świadomość na temat ryzyka psychospołecznego panująca w miejscu pracy, podejmowanie przez pracodawcę działań: usprawniających psychospołeczne środowisko pracy i antystresowych.

 

W ramach realizacji 3. etapu zadania przeprowadzono także badania jakościowe wśród 15 osób z depresją, które potwierdzają zasadniczo wyniki badania ilościowego.

 

W wyniku realizacji 3. etapu projektu opracowano 2 artykuły (popularnonaukowy i naukowy), 1 broszurę – zawierającą program kompleksowej interwencji na poziomie jednostki i organizacji, służącej przeciwdziałaniu zaburzeniom depresyjnym w miejscu pracy (wydaną w 300 egz.) oraz materiały informacyjne (udostępnione na stronie internetowej CIOP-PIB), które zostały zweryfikowane podczas 1 seminarium weryfikacyjnego. Wygłoszono referaty na 2 konferencjach (krajowej i międzynarodowej).

Jednostka: PRACOWNIA PSYCHOLOGII I SOCJOLOGII PRACY

Okres realizacji: 01.01.2020 – 31.12.2022