Nazwa | Cyjanowodór | Numer CAS | 74-90-8 | Synonimy | kwas cyjanowodorowy, kwas pruski |
|
|
KLASYFIKACJA i OZNAKOWANIE |
|
Wg Rozporządzenia WE nr 1272/2008 (CLP) |
Klasyfikacja CLP | Flam. Liq. 1 (Substancja ciekła łatwopalna, kat.12), H224; Acute Tox. 2 (*) (Toksyczność ostra, kat.2 – droga oddechowa), H330; Aquatic Acute 1 (Stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego - zagrożenie ostre, kat. 1), H400; Aquatic Chronic 1 (Stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego - zagrożenie przewlekłe, kat. 1), H410; | Oznakowanie CLP | Piktogramy GHS | | Hasło ostrzegawcze | Niebezpieczeństwo | Zwrot wskazujący rodzaj zagrożenia (H) | H224: Skrajnie łatwopalna ciecz i pary. H330: Wdychanie grozi śmiercią. H410: Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne, powodując długotrwałe skutki.
| Zwrot wskazujący środki ostrożności (P) | | Dodatkowe kody zwrotów | |
| Specyficzne stężenia graniczne | |
|
|
WARTOŚCI NAJWYŻSZYCH DOPUSZCZALNYCH STĘŻEŃ |
NDS: | 1 mg/m3 | NDSCh: | - | NDSP: | 5 mg/m3 |
|
|
|
METODY OZNACZANIA SUBSTANCJI W POWIETRZU ŚRODOWISKA PRACY |
|
WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE |
Właściwości podstawowe | Masa cząsteczkowa: 27,026 Stan skupienia w temp. 20°C: ciecz Barwa: bezbarwna Zapach: gorzkich migdałów Temperatura topnienia: -13,24°C Temperatura wrzenia: 26°C Temperatura zapłonu: -17,8°C Temperatura samozapłonu: 538°C Granice wybuchowości w mieszaninie z powietrzem: - dolna: 5,6% obj. - górna: 41 % obj. Stężenie stechiometryczne: 14,4% obj. Gęstość w temp. 20°C: 0,687 g/cm3 Gęstość par względem powietrza: 0,974 Prężność par w temp. 20°C: 827 hPa Stężenie pary nasyconej w temp. 20°C: 917 g/m3 Rozpuszczalność w wodzie: nieograniczona Rozpuszczalność w innych rozpuszczalnikach: rozpuszcza się w alkoholu etylowym, acetonie, benzenie, chloroformie, czterochlorku węgla | Właściwości dodatkowe | Temperatura krytyczna: 183, 5°C Ciśnienie krytyczne: 5,39 MPa Współczynnik załamania światła w temp.15°C: 1,00043 Lepkość w temp.18°C: 0,1955 mPa s Ciepło właściwe: - w temp. 20,9°C: 2,625 J/(g K) - w temp. 27°C: 1,333 J/(g K) Ciepło parowania w temp. 25°C: 1034 J/g |
|
|
INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE |
Stężenia oraz dawki śmiertelne i toksyczne Próg wyczuwalności zapachu - 0,22-5,6 mg/m3 (zapach gorzkich migdałów wyczuwany przez osoby wrażliwe może być sygnałem ostrzegającym o zwiększeniu stężenia HCN powyżej stężenia bezpiecznego) LD50 (szczur, doustnie) - brak danych LC50 (szczur, inhalacja) - 179 mg/m3 (30 min) LD50 (królik, szczur, skóra) - brak danych LCL0 (człowiek, inhalacja) - 224 mg/m3 (5 min)
Działanie toksyczne i inne szkodliwe działanie biologiczne na ustrój człowieka: substancja bardzo toksyczna, dusząca - blokuje oddychanie tkankowe; działa drażniąco.
Drogi wchłaniania: przez drogi oddechowe, skórę, z przewodu pokarmowego.
Objawy zatrucia ostrego: w postaci gazu lub par wywołuje osłabienie, drżenia mięśni, rozsadzający ból głowy, zaczerwienienie spojówek i ból oczu, uczucie "pieczenia" w oczach, nosie, gardle. Może wystąpić sinica albo czerwone zabarwienie skóry. W stężeniach ok. 130 mg/m3 po tych objawach następuje przyspieszenie i pogłębienie oddechów, bicie serca, utrata przytomności, drgawki, obrzęk płuc, zatrzymanie oddechu i śmierć w ciągu 1 godziny. W stężeniach 200-300 mg/m3 HCN powoduje natychmiastowy zgon.
Skażenie skóry wywołuje piekący ból, zaczerwienienie. W postaci ciekłej może wywołać objawy jak w zatruciu inhalacyjnym. Skażenie skaleczonej skóry może spowodować natychmiastową śmierć.
Skażenie oczu ciekłą substancją lub roztworem (kwasem pruskim) powoduje oparzenie powiek, spojówek, rogówki.
Drogą pokarmową w dawce 250 mg może wywołać piorunującą postać zatrucia, jeżeli poszkodowany nic nie jadł: zapaść, utratę przytomności, drgawki, śmierć. Po posiłku objawy występują po paru godzinach. Następstwa ostrego zatrucia: w przypadku uratowania życia nie opisywano; mogą być ewentualne następstwa akcji reanimacyjnej.
Objawy zatrucia przewlekłego: w stężeniach 4-13 mg/m3 może spowodować zwiększenie zawartości hemoglobiny we krwi, osłabienie, ból i zawroty głowy, zaczerwienienie gardła, duszność wysiłkową, wymioty, rumieniowe zmiany skóry, powiększenie tarczycy. |
|
|
Niezbędne leki: glukoza (40%) w ampułkach, węgiel aktywny, hydrokortyzon. Odtrutki:tlen, azotyn amylu (Amylium nitrosum) w ampułkach, azotyn sodu (Natrium nitrosum) w ampułkach; tiosiarczan sodu (30%) w ampułkach po 50 ml. Leczenie: odblokowanie oksydazy cytochromu przez wiązanie cyjanu z methemoglobiną wywołaną podaniem leków methemoglobinotwórczych i tlenu.
ZATRUCIE INHALACYJNE
Przytomny Pierwsza pomoc przedlekarska: Wynieść zatrutego z miejsca narażenia, ułożyć w wygodnej pozycji, zapewnić spokój i całkowity bezruch, chronić przed utratą ciepła. Podawać tlen (z butli), najlepiej przez maskę twarzową, aż do przybycia wezwanego lekarza. W razie przyspieszenia i pogłębienia oddechu, z zawrotami i bólem głowy, rozgnieść ampułkę azotynu amylu zawiniętą w gazę i podać do wdychania przez 1-2 minuty. Nie podawać, jeżeli nie ma pewności, że nastąpiło zatrucie cyjanowodorem (kwasem pruskim) lub cyjankami. Pomoc lekarska: Kontynuować wspomagane oddychanie tlenem; w razie zaburzeń oddechowych zaintubować i kontynuować tlenoterapię. Założyć stałą drogę dożylną i podać tiosiarczan sodu - 50 ml, powoli, przez 10 minut. Transport karetką reanimacyjną PR do szpitala (ośrodka zatruć) bez przerywania leczenia. W razie spadku ciśnienia tętniczego krwi podawać dożylnie hydrokortyzon (300-500 mg).
Nieprzytomny Pierwsza pomoc przedlekarska: Wynieść zatrutego z miejsca narażenia, ułożyć w pozycji bocznej ustalonej; usunąć z jamy ustnej ruchome protezy i inne ciała obce; odessać strzykawką przez cewnik wydzielinę z jamy ustnej i nosa. Azotyn amylu z ampułki wlać do worka samorozprężalnego aparatu typu AMBU i podawać razem z tlenem aż do przybycia lekarza wezwanego natychmiast. Nie podawać, jeśli nie ma pewności, że utrata przytomności wywołana jest cyjanowodorem lub cyjankami (ryzyko spadku ciśnienia krwi). Pomoc lekarska: W zaburzeniach oddychania zaintubować, kontynuować sztuczne oddychanie aparatem typu AMBU, z podawaniem tlenu. Jednocześnie założyć stałą drogę dożylną i podać 50 ml tiosiarczanu sodu, powoli, przez 10 minut. Transport do szpitala karetką PR pod opieką lekarza - kontynuować podawanie tlenu.
SKAŻENIE SKÓRY
Uwaga: osoba udzielająca pomocy poszkodowanemu musi nosić odpowiednią odzież ochronną (w tym rękawice).
Pierwsza pomoc przedlekarska: Natychmiast spłukać obficie letnią bieżącą wodą, zdejmując jednocześnie oblaną odzież. Nie stosować środków zobojętniających (alkalizujących). Na oparzenia nałożyć jałowy opatrunek. Postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym ze względu na szybkie wchłanianie cyjanowodoru przez skórę. Wezwać lekarza. Pomoc lekarska: Postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym.
SKAŻENIE OCZU
Pierwsza pomoc przedlekarska: Płukać oczy dużą ilością chłodnej wody przez 15 minut. Uwaga: osoby narażone na cyjanowodór powinny być pouczone, jak w razie skażenia samodzielnie wykonywać płukanie oczu. Pomoc lekarska: Konieczna konsultacja okulistyczna.
ZATRUCIE DROGĄ POKARMOWĄ
Pierwsza pomoc przedlekarska: Nie wywoływać wymiotów. Osobie przytomnej podać natychmiast do wypicia zawiesinę węgla (Carbo medicinalis) - co najmniej 70 g w wodzie. Dalsze postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym. Pomoc lekarska: Postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym. |
|
|
|