Dostosowanie Systemów Zarządzania BHP do wytycznych wynikających z normy PN-ISO 45001:2018

 

Autorzy: dr inż. Zofia Pawłowska mgr Anna Skład
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy,  Kontakt: zopaw@ciop.pl
Na podstawie: Bezpieczeństwo Pracy – Nauka i Praktyka, 2017, nr 11, 13-15,  
DOI: 10.5604/01.3001.0010.5789

 

Trwające od 2013 roku prace nad przygotowaniem nowej normy międzynarodowej dla Systemów Zarządzania BHP ISO 45001 "Occupational health and safety management systems - Requirements with guidance for use", zostały zakończone opublikowaniem tej Normy w marcu 2018 roku.
Dostosowanie Systemów Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy (SZ BHP) do wymagań nowej normy będzie wymagało dokładnej analizy już wdrożonych procesów i praktyk zarządzania. W artykule przedstawiono ogólną strukturę Systemu Zarządzania BHP według nowej normy i zwrócono uwagę na wymagania w odniesieniu do wybranych procesów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, które zostały rozszerzone lub uszczegółowione w stosunku do wymagań formułowanych w normach dotychczas istniejących.

 

Słowa kluczowe: system zarządzania bhp, normy, procesy zarządzania, ISO 45001

 

Wstęp

 

Powszechnie uznaje się, że pierwszą w świecie normą krajową odnoszącą się do Systemów Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy (SZ BHP) była opracowana w roku 1996 norma brytyjska BS 8800, zawierająca wytyczne do projektowania i wdrażania takich systemów w sposób umożliwiający ich integrację z ogólnym systemem zarządzania przedsiębiorstwem. Podobne normy, przeznaczone do dobrowolnego stosowania, opracowano i ustanowiono również w innych krajach, w tym w Polsce. W skali międzynarodowej ważną rolę w promowaniu i wdrażaniu SZ BHP odgrywają wytyczne ILO-OSH 2001 [1], opracowane przez Międzynarodową Organizację Pracy (MOP), które odnoszą się zarówno do szczebla krajowego, jak i przedsiębiorstwa, i mają wspomagać organizacje we wdrażaniu Systemów Zarządzania BHP W Polsce wytyczne MOP są transponowane na poziom krajowy poprzez normy serii PN-N-18000 [2,3].

Z badań wynika, że dostosowanie SZ BHP do wymagań zawartych w tych normach wpływa zazwyczaj na poprawę procesów zarządzania oraz wyników osiąganych w tym obszarze [4-6]. Jednak nawet w przypadku tych przedsiębiorstw, w których zgodność Systemów Zarządzania BHP z wymaganiami norm potwierdzono odpowiednimi certyfikatami, ocena wielu procesów pozostaje niezadowalająca. Dotyczy to najczęściej: przywództwa, współudziału pracowników, a także planowania działań oraz pomiaru funkcjonowania i osiąganych wyników [7-9].

Równocześnie od dawna zwraca się uwagę na potrzebę integrowania SZ BHP z systemami zarządzania środowiskowego i systemami zarządzania jakością. Normy dotyczące tych dwóch ostatnich (ISO 9001:2015 oraz ISO 14001:2015) zostały w ostatnich latach dostosowane do dyrektyw ISO/IEC [10], które określają ich jednolitą strukturę, zakres wspólnego tekstu, podstawowe terminy i definicje, a także tytuły podrozdziałów. Takie podejście ma na celu ułatwienie wdrażania zawartych w normach wymagań i integrowania systemów zarządzania w różnych obszarach. W 2013 roku Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna uznała za celowe opracowanie normy międzynarodowej również dla Systemu Zarządzania BHP, która zostałaopublikowana w marcu 2018 roku.

Dostosowanie jej struktury do ogólnej struktury norm dotyczących systemów zarządzania powinno ułatwić integrowanie SZ BHP z systemami zarządzania jakością i zarządzania środowiskowego. Norma jest opracowywana z myślą o wszelkiego rodzaju organizacjach, niezależnie od wielkości oraz rodzaju działalności. Zawiera wymagania i wytyczne dotyczące SZ BHP, który ma być projektowany i wdrażany z uwzględnieniem kontekstu organizacji, czyli czynników wewnętrznych i zewnętrznych wpływających na podejście do określania i osiągania celów.

Przy opracowywaniu nowej normy wykorzystano dotychczasowe doświadczenia związane z wdrażaniem i oceną Systemów Zarządzania BHP. Już na wstępie podkreślono, że identyfikacja zagrożeń, ograniczanie ryzyka i koncentrowanie się na osiąganiu zgodności z wymaganiami nie wystarczy do stworzenia skutecznego SZ BHP, gdyż kluczowe znaczenie mają tu: zaangażowanie, świadomość, reagowanie i aktywne wsparcie najwyższego kierownictwa oraz współudział pracowników i ich przedstawicieli.

Celem artykułu jest prezentacja ogólnej struktury Systemu Zarządzania BHP według nowej normy PN-ISO 45001:2018 „Occupational health and safety management systems - Requirements with guidance for use" - EN, ("Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy - Wymagania i wytyczne stosowania" - PL), a także zwrócenie uwagi na wymagania stawiane w normie tym procesom zarządzania, w przypadku których zostały one rozszerzone lub uszczegółowione w stosunku do wymagań formułowanych w normach dotychczas istniejących. W wielu organizacjach, również takich, w których wdrożono już SZ BHP, procesy te będą musiały być na nowo zaprojektowane lub znacznie udoskonalone.

 

 

______________________

 

[1]   Wytyczne do systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, ILO-OSH 2001, CIOPWarszawa2001
[2]   PN-N-18001:2004 „Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania"
[3]   PN-N-18004:2001 „Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wytyczne"
[4]  Pawłowska Z. Ocena skuteczności działań w zakresie doskonalenia zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w przedsiębiorstwach. „Bezpieczeństwo Pracy. Nauka i Praktyka" 2007,425,2:8-10
[5] Pawłowska Z. System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy - wpływ na partycypację bezpośrednią. „Bezpieczeństwo Pracy. Nauka i Praktyka", 2009, 448, 1, 13-15
[6]  Podgórski D. Methods, Standards and Models of Occupational Health and Safety Management Systems, in: "Handbook of Occupational Safety and Health", Taylor Francis 20!0
[7] Pawłowska Z. Zastosowanie wskaźników wynikowych i wiodących do oceny skuteczności zarządzania bhp w przedsiębiorstwach. „Bezpieczeństwo Pracy. Nauka i Praktyka" 2013, 507, 12, 16-18
[8] Podgórski D. Workers' lnvolvement - A Missing Component in the Implementation of Occupational Safety and Health Management Systems in Enterprises, "International Journal of Safety and Ergonomics" 2005, Vol.!!, No.3:2!9-23!
[9] Skład A. Przegląd czynników organizacyjnych istotnych w zarządzaniu bezpieczeństwem i higieną pracy „Bezpieczeństwo Pracy. Nauka i Praktyka" 2015,524,5:17-21
[10] Dyrektywy ISO/IEC. Część 1. Skonsolidowany Suplement ISO - Procedury specyficzne dla ISO. Załącznik SL: Propozycje dotyczące norm systemów zarządzania