Ocena tzw. ryzyka sercowo-naczyniowego

Wieloczynnikowa i zbliżona etiologia choroby niedokrwiennej serca i nadciśnienia tętniczego krwi powoduje, że w obu tych chorobach zasadna jest ocena tzw. ryzyka sercowonaczyniowego. Donajistotniejszych czynników ryzyka sercowonaczyniowego zalicza się:

• płeć męską
• wiek (mężczyźni: ≥ 55 lat, kobiety: ≥ 65 lat)
• palenie tytoniu (także bierne, np. w biurze)
• zaburzenia lipidowe (dyslipidemie): stężenie w osoczu na czczo:
  • cholesterol całkowity > 4,9 mmol/l (190 mg/dl) i/lub
  • cholesterol frakcji niskiej gęstości (LDL, ang. low density lipoproteins) > 3,0 mol/l(115 mg/dl) i/lub
  • cholesterol frakcji wysokiejgęstości(HDL, ang. high density lipoproteins), < 1,0 mol/l (40 mg/dl) u mężczyzn, < 1,2 mmol/l (46 mg/dl) u kobiet i/lub
  • triglicerydy > 1,7 mmol/l (150 mg/dl)
• glukozę w osoczu na czczo (FPG; ang. fasting plasma glucose, 5,6 – 6,9 mmol/l (102 – 125 mg/dl)
• nieprawidłowy wynik próby tolerancji glukozy (OGTT; ang. oral glucose tolerance test), 2 godz. po obciążeniu doustnym 75 g glukozy: glukoza w osoczu 140 – 200 mg/dL
• otyłość (wskaźnik masy ciała: BMI, ang. body mass index, ≥ 30 kg/m2)
• otyłość brzuszną (obwód talii u osób rasy białej: mężczyźni ≥ 102 cm, kobiety ≥ 88 cm)
• przedwczesną chorobę układu sercowo-naczyniowego w wywiadzie rodzinnym (u mężczyzn w wieku < 55 lat, u kobiet w wieku < 65 lat).

Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne zaleca jako na-rzędzie do oceny ryzyka sercowo-naczyniowego skalę SCORE (Systematic COronary Risk Evaluation), uwzględniającą kilka czynników potencjalnie modyfikowalnych: tętnicze ciśnienie skurczowe, stężenie cholesterolu całkowitego i palenie tytoniu, a także czynniki niemodyfikowalne: wiek i płeć [6]. Skala SCORE umożliwia przedstawienie pacjentowi w prostej, graficznej formie jego bezwzględne procentowe ryzyko zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych w ciągu najbliższych 10 lat oraz wskazuje elementy ryzyka, które można zmodyfikować. W Polsce jest stosowana skala SCORE w wersji skalibrowanej dla polskiej populacji w 2015 r. [14, 15], (rys. 1). Uzyskiwany wynik ryzyka jest wyrażony wprocentach.Wyodrębniono cztery kategorie ryzyka sercowo-naczyniowego:

• niskie (< 1%)
• umiarkowane (≥ 1% ale < 5%)
• zwiększone (≥ 5 ale < 10%)
• znacznie zwiększone (≥ 10%).

Rysunek 1. Tablice SCORE skalibrowane dla polskiej populacji (Pol-SCORE 2015). Liczby w tabeli oznaczają ryzyko zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych w ciągu 10 lat [15]

Według autorów skala Pol-SCORE – 2015 jest metodą prostą i powinna być stosowana poza praktyką kliniczną, również podczas edukacji pacjentów do oceny ich aktualnego ryzyka sercowo-naczyniowego, potencjalnych możliwości obniżenia tego ryzyka oraz poprawy kontroli czynników ryzyka.

Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego z zastosowaniem skali SCORE jest stosowana u osóbbezzdiagnozowanych chorób układu sercowo-naczyniowego lubincydentów sercowo-naczyniowych w wywiadzie. Osoby, u których rozpoznano wcześniej takie choroby lub u których wystąpiły takie incydenty, należą do grupy o bardzo dużym ryzyku sercowo-naczyniowym. Skala SCORE nie powinna być także stosowana do oceny ryzyka sercowo-naczyniowego u osób z cukrzycą, zarówno typu 1 jak i 2, oraz u osób, u których rozpoznano niewydolność nerek. Obie te choroby znacznie podwyższają ryzyko sercowonaczyniowe.

Skala SCORE nie uwzględnia także wielu innych czynników zwiększających ryzyko sercowo-naczyniowe (tab. 4), dlatego ostateczna jego ocena powinna być dokonywana przez lekarza pouwzględnieniu wszystkich danych o stanie zdrowia pacjenta i jego stylu życia oraz wyników badań laboratoryjnych.

Tabela 4. Czynniki zwiększające ryzyko sercowo-naczyniowe, które nie są uwzględnione w skali SCORE [14]

____________________________

[14.] Zdrojewski T., Jankowski P., Bandosz P., Bartuś S., Chwojnicki K., Drygas W., Gaciong Z. i in.: Nowa wersja systemu oceny ryzyka sercowo-naczyniowego i tablic SCORE dla populacji Polski. Kardiologia Polska 2015, 73, 10: 958-961.

[15.] http://www.ptkardio.pl/Uaktualniona_wersja_oceny_ryzyka_sercowo_naczyniowego_Pol_SCORE_2015-2459 [23.11.2016].