Stres psychospołeczny

 

Wiele badań wykazuje obciążenie psychiczne, które nawet w przypadku spełnienia wymagań przez stanowisko pracy z komputerem, u wielu pracowników powoduje rożnego rodzaju dolegliwości. Obserwuje się zaburzenia psychiczne objawiające się zaburzeniami emocjonalnymi (skłonność do złości, frustracji, depresji, niepokoju, trudności z koncentracją) i zaburzenia psychosomatyczne (zaburzenia żołądkowo-jelitowe, zaburzenia rytmu serca) a także ogólne niezadowolenie z pracy. Przyczyny wymienionych zaburzeń są związane z właściwościami zadań roboczych (intensywność pracy, abstrakcyjność pracy, monotonia i cząstkowość zadań) a także z organizacją warunków pracy (nadmierna liczba godzin, ograniczenie kontaktów społecznych, niedostateczny wpływ na proces i warunki pracy).

Przeciwdziałanie nadmiernej intensywności pracy może polegać na, regulowanym przez rozporządzenie [1], wprowadzaniu przerw w pracy (5 minut po każdej godzinie pracy) lub łączeniu pracy przy komputerze z pracami innego typu
Ograniczenie monotonii i nadmiernej cząstkowości pracy można osiągnąć przez zlecanie operatorowi zadań o możliwie wysokim stopniu stymulacji, urozmaicenia, zamiast dążenia do automatyzowania wszystkiego co da się zautomatyzować.

Zaleca się, aby zadania realizowane przez operatorów miały charakter całościowy i obejmowały [2]:
– czynności przygotowawcze (wybór celów, procedury)
– czynności organizacyjne
– czynności kontrolne
– czynności wykonawcze.

Jeżeli względy organizacyjne nie pozwalają na zaprogramowanie zadań dostatecznie urozmaiconych i całościowych, proponuje się stosowanie rotacji, a więc przesuwanie pracownika w ciągu dnia roboczego do innych zadań.

 

W celu zapewnienia dostatecznego wpływu pracownika na proces pracy zaleca się [2]:

–  stosowanie systemów komputerowych pozostawiających operatorowi funkcje kontrolne, np. możliwość poprawienia błędu, wycofania się z rozpoczętej funkcji
–  przeciwdziałanie możliwościom monitorowania podwładnych
–  stwarzanie sytuacji umożliwiających pracownikom uczestniczenie w procesie poprawy warunków pracy
–  zwiększanie zakresu kontroli w pracy przez doskonalenie umiejętności obsługi komputera, które raczej powinno być realizowane na drodze indywidualnego kontaktu z lokalnym ekspertem, a nie za pomocą pisemnych materiałów instruktażowych.

W celu częściowego przynajmniej złagodzenia skutków abstrakcyjności pracy zaleca się dwojakie środki zaradcze:

–  stosowanie programów, w których wykorzystano obrazy ilustrujące dokumenty, usługi, zapisy, tak jak wyglądają one naprawdę
–  łączenie pracy przy komputerze z pracą wykonywaną metodami konwencjonalnymi.

By zapobiec stresowi wynikającemu z ograniczenia czy też spłycenia kontaktów społecznych, zaleca się m.in. następujące posunięcia organizacyjne:

–  przygotowanie pomieszczeń, znajdujących się w pobliżu stanowiska pracy, w których pracownicy mogliby się spotykać i wspólnie spędzać przerwy;
–  stwarzanie warunków do funkcjonowania grup nieformalnych na terenie zakładu przez  organizowanie wspólnej rekreacji  pracowników
–  zapewnienie pracownikom społecznego wsparcia w środowisku pracy.

 

____________________

 

[1]  Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. 1998 nr 148 poz. 973)

[2]  Komputerowe stanowisko pracy. Aspekty zdrowotne i ergonomiczne. Pod red. J. Bugajskiej. Wyd. 3. Warszawa, CIOP-PIB,  2003.