Wyniki badania warunków pracy 2018
Fizyczne środowisko pracy
W ramach badania warunków pracy w Europie pracownicy byli proszeni o subiektywną ocenę, czy w środowisku pracy są narażeni na wibracje pochodzące od narzędzi ręcznych lub maszyn, hałas, wysokie lub niskie temperatury lub wdychanie dymów, oparów czy kurzu. Poruszano też kwestię narażenia na kontakt z substancjami chemicznymi oraz materiałem, który może być zakaźny.
Otrzymane w ramach badania wyniki wskazują, że najczęściej pracownicy byli narażeni na wykonywanie powtarzalnych ruchów i wykonywanie pracy w męczącej lub bolesnej pozycji. Dotyczyło to zarówno zatrudnionych w Polsce, jak i w całej UE. Dużo niższy odsetek pracowników zgłaszał narażenie na substancje chemiczne i kontakt z materiałem zakaźnym. W większości przypadków odnotowany procent narażonych na poszczególne czynniki był w Polsce wyższy niż średnia w krajach unijnych, co zaprezentowano na rys. 1.
Rys. 1. Procent zatrudnionych narażonych na czynniki fizyczne przez co najmniej 1/4 czasu pracy w Polsce i UE [6]
W ramach EWCS istotne było też porównywanie stosowania środków ochrony indywidualnej (ŚOI). 35% respondentów w UE zgłosiło ich używanie, a 3% potwierdziło istnienie wymagań związanych z użyciem ŚOI, ale stwierdziło, że nie zawsze je stosuje. 62% badanych pracowników stwierdziło, że nie stosuje środków ochrony indywidualnej.
Dla porównania w Polsce 67% respondentów zadeklarowało, że nie stosowało środków ochrony indywidualnej, 2% - stosowało, ale nie zawsze, a tylko pozostałe 31% używało ŚOI. Co więcej, aż 49% wysoko wykwalifikowanych i 58% nisko wykwalifikowanych pracowników fizycznych nie stosowało ŚOI.
Intensywność i czas pracy
W badaniu warunków pracy respondenci odnosili się także do takich kwestii, jak wykonywanie zadań z dużą prędkością czy występowanie zaburzeń tempa pracy. Istotne były również zagadnienia związane z sytuacjami wywołującymi dyskomfort emocjonalny oraz koniecznością ukrywania swoich uczuć przez pracowników. Wyniki badania z 2015 r. wskazują, że 60% pracowników w UE przez ponad 1/4 czasu pracy wykonywało swoje zadania w bardzo dużym tempie. W Polsce tego typu problem sygnalizowało jedynie 47% badanych.
W ramach EWCS dokonano próby oceny czasu pracy pod względem długości, organizacji i przewidywalności. Istotnym elementem była też ocena elastycznego sposobu ustalania godzin pracy.
W odniesieniu do tego zagadnienia odpowiedzi zatrudnionych w Polsce wskazują, że 58% z nich miało ustalone przez pracodawcę godziny pracy, 13% deklarowało możliwość dostosowania godzin pracy w określonych granicach, 18% samodzielnie ustalało godziny pracy, a 11% mogło wybierać między różnymi planami pracy, ustalonymi przez pracodawcę. Wyniki uzyskane w Polsce nie odbiegają w tym przypadku od średnich wyników pracowników z innych państw UE.
Zmiany, które następowały w czasie ostatnich lat w Polsce i UE w kwestii elastyczności ustalania godzin pracy, zostały przedstawione na rys. 2. Wyniki uzyskane w ramach piątej i szóstej edycji EWCS wskazują, że w Polsce znacząco spadł procent osób samodzielnie ustalających godziny pracy, a wzrosła jednocześnie liczba osób mających możliwość dostosowania godzin pracy w określonych granicach lub korzystających z różnych, stałych planów, ustalonych przez pracodawcę. Zarówno w Polsce, jak i średnio w innych państwach UE spadła liczba osób, które pracują bez możliwości zmiany czasu pracy.
Rys. 2. Zmiany następujące w elastyczności czasu pracy w latach 2010-2015 [6,7]
W trzeciej edycji ECS zbadano, jaka część pracowników w przedsiębiorstwie ma możliwość korzystania z elastycznego czasu pracy. W Polsce wyniki różniły się znacznie w zależności od wielkości przedsiębiorstwa. Z oceny respondentów wynikało, że im większe przedsiębiorstwo, tym procentowo mniejsza grupa pracowników mogła korzystać z elastycznego czasu pracy (rys. 3.).
Rys. 3. Procent zatrudnionych mających możliwość korzystania z elastycznego czasu pracy w zależności od wielkości przedsiębiorstw w Polsce [8]
W badaniu ECS przeanalizowano również informacje dotyczące możliwości kumulowania przepracowanych nadgodzin i ich odbioru w ramach dodatkowych dni wolnych. W Polsce zdecydowana większość, bo aż 66% respondentów potwierdziło, że w przedsiębiorstwach istniała taka możliwość. 13% badanych w Polsce stwierdziło, że taka ewentualność istniała, ale nie zawsze, a jedynie co 5. badany stwierdził, że takiej możliwości nie miał. Średnia w UE w tym przypadku wynosiła zdecydowanie więcej, bo 31%.