Ocena wpływu warunków akustycznych w środowisku pracy umysłowej na percepcję wzrokową i obciążenie psychiczne

Kierownik projektu: dr inż. Joanna Kamińska

Streszczenie projektu:

Celem projektu była ocena wpływu warunków akustycznych o określonych parametrach w środowisku pracy umysłowej na percepcję wzrokową i związaną z tym efektywność pracy oraz na obciążenie psychiczne. W ramach realizacji projektu przygotowano stanowisko badawcze, opracowano metodykę badań, przeprowadzono badania pilotażowe (11 osób) oraz badania zasadnicze (39 osób) wzrokowej aktywności percepcyjnej i obciążenia psychicznego w zróżnicowanych warunkach akustycznych.

 

W ramach 3. etapu przeanalizowano wyniki pomiarów zrealizowanych w ramach badań w grupie 39 osób, w tym 18 kobiet i 21 mężczyzn w wieku od 20 do 35 lat (średnio 24 lata). Do symulacji pracy umysłowej zastosowano Test Wzrokowej Aktywności Percepcyjnej (TWAP) (w tym testy Cyfr, Liter, Alfa i Ułamków) oraz przygotowano Test Biografii z zestawem pytań sprawdzających. W trakcie eksperymentu przeprowadzano rejestrację parametrów okoruchowych, subiektywną ocenę obciążenia pracą z wykorzystaniem kwestionariusza NASA TLX oraz ocenę nastroju i zmęczenia z wykorzystaniem kwestionariusza Skala Grandjeana. W badaniach uwzględniono następujące warianty: W1 – bez prezentacji bodźców akustycznych; W2 – dźwięki pochodzące od wyposażenia biurowego; W3 – dźwięki pochodzące od wyposażenia biurowego z cichą rozmową w języku polskim w tle (wskaźnik transmisji mowy STI < 0,3); W4 – dźwięki pochodzące od wyposażenia biurowego z głośną rozmową w języku polskim w pobliżu (wskaźnik transmisji mowy STI > 0,45); W5 – filtrowany szum różowy.

 

W każdym wariancie badania uczestnicy mieli założone słuchawki, przez które transmitowano bodźce dźwiękowe. Warianty od W2 do W5 opracowano przy założeniu, że dla każdego z nich równoważny poziom dźwięku A wynosi 55 dB (kryterium uciążliwości hałasu na stanowisku pracy zgodnie z PN-N-01307:1994).

 

Subiektywna ocena warunków akustycznych, przeprowadzona po każdym wariancie badań, wykazała, że w odczuciu uczestników występują między nimi znaczne różnice. Osoby badane oceniły, że najbardziej uciążliwe są warunki pracy umysłowej, podczas której słyszane są dźwięki wyposażenia biurowego z głośną rozmową (Wariant W4), a za najlepsze uznano pracę w wariancie W1 – bez prezentacji bodźców akustycznych. Ocena z wykorzystaniem kwestionariusza NASA-TLX wskazuje, że osoby badane podobnie oceniły: poziom obciążenia psychicznego, obciążenia fizycznego, presję czasu, wydajność, wysiłek i frustrację bez względu na warunki akustyczne, w jakich wykonywana była praca umysłowa.

 

Analiza wyników subiektywnej oceny nastroju i zmęczenia (wg Skali Grandjeana) wykazała, że najwięcej istotnych statystycznie różnic między badaniem przed i po pracy umysłowej zaobserwowano w Wariancie W4 (uczestnicy byli istotnie statystycznie w gorszym nastroju, bardziej spięci, bardziej zmęczeni, bardziej wyczerpani, bardziej śpiący oraz mniej zdolni do koncentracji) i W1 (w gorszym nastroju, słabsi, bardziej znudzeni, bardziej ospali, bardziej śpiący oraz mniej zdolni do koncentracji).

 

Ocena efektywności pracy w Teście Biografii wskazuje na występowanie różnic istotnych statystycznie. Wartość parametru EF-IC-BIO (liczba błędnych odpowiedzi i odpowiedzi „nie wiem" łącznie) była statystycznie istotnie wyższa w wariancie W4 niż w W3 oraz W1.

 

 

Projekt I.PB.01. Wartości średnie i odchylenia standardowe parametru EF-IC-BIO (liczba błędnych odpowiedzi i odpowiedzi „nie wiem” łącznie) w Teście Biografii podczas pracy w różnych warunkach akustycznych

 

 

Spośród 4 testów TWAP tylko w Teście Ułamków (najtrudniejszym, gdyż podczas wyszukiwania osoba badana musi sprawdzić zarówno licznik, jak i mianownik ułamka) stwierdzono występowanie istotnych statystycznie różnic. Najwięcej błędów popełniono podczas pracy umysłowej ze słyszalnymi dźwiękami wyposażenia biurowego z głośną rozmową (Wariant W4) oraz podczas pracy umysłowej wykonywanej podczas słyszalnego filtrowanego szumu różowego (w wariancie W5). Liczba popełnianych błędów w tych wariantach była około dwukrotnie wyższa niż w pozostałych wariantach badań. Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic w wynikach efektywności pracy między różnymi warunkami akustycznymi w teście Cyfr, Liter i Alfa.

 

Parametry okoruchowe podczas czytania testu Biografii w różnych warunkach akustycznych nie różnią się między sobą istotnie statystycznie. Z kolei w teście TWAP występowanie istotnych statystycznie różnic między wariantami stwierdzono Teście Cyfr (w odniesieniu do parametrów związanych z mruganiem: BDA, BDX, BDM) oraz Teście Ułamków (w przypadku parametrów BDA, FDA i SF).

 

W ramach realizacji 3. etapu projektu opracowano 1 poradnik (w formie elektronicznej) zawierający wytyczne nt. organizacji pracy umysłowej pod kątem zapewnienia optymalnych warunków akustycznych, ulotkę informacyjną oraz materiały szkoleniowe dotyczące organizacji pracy umysłowej w zróżnicowanych warunkach akustycznych środowiska pracy. Wyniki badań zaprezentowano na 2 konferencjach międzynarodowych. Ponadto zalecenia dotyczące organizacji pracy umysłowej pod kątem zapewnienia optymalnych warunków akustycznych przedstawiono na szkoleniach pilotażowych oraz na 3 innych szkoleniach/seminariach dla różnych grup odbiorców. Wyniki przedstawiono w 2 publikacjach naukowych.

 

Jednostka: Pracownia Biomechaniki

Okres realizacji: 01.01.2020 – 31.12.2022