Metody doboru stosowane na świecie

Metody doboru środków ochrony indywidualnej stosowane na świecie oraz w krajach Unii Europejskiej

   W dostępnej literaturze brak jest kompleksowych opracowań umożliwiających prowadzenie doboru środków ochrony indywidualnej do zagrożeń wywołanych przez czynniki szkodliwe i uciążliwe.

Publikacje
W literaturze dostępne są  liczne publikacje oraz materiały reklamowe dużych firm, dotyczące doboru wybranych grup środków ochrony indywidualnej lub pojedynczych wzorów [1-7]. Publikacje te w większości wypadków są niewystarczające do podjęcia decyzji o doborze właściwych środków ochrony indywidualnej. Zawarte w nich informacje umożliwiają jedynie dokonanie wstępnego rozeznania na temat produkowanych typów wyrobów oraz wymagań stawianych im przez normy europejskie. Brak jest w tych materiałach również informacji o możliwości stosowania razem poszczególnych środków ochrony indywidualnej.

Podręczniki doboru środków ochrony indywidualnej
  Do tej pory opracowanych zostało (przez instytucje naukowe zajmujące się badaniem środków ochrony indywidualnej) kilka  podręczników dotyczących doboru poszczególnych grup środków ochrony indywidualnej [8-17].  Podręczniki te zawierają informacje dotyczące wymagań stawianych środkom ochrony indywidualnej, przez normy europejskie. Często pełnią one również rolę katalogów ochron mających certyfikaty CE.

Dokumenty normatywne
   Osobną grupę materiałów, dotyczących doboru środków ochrony indywidualnej stanowią dokumenty normatywne, wydane w formie przewodników, raportów technicznych lub instrukcji. Komisja Europejska DGV, we współpracy z pięcioma organizacjami zajmującymi się bezpieczeństwem i zdrowiem, opracowała instrukcje zawierające wykazy zagrożeń - w formie tabel, przed którymi chronią poszczególne grupy środków ochrony indywidualnej. Instrukcje te są dostępne dla:

  • sprzętu ochrony oczu i twarzy [21];
  • obuwia ochronnego [20];
  • ochronników słuchu [23];
  • sprzętu ochrony układu oddechowego [19];
  • sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości [21];
  • rękawic ochronnych [22];
  • przemysłowych hełmów ochronnych [24];
  • sprzętu zabezpieczającego przed utonięciem [26];
  • odzieży ochronnej [25].

  Część z przedstawionych powyżej instrukcji została opracowana na początku lat 90-tych, w związku z czym wymaga uaktualnienia. Materiały te jednak stanowią cenną wskazówkę dla potencjalnych nabywców i użytkowników środków ochrony indywidualnej. Mogą one zostać wykorzystane również jako dane wejściowe do przeprowadzenia procedur doboru poszczególnych grup tych środków.

Przewodniki doboru i stosowania środków ochrony indywidualnej
W ramach prac ramowych, w Komitetach Technicznych CEN opracowano kilka przewodników dotyczących stosowania i doboru grup środków ochrony indywidualnej. Przewodniki są dostępne m.in. dla:

  • sprzętu ochrony układu oddechowego [31];
  • ochronników słuchu [327];
  • odzieży chroniącej przed czynnikami termicznymi (ciepłem i płomieniem) [29];
  • sprzętu ochrony oczu i twarzy [28].

  Przedstawione powyżej przewodniki stanowią kompendium wiedzy na temat budowy oraz parametrów ochronnych poszczególnych grup ochron. Zawarto w nich również informacje dotyczące: zagrożeń występujących na stanowiskach pracy, możliwości połączenia z innymi typami ochron, uwagi dotyczące przechowywania, konserwacji oraz szkoleń użytkowników sprzętu. Informacje te mają charakter ogólny, brak jest w nich również praktycznych porad dotyczących stosowania typów ochron, w zależności od rodzaju zagrożenia, oraz jego natężenia. Z punktu widzenia praktycznego, przewodniki są mało przydatne dla użytkowników ochron indywidualnych. Stanowią one natomiast cenny materiał dla ekspertów zajmujących się badaniem tych ochron. Niestety wszystkie wymienione wyżej dokumenty są w Polsce trudnodostępne oraz zostały opracowane w oficjalnych językach krajów Unii Europejskiej: angielskim, niemieckim oraz francuskim.

Dokumenty normatywne opracowane przez kraje Unii Europejskiej    
Kolejną grupą są dokumenty normatywne opracowane przez poszczególne kraje Unii Europejskiej. W tej grupie materiałów na szczególną uwagę zasługuje wydany w Wielkiej Brytanii przewodnik doboru sprzętu ochrony układu oddechowego [30]. Zawarte w tym przewodniku informacje są bardzo użyteczne do prowadzenia procedur doboru tego sprzętu. Uwzględniono w nim m.in. klasyfikacje sprzętu, skuteczność w warunkach rzeczywistego użytkowania, procedury doboru, szczegółowe opisy poszczególnych typów ochron.

Programy komputerowe
   Ostatnią grupę materiałów dotyczących doboru środków ochrony indywidualnej stanowią programy komputerowe. Programy te opracowywane są przez instytuty badawcze lub dużych producentów środków ochrony indywidualnej. Zawierają one w większości wypadków wykazy wzorów mających certyfikaty, dostępnych na terenie określonego kraju lub produkowanych przez jednego producenta. Programy komputerowe stanowią użyteczne narzędzie, umożliwiające ich użytkownikom na szybki dostęp do dużej liczby rozwiązań konstrukcyjnych ochron. Jednak brak jest w nich informacji umożliwiających dobór ochron w zależności od zagrożeń pojawiających się na stanowiskach pracy.    

Dokumenty w stadium opracowywania
W 1996 r., Komisja Europejska zadecydowała o przekazaniu mandatu CEN i CENELEC, dotyczącego opracowania propozycji przewodników doboru środków ochrony indywidualnej. Na mocy tego mandatu powołana została grupa ekspertów technicznych, odpowiedzialnych za opracowanie wyżej wymienionych przewodników. Efektem prac tej grupy było zarekomendowanie opracowania trzech podstawowych grup przewodników [32, 33]:

  • ogólnego przewodnika doboru ochron indywidualnych (zadaniem tego przewodnika będzie przekazanie ogólnych informacji o zarządzaniu środkami ochrony indywidualnej - metodach szacowania ryzyka, doborze ochron indywidualnych, szkoleniach oraz konserwacji);
  • przewodników adresowanych do poszczególnych branż lub grup zawodowych (tego rodzaju przewodniki adresowane będą przede wszystkim do małych przedsiębiorstw, ich zadaniem będzie w sposób możliwie prosty, przekazanie informacji na temat doboru ochron indywidualnych z uwzględnieniem specyficznego ryzyka na stanowiskach pracy);
  • przewodników doboru grup ochron indywidualnych (zadaniem tych przewodników będzie przekazanie informacji zawartych w normach dotyczących wymagań dla poszczególnych grup ochron, oraz przeniesienia ich parametrów ochronnych, z uwzględnieniem klas ochrony na zagrożenia pojawiające się na stanowiskach pracy).

Ogółem projektowane jest stworzenie 16 przewodników adresowanych do poszczególnych branż oraz 8 przewodników dotyczących poszczególnych grup ochron indywidualnych.

Literatura

  1. Katalog "Industrial gloves". Ansell Edmont Industrial, Belgia, 1995.
  2. Katalog "KCL - Rękawice ochronne. "Skuteczna ochrona rąk", Alfa i Omega, Głogów, 1997.
  3. Katalog "Życie chronione wiedzą". Procurator BHP Polska, Poznań, 1997.
  4. Katalog "Auer Technikum". Auer Ausgabe 12, Berlin, 1988.
  5. Katalog "Chemikalienschutzkleidung Material-Eigenschafen". Auer, Ausgabe 04.96, Auergesellschaft, Berlin, 1996.
  6. Katalog "Sales Suppotr File. Chemical Protective Clothing". 1996, Drager.
  7. Katalog "Trellchem - Resistance Table with Instructions". Trelleborg AB, Trelleborg 1986.
  8. Elbasyoun A.: "General selection criteria for chemical protection suits - part II". Drager Review nr 66, 1991.
  9. Routsalainen M.: "The selection nad use of PPE based on risk assesement" 4th Seminar on PPE in Europe, Kittila, 1997.
  10. Moyen D.: "Bruit 91 Protecteurs individueles au banc d'essais". INRS ED 749, Paris 1993.
  11. Billerey M., Bourbon D.C.: "Les equipments de protection individuelle des yeux et du visage". INRS ED 798, Paris 1997.
  12. Pringalle C., Balty I.: "Protection individuelle Le corps". INRS ED 319, Paris 1997.
  13. Pringalle C., Balty I.: "Protection individuelle La tete et les voies respiratories". INRS ED 279, Paris 1997.
  14. Pringalle C., Balty I.: "Protection individuelle Les membres inferieurs". INRS ED 529, Paris 1996.
  15. Pringalle C., Balty I.: "Protection individuelle Les membres superieurs". INRS ED 275, Paris 1998.
  16. Pringalle C.: "Les articles chaussant do protection. Choix et uilisation" INRS ED 811, Paris 1997.
  17. Hure P.: Les appareils de protection respiratoire. Choix et utilisation". INRS ED 780, Paris 1994.
  18. Instruction sheet on the selection and use of equipment of protection against falls. DG V, 1993.
  19. Instruction sheet on the selection and use of respiratory equipment. DG V.
  20. Instruction sheet on the selection and use of safety footwear. DG V.
  21. Instruction sheet on the selection and use of protective equipment for the eyes and face. DG V, 1993.
  22. Instruction sheet on the selection and use of protective gloves. DG V, 1993.
  23. Instruction sheet on the selection and use of hearing protectors. DG V, 1993.
  24. Instruction sheet on the selection and use of protective helmats in industry. DG V, 1993.
  25. Instruction sheet on the selection and use of protective clothing. DG V, 1993.
  26. Instruction sheet on the selection and use of life jackets. DG V, 1993.
  27. EN 458 Hearing protectors - Recomendation for the selection and use, care and maintenance - Guidance document. CEN,
  28. Final draft Guide to selection, use and maintenance of eye-protectros. CEN, 1997.
  29. prEN ISO 2801 Protective clothing against heat and flame
  30. BS 4275:1997 Guide to impementing an effective respiratory protective device programme.
  31. Guidelines for the selection and use of respiratory protective devices. CEN, 1993.
  32. Humppila M:. "European and national guidelines for the selection of PPE". 4th Seminar on PPE in Europe, Kittila, 1997.
  33. Final Report of CEN Working Group "Feasibility study on the need and proposed form of a guide to the selection of personal protective equipment",  CEN Annex 2 to BT N 5304, 1998.