PROFILAKTYKA PNŻ
Podczas gdy o zapobieganiu PNŻ w życiu codziennym mówi się coraz więcej, z roku na rok prowadzonych jest coraz więcej akcji profilaktycznych, tak profilaktyka PNŻ w miejscu pracy pozostaje elementem minimalizowanym i niedocenianym.
Należy pamiętać o tym, że aby profilaktyka PNŻ była skuteczna, powinna odbywać się na dwóch poziomach jednocześnie i dotyczyć zarówno życia codziennego, jaki i, w przypadku osób pracujących w pozycji siedzącej lub stojącej, również miejsca pracy. Profilaktykę PNŻ powinny stosować zarówno osoby zdrowe, jak i te, u których już występują objawy niewydolności żylnej kończyn dolnych.
Poniżej przedstawiono w kolejności ogólne zalecenia dotyczące profilaktyki PNŻ, których powinno się przestrzegać niezależnie od charakteru wykonywanej pracy zawodowej a następnie zalecenia dotyczące profilaktyki PNŻ w miejscu pracy, oddzielnie dla osób wykonujących pracę w pozycji siedzącej i dla osób wykonujących pracę w pozycji stojącej.
OGÓLNE ZALECENIA DOTYCZACE PROFILAKTYKI PNŻ
Ogólne zalecenia dotyczące profilaktyki PNŻ koncentrują się wokół takich zagadnień, jak: dieta, aktywność fizyczna oraz prawidłowe nawyki na co dzień.
Przeciwdziałanie nadwadze i otyłości
Zwiększona masa ciała powoduje wzrost ciśnienia w żyłach kończyn dolnych i ryzyko zastoju krwi w naczyniach żylnych. Szczególnie niebezpieczna jest otyłość brzuszna, gdyż nadmiar tłuszczu w tej partii ciała utrudnia przepływ krwi z kończyn dolnych w kierunku serca. Poza tym, u osób z nadwagą i otyłością, obserwuje się obniżoną aktywność fizyczną, co dodatkowo działa niekorzystnie na układ żylny kończyn dolnych.
Podstawowe zasady pomocne w trakcie utraty masy ciała, jak i w utrzymaniu prawidłowej są następujące:
- produkty wysokoprzetworzone zastępować niskoprzetworzonymi, np. białe pieczywo – razowym, pełnoziarnistym,
- ograniczyć podaż soli, której nadmiar wpływa na zatrzymywanie wody w organizmie; zamiast soli warto stosować zioła i przyprawy,
- ograniczyć spożycie tłuszczy zwierzęcych (tłuste mięsa, wędliny, nabiał) oraz zastępować proces smażenia pieczeniem, gotowaniem na parze lub duszeniem,
- zwiększyć spożycie ryb, szczególnie tłustych ryb morskich,
- ograniczyć spożycie słodyczy,
- dbać o regularność i częstotliwość posiłków - najlepiej zjadać 4-6 niedużych posiłków i unikać podjadania pomiędzy posiłkami.
Zapobieganie zaparciom
Zaparcia powodują zwiększenie ciśnienia w jamie brzusznej, a co za tym idzie wzrost ciśnienia w naczyniach żylnych kończyn dolnych. Pojawianie się zaparć jest przeważnie skutkiem złej diety.
By zapobiegać zaparciom lub pozbyć się już istniejących, warto przestrzegać następujących wskazań:
- dbać o odpowiednią podaż błonnika poprzez spożywanie takich produktów jak pełnoziarniste pieczywo, brązowy ryż, grube kasze, razowe makarony, otręby, pełnoziarniste płatki zbożowe, suszone i surowe owoce, surowe i gotowane warzywa, rośliny strączkowe, orzechy, nasiona itp.
- zrezygnować z produktów wysokoprzetworzonych,
- niewskazany jest alkohol, produkty zawierające duże ilości tłuszczów nasyconych (tłuste mięsa, sery, pasztety, wędliny, kremy), kakao, wyroby cukiernicze,
- wprowadzić do jadłospisu produkty fermentowane (naturalne jogurty, kefiry, kiszona kapusta, kiszone ogórki),
- przygotowywać potrawy na parze, gotować, dusić, piec, smażyć bez tłuszczu,
- wypijać odpowiednią ilość płynów, najlepiej 2-3 litry na dobę.
Wzmacnianie ścian naczyń żylnych
Dieta w profilaktyce PNŻ powinna uwzględniać produkty spożywcze, które działają na naczynia żylne wzmacniająco i uszczelniająco oraz przeciwzakrzepowo.
Naturalne produkty, które wykazują działanie wzmacniające, uszczelniające i przeciwzakrzepowe:
- warzywa i owoce o czerwono-niebieskim zabarwieniu (czarne jagody, śliwki, borówki amerykańskie, jeżyny, wiśnie, ciemne winogrona, czerwona kapusta, bakłażany),
- czerwona i czarna fasola,
- czarna i zielona herbata, kakao,
- owoce cytrusowe, owoce dzikiej róży, truskawki,
- papryka, warzywa kapustne,
- tłuste ryby morskie,
- siemię lniane, awokado, olej rzepakowy, olej lniany,
- orzechy włoskie,
- żółtko jaja.
Należy również pamiętać o tym, że częste przyjmowanie pewnych produktów, np. niektórych rodzajów alkoholu (zwłaszcza białego wina), nasila objawy niewydolności żylnej, wywołując uczucie ciężkości i napięcia w kończynach dolnych.
Dzięki aktywności fizycznej uruchamiamy tzw. pompę mięśniową- skurcze mięśni kończyn dolnych pobudzające krążenie żylne. Aby ćwiczenia przyniosły efekt, należy je wykonywać przynajmniej 3 razy w tygodniu po 30 minut. W przypadku osób z zaawansowanymi postaciami choroby, przed przystąpieniem do ćwiczeń należy poradzić się lekarza.
Do dyscyplin sportowych zalecanych w profilaktyce PNŻ: pływanie (oprócz działania „pompy mięśniowej” dochodzi w trakcie pływania również do obkurczenia naczyń wskutek działania zimna), jazda na rowerze, gimnastyka, taniec, codzienne dłuższe spacery (zwykły spacer można zastąpić chodzeniem z kijkami (nordic walking). Również chodzenie po schodach usprawnia przepływ krwi w naczyniach żylnych.
|
Niewskazane w profilaktyce PNŻ są sporty, które uruchamiają mięśnie jamy brzusznej, tzw. tłocznię brzuszną, np. ćwiczenia na siłowni, zjazdy na nartach i jazda konna; należy unikać również długotrwałych biegów na ruchomej bieżni, wielokilometrowych wycieczek rowerowych i pieszych. Najmniej wskazanymi dyscyplinami sportu są: siatkówka, koszykówka, piłka ręczna, tenis, szermierka, sporty walki jak dżudo czy karate.
|
Przestrzeganie wymienionych niżej prawidłowych nawyków w życiu codziennym pozwala na zmniejszenie ryzyka rozwoju PNŻ:
- należy wypoczywać z nogami uniesionymi o 10-15 cm ponad poziom serca, zarówno podczas siedzenia, leżenia czy spania a wieczorem wykonać masaż nóg od palców stóp do pachwin (zawsze w kierunku serca)
- odpowiednie oddychanie wspomaga krążenie krwi; wskazane są długie i głębokie wdechy.
- podczas stania (np. w kolejce) można wykonywać małe kroki, przestępować z nogi na nogę a podczas siedzenia (np. przed komputerem, telewizorem) robić częste, kilkuminutowe przerwy na ćwiczenia nóg, czy krótki spacer
- w czasie urlopu dobrze jest chodzić boso po trawie, piasku, spacerować brzegiem morza i brodzić w chłodnej wodzie oraz wykonywać ćwiczenia w wodzie
- udając się w długą podróż samolotem należy założyć swobodne, nieuciskające ubranie, pić jak najwięcej wody i wystrzegać się kawy i alkoholu, które powodują odwodnienie i zagęszczenie krwi; jeśli jest to tylko możliwe należy wstać i pospacerować między fotelami a siedząc w fotelu, jak najczęściej poruszać stopami; w niektórych liniach lotniczych w czasie podróży wyświetlane są programy ćwiczeń poprawiające krążenie żylne
- osobom predysponowanym do wystąpienia PNŻ zaleca się profilaktyczne stosowanie dobranych indywidualnie przez lekarza wyrobów uciskowych, inaczej kompresyjnych (rajstopy, podkolanówki, pończochy przeciwżylakowe) oraz doustnych i miejscowo działających specjalistycznych preparatów i kosmetyków w celu wzmocnienia naczyń żylnych
|
- należy pozbyć się zwyczaju zakładania nogi na nogę, krzyżowania nóg w czasie siedzenia, czy siedzenie na nodze
- naczyniom żylnym nie służy wysoka temperatura, dlatego też należy wystrzegać się długich, gorących kąpieli w wannie, sauny, długotrwałego opalanie na słońcu i w solarium, depilacji gorącym woskiem, ogrzewania odłogowego, czy gorącego nawiewu na stopy w czasie jazdy samochodem; należy pamiętać również o tym, że naczyniom żylnym nie służą również ekstremalnie niskie temperatury
- niewskazane jest noszenie odzieży krepującej ruchy; należy unikać odzieży miejscowo uciskającej (obcisła bielizna, spodnie, samonośne pończochy, skarpety z mocnymi ściągaczami itp.)
- w przypadku stosowania leków hormonalnych zawierających żeńskie hormony płciowe, np. tabletki antykoncepcyjne, hormonalna terapia zastępcza, należy być pod stałą opieką lekarza i przechodzić okresowe badania lekarski; w przypadku zauważenia niepokojących objawów w trakcie przyjmowania ww. preparatów, należy jak najszybciej powiadomić o tym lekarza
- w przypadku wystąpienia kiedykolwiek w przeszłości problemów z żyłami, zaleca się pozostawanie pod stałą kontrolą lekarza specjalisty (flebologa)
|