Przed promieniowaniem elektromagnetycznym

Odzież chroniąca przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych

Odzież ochronna jest wykonana przeważnie w formie kombinezonów lub kurtek i spodni, rzadziej płaszczy, peleryn. W wyborze ubioru uwzględnia się: przeznaczenie odzieży, sposób poruszania się pracownika, rodzaj wykonywanej pracy, sposób ochrony głowy, rąk i nóg, ogólne wymagania techniki prac pod napięciem.
Rolę ekranu pochłaniającego szkodliwe promieniowanie elektromagnetyczne spełnia zastosowana w odzieży siateczka metalowa (miedziana lub srebrna) tworząc oczka o rozmiarach 2 mm x 10 mm. Parametrami charakterystycznymi dla odzieży są ich wartości oporności i współczynnik efektywności ekranowania. Norma IEC zaleca dla materiałów oporność rzędu 1Ω , dla gotowego kombinezonu lub kurtki i spodni pomiędzy wszystkimi odległymi konstrukcyjnie punktami 40 Ω. Współczynnik ekranowania dla tej odzieży powinien być wyższy niż 99 %.
Odzież stosowana w kraju spełnia te wymagania. Przy zastosowaniu siatki chroniącej twarz współczynnik ekranowania osiąga 99,9 %. Oznacza to, że prądy płynące przez człowieka w warunkach prac pod napięciem są niższe od indukowanych w polu      1 kV/m.
Elementami składowymi tego typu ubioru są z reguły rękawice, skarpety i buty przystosowane do połączenia z kombinezonem lub odpowiednio z kurtką i spodniami. Te ostatnie muszą być połączone ze sobą. Rezystancja rękawic i skarpet nie powinna być wyższa niż 100 Ω. Buty z przewodzącą podeszwą powinny mieć rezystancję poniżej 500 Ω. Dopuszcza się zastosowanie butów o wysokiej rezystancji ale z przewodzącymi skarpetami. Wówczas rezystancja obuwia powinna być niższa od 0,5 MΩ.
Należy zaznaczyć, że opisane rozwiązania środków ochrony indywidualnej dotyczą tylko ochrony przed polem elektrycznym. Natężenie pola magnetycznego mimo, że maleje wraz z odległością i jego wartości względne nie są tak wysokie jak pola elektrycznego, to otwartym problemem pozostaje techniczna realizacja takiej ochrony.

Przyjmując, że zadaniem odzieży chroniącej przed polem elektromagnetycznym jest zmniejszenie natężenia tego pola z poziomu strefy niebezpiecznej  przynajmniej do poziomu strefy pośredniej, współczynnik skuteczności ekranowania odzieży musi mieścić się w granicach podanych w tabeli. Współczynnik skuteczności ekranowania SE zdefiniowano jako stosunek natężenia pola w danym punkcie przestrzeni do natężenia pola we wnętrzu kombinezonu umieszczonego w tym polu.

Tabela. Minimalne wartości skuteczności ekranowania odzieży

Zakres częstotliwości0,1 - 10
[MHz]
10 - 300
[MHz]
300 -1000
[MHz]
Minimalna pożądana skuteczność ekranowania
Se

15
(23,5 dB)

15
(23,5 dB)

10
(20 dB)

SE = 20logSe = A + R;

gdzie: A - zmniejszenie natężenia pola wynikające z pochłaniania promieniowania przez kombinezon; R - zmniejszenie natężenia pola wynikające z odbicia promieniowania.
W zakresie małych częstotliwości o skuteczności ekranowania decydują odbicia a dla dużych częstotliwości, absorpcja.
W przypadku odzieży o skuteczności ekranowania decydują dwa czynniki: skuteczność tłumienia materiału oraz szczelność kombinezonu.
Podstawowym warunkiem skuteczności ekranowania kombinezonu jest jego ciągłość na całej powierzchni otaczającej ciało pracownika. Konieczne jest zatem zastosowanie przewodzących szwów, butów, rękawic, kaptura oraz maski.

Dodatkowymi problemami jakie może stwarzać kombinezon są:

  • zwiększenie zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym;
  • możliwość nagrzewania się kombinezonu na skutek przepływu przez jego włókna prądu;
  • możliwość zapalenia się.

Podstawowe wymagania jakie powinna spełniać odzież chroniąca przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych to zapewnienie wysokiej i stałej w czasie eksploatacji skuteczności ekranowania, nie mniejszej niż 20 dB (tj. 100 razy) przy zapewnieniu jednocześnie dobrych własności higienicznych i użytkowych.
Znana jest odzież ochronna przed promieniowaniem mikrofalowym, w której wymagana skuteczność ekranowania zapewniona jest przez tkaninę zawierającą w swej strukturze cienki drut metalowy. Odzież ochronna wykonana z takiego materiału charakteryzuje się niskimi własnościami użytkowymi, jest uciążliwa i zawodna w eksploatacji. W wyniku wielokrotnego zginania siatki drut ulega pęknięciu, zmniejszając zdolność tłumienia odzieży. Odzież wykonana z takiej tkaniny nie spełnia wymogów ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym. Znana jest również odzież wykonana z przędzy rdzeniowej. Zaletą tej tkaniny jest wysoka skuteczność tłumienia oraz izolacyjność elektryczna. Opracowano również dwa warianty odzieży wykonanej z tkaniny elektroprzewodzącej. Włókna elektroprzewodzące uzyskano przez wytworzenie na ich powierzchni siarczków miedzi.