Misją Instytutu jest dzialalność naukowo-badawcza prowadząca do nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych użytecznych w kształtowaniu warunków pracy zgodnych z zasadami bezpieczeństwa pracy i ergonomii oraz ustalanie podstaw naukowych do właściwego ukierunkowywania polityki społeczno-ekonomicznej państwa w tym zakresie.
Skuteczność programów modyfikacji zachowań niebezpiecznych - doświadczenia zagranicznych przedsiębiorstw |
Programy modyfikacji zachowań niebezpiecznych - wyniki wdrażania w Polsce |
Bezpieczeństwo behawioralne a postawy pracowników wobec bezpieczeństwa pracy |
Kontrola społeczna a przeciwdziałanie dewiacyjnym zachowaniom w przedsiębiorstwach |
Dobre praktyki |
1. Szkolenie LEGACY |
2. Visible Felt Leadership |
3. System szkoleń miesięcznych |
4. Karty Zdarzeń Potencjalnie Wypadkowych |
5. Audity behawioralne |
6. System obserwacji zachowań niebezpiecznych |
7. Program audytów behawioralnych „REAGUJ” |
8. SMAT-AUDYT |
9. 5 MINUT DLA BEZPIECZEŃSTWA |
10. Tablica: WYPADKI W PRACY |
Baza behawioralnych metod poprawy bezpieczeństwa pracy |
Narzędzia wspomagające |
Wyniki badania poziomu świadomości i wiedzy na temat behawioralnych metod poprawy bezpieczeństwa pracy w małych, średnik i dużych przedsiębiorstwach |
Nazwa firmy: Katowicki Holding Węglowy S.A. |
Dziedzina gospodarki/branża: górnictwo
Strona internetowa: www.khw.com.pl
Tytuł dobrej praktyki: 5 MINUT DLA BEZPIECZEŃSTWA |
1. Charakterystyka zagadnienia, którego dotyczy dobra praktyka
(powód podjęcia tematu):
Obowiązkowe szkolenia z zakresu bhp stanowią jedno z podstawowych narzędzi zmiany świadomości pracowników w zakresie bezpieczeństwa pracy. Ich celem jest podnoszenie poziomu wiedzy z zakresu identyfikacji zagrożeń, a także umiejętności unikania sytuacji niebezpiecznych oraz właściwej reakcji na niebezpieczne zachowania pracowników.
W przedsiębiorstwie, oprócz szkoleń obowiązkowych, są przeprowadzane również cotygodniowe szkolenia dla załogi. Dział BHP i Szkoleń opracowuje tematykę tych szkoleń i raz w tygodniu osoby dozoru przekazują pracownikom wskazane zagadnienia (pracownicy potwierdzają podpisem fakt udziału w szkoleniu). Dodatkowo treść tych szkoleń jest nagrywana i w każdej chwili pracownicy mają możliwość odsłuchania ich treści w systemach łączności telefonicznej po wybraniu odpowiedniego numeru, także bezpośrednio na stanowiskach pracy.
Niestety, pomimo tak bogato realizowanych działań edukacyjnych z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy od 2005 do I połowy 2010 r. obserwowano tendencję wzrostową liczby wypadków przy pracy.
2. Opis podjętych działań:
Charakterystyka metody „5 minut dla bezpieczeństwa”:
„5 minut dla bezpieczeństwa” to krótkie, moderowane rozmowy na temat bezpieczeństwa pracy, prowadzone przez bezpośredniego przełożonego z małą grupą jego pracowników. |
Rolą prowadzącego „5 minut dla bezpieczeństwa” jest zadawanie pytań. Nie informuje i nie szkoli, lecz wymaga podania informacji przez swoich pracowników, traktuje ich jak ekspertów od danej czynności. |
Tematem rozmów są konkretne czynności lub zadania, które pracownicy wykonują codziennie, od wielu lat. |
Podczas rozmowy pracownicy koncentrują się na zachowaniach, które umożliwiają bezpieczne wykonanie pracy. |
Pracownicy dyskutują wspólnie o zakładowych przepisach i zajmują się zagrożeniami związanymi z daną czynnością. |
Poprzez rozważanie słabych punktów i problemów pracownicy mogą opracować dobre i wykonalne propozycje ulepszeń. |
Reguły zachowania są ustalane przez pracowników, |
Systematyczne dyskusje o zagrożeniach i opracowywanie reguł postępowania wspomagają myślenie zapobiegawcze szeregowych pracowników. |
Podczas „5 minut dla bezpieczeństwa” pracownicy mają możliwość przyjrzeć się istniejącym przepisom. Jest to szczególnie istotne, w sytuacji gdy w zakładzie pracy następuje ich zmiana. Pracownicy mają również możliwość zauważyć zagrożenia, które dotychczas nie zostały ujęte w ocenie ryzyka.
Wspólna rozmowa w formie „5 minut dla bezpieczeństwa” i omówienie istniejących problemów w grupie pobudza kreatywność pracowników, którzy podczas jej trwania znajdują łatwe i proste rozwiązania problemów dotyczących bezpieczeństwa, szczególnie, że odnosi się to do ICH stanowisk pracy.
1 etap – Przygotowanie pracowników do prowadzenia „5 minut dla bezpieczeństwa” w kopalniach. Założono, że rozmowy dotyczące bezpiecznych zachowań na stanowiskach pracy będą prowadzone przez wytypowanych pracowników ruchu, pracowników nadzoru oraz zakładowych społecznych inspektorów pracy z kopalni należących do Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. Problem stanowił jednak brak przygotowania tych osób do podobnych działań i brak edukacji w tym zakresie, a zgodnie z założeniami projektu umiejętności w zakresie komunikacji były niezbędne. Stąd w celu podniesienia poziomu wiedzy z zakresu zachowania pracowników i podejmowania ryzyka w pracy oraz nabycia umiejętności z zakresu komunikacji interpersonalnej wytypowani pracownicy wzięli udział w szkoleniach przygotowanych przez KHW S.A. we współpracy z CIOP-PIB z zakresu doskonalenia metod komunikacji bezpośredniej oraz metod promowania bezpieczeństwa pracy. W programie szkoleń uwzględniono elementy teorii komunikacji i teorii ryzyka oraz wyniki najnowszych badań dotyczących omawianej tematyki.
Przedmiotem szkolenia było w szczególności:
Podczas szkoleń największy nacisk położono na elementy praktyczne – uczestnicy doskonalili komunikację, ćwiczyli metody przekazu informacji oraz elementy z zakresu komunikacji werbalnej i niewerbalnej. Ważnym elementem szkoleń było także omawianie i ćwiczenie sposób prowadzenia prostych rozmów na stanowiskach pracy. Każdy uczestnik otrzymał drukowane materiały szkoleniowe w formie skryptu zawierającego szczegółowe omówienie tematyki z zakresu szkolenia.
2 etap - Szkolenie osób dozoru w kopalni. Szkolenia zostały prowadzone przez pracowników służb BHP Biura Zarządu KHW S.A. oraz kopalń zarówno podczas narad dla osób dozoru jak i podczas odrębnych spotkań. Przedmiotem szkoleń było szczegółowe omówienie metody „5 minut dla bezpieczeństwa” oraz zachęcenie osób dozoru do zaangażowania się w realizowane działania. Szkolenia te miały na celu zapoznanie osób dozoru z założeniami projektu oraz zmianę sposobu ich myślenia o poprawie bezpieczeństwa pracy w kopalniach. Przyjęto,
że niezbędnym elementem skuteczności podjętych działań jest poparcie i zaangażowanie osób dozoru, widoczne dla pracowników kopalń.
3 etap - Wdrażanie metody. „5 minut dla bezpieczeństwa” zostało wprowadzone w pierwszej kolejności w oddziałach mniejszych liczebnie oraz w oddziałach przeróbki mechanicznej węgla, a w okresie późniejszym nastąpiło wdrożenie metody w pozostałych oddziałach. Do upowszechniania prowadzonych działań wśród pracowników wykorzystano m.in. plakaty wykonane przez pracowników kopalń oraz członków ich rodzin w ramach konkursu na plakat, zorganizowanego jako element informacyjnej kampanii społecznej 2010 „Bezpieczne miejsce pracy”.
Metoda „5 minut dla bezpieczeństwa” została wdrażana w kopalniach KHW S.A. poprzez działania informacyjne, prewencyjne oraz naprawcze, tj.:
3. Efekty przeprowadzonych działań, w tym szczególnie związane z bezpieczeństwem pracy
(dla przedsiębiorstwa oraz dla pracowników):
Wdrażanie instruktaży metodą „5 minut dla bezpieczeństwa” ma na celu zwiększenie świadomości pracowników w zakresie stosowanie bezpiecznych metod pracy. Podjęte działania prowadzą do ograniczania zagrożeń osobowych i organizacyjnych.
W 2011 r. zanotowano spadek liczby wypadków przy pracy w kopalniach Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. o 21 w stosunku do roku poprzedniego (345 wypadków w 2011 r. w porównaniu do 366 wypadków przy pracy w 2010 r. Przede wszystkim należy jednak zwrócić uwagę na zmniejszenie udziału czynnika ludzkiego jako przyczyny wypadków o 5,5%.
4. Wnioski/uwagi:
Nowatorska metoda prowadzenia instruktażu, wdrożona w KHW S.A., może zostać wdrożona w innych spółkach węglowych – Kompania Węglowa S.A., Jastrzębskiej Spółce Węglowej S.A., Południowym Koncernie Węglowym, KGHM Miedź Polska S.A., w których podobnie jak w KHW S.A. przyczyną około 80% wypadków przy pracy jest czynnik ludzki i wymagana jest zmiana świadomości pracowników w zakresie odpowiedzialności za bezpieczeństwo własne i współpracowników. Stan taki potwierdzają raporty Wyższego Urzędu Górniczego, dotyczące bezpieczeństwa pracy w górnictwie węgla kamiennego. Ze względu na uniwersalność i położenie nacisku na zmianę zachowania pracowników na bezpieczne, projekt może zostać wdrożony w każdym przedsiębiorstwie, niezależnie od działu gospodarki czy specyfiki działalności.
5. Kontakt:
Katowicki Holding Węglowy S.A.
Strona internetowa: www.khw.com.pl