Wskaźnikiem stosowanym powszechnie do pomiaru i oceny warunków pracy jest liczba pracowników zatrudnionych w warunkach zagrożenia szkodliwymi i niebezpiecznymi czynnikami środowiska pracy, czyli w warunkach, w których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia. Występujące w środowisku pracy stężenia i natężenia tych czynników są przy tym wyznaczane na podstawie pomiarów.
Jednak w wielu przedsiębiorstwach, a w szczególności takich, w których w środowisku pracy nie występują takie tradycyjne zagrożenia, jak np. hałas, drgania, substancje chemiczne, zastosowanie tego wskaźnika może nie odzwierciedlać faktycznego stanu bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia. Dlatego, w celu uzyskania lepszej charakterystyki warunków pracy, zaleca się stosować wskaźniki warunków pracy, charakteryzujące narażenie na czynniki szkodliwe występujące w środowisku pracy z punktu widzenia pracowników. Umożliwiają one również ocenę psychospołecznego środowiska pracy, a także jakości życia w pracy.
Podstawowe wskaźniki wiodące charakteryzujące warunki pracy oraz zalety i wady ich zastosowań do oceny funkcjonowania w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy przedstawiono w tablicy 2.
Tablica 2. Podstawowe zalety i wady wskaźników charakteryzujących warunki pracy
Nazwa wskaźnika
|
Zalety wskaźnika
|
Wady wskaźnika
|
- Wskaźnik osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia (na 1000 zatrudnionych)
|
- wyznaczany na podstawie wyników pomiarów, przeprowadzanych w każdym przedsiębiorstwie zgodnie z wymaganiami prawa
|
- niepełna zgłaszalność do oficjalnych rejestrów
- nie dostarcza informacji o czynnikach zagrożeń, dla których poziomu dopuszczalne narażenia nie zostały przekroczone oraz o czynnikach nowo powstających (np. psychospołecznych)
|
- Liczba osób raportujących narażenie na szkodliwe czynniki środowiska pracy
- Liczba osób raportujących narażenie na czynniki uciążliwe środowiska pracy
|
- możliwość pozyskania informacji o wszystkich czynnikach zagrożeń w środowisku pracy
|
- brak uzgodnionej metody wyznaczania
- konieczność prowadzenia badań ankietowych
- zależność od indywidualnej percepcji zagrożeń
|
Więcej informacji na temat wskaźników wiodących do oceny warunków pracy oraz zasad ich wyboru i wyznaczania można znaleźć w załączonych „Wytycznych do oceny funkcjonowania przedsiębiorstwa w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy z wykorzystaniem wskaźników wynikowych i wiodących”.