Wybuch epidemii wirusa SARS-COV-2, wywołującego chorobę COVID-19 sprawił, że pracodawcy musieli zmierzyć się z istotnym problemem polegającym na zapewnieniu pracownikom bezpiecznych warunków pracy w obliczu nieznanego dotąd zagrożenia biologicznego. Od tego momentu praca zdalna stała się powszechnym sposobem pracy, również w Polsce. Dobrze obrazują to badania przeprowadzone przez CIOP-PIB na przełomie kwietnia i maja 2020 r., które pokazały, że pracę zdalną przed epidemią wykonywało 7% pracowników, natomiast w czasie epidemii – 59% (nie wliczając w to pracy wykonywanej częściowo zdalnie).[1] Z kolei, według danych Głównego Urzędu Statystycznego obecnie 9,7% wszystkich pracujących w Polsce stanowią pracownicy zdalni. Liczba osób wykonujących w IV kwartale 2020r. swoją pracę w domu uległa zwiększeniu o 478 tys. osób w porównaniu do III kwartału oraz o 902 tys. w porównaniu do roku 2019[2]. W szerszym kontekście wygląda to podobnie: z danych EU wynika, że prawie 40% pracowników wykonuje swoją pracę zdalnie, a jedynie 15% z nich wykonywało taki rodzaj pracy wcześniej.[3] To jak bardzo powszechna stała się praca zdalna obrazuje również częstotliwość korzystania z popularnej platformy do komunikacji Zoom, której liczba użytkowników wzrosła z 10 milionów dziennie w czasach sprzed wybuchu epidemii (grudzień 2019r.) do 200 milionów w marcu 2020 r. i 300 milionów w kwietniu 2020[4].

Praca zdalna według definicji[5] to taka, którą pracownik może wykonywać całkowicie lub częściowo w swoim miejscu zamieszkania lub w innym miejscu ustalonym przez pracownika i pracodawcę, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. W Polsce praca zdalna usankcjonowana została na mocy art. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 1842, z późn. zm.). Regulacja ta obowiązuje jednak tymczasowo, w związku z wystąpieniem stanu epidemii i może być stosowana tylko przez okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz przez okres 3 miesięcy po ich odwołaniu. Trwają jednak prace nad wprowadzeniem stałych uregulowań poprzez nowelizację Kodeksu Pracy pod kątem uwzględnienia w nim zapisów o pracy zdalnej, które zastąpią istniejące obecnie zapisy dotyczące telepracy. Projekt nowelizacji KP, uwzględniającego definicję pracy zdalnej został przekazany do konsultacji społecznych pod koniec maja 2021 r.

            Wyniki badań wskazują, że jednym z negatywnych aspektów wykonywania pracy zdalnej jest stres wynikający z braku równowagi cyfrowej w czasie pracy i po pracy mogący powodować zanikanie granicy pomiędzy życiem zawodowym a osobistym. Konieczność samodzielnego organizowania i planowania dnia pracy, narażenie na nadmiar informacji cyfrowej (w tym: wideokonferencje, maile, telefony służbowe, media społecznościowe itp.) mogą wyzwalać poczucie bycia „stale w pracy” („work without end”). Konsekwencją takiej sytuacji może być poczucie przeciążenia informacyjnego, przebodźcowania, przytłoczenia, co z kolei często stanowi źródło napięć i stresu określane w literaturze tematu jako stres cyfrowy (ang. cyber stress) lub technostres (ang. technostress lub techno-stress)[6].

Pomimo tego, że pierwsze definicje opisujące zjawisko stresu cyfrowego pojawiły się już w latach 80[7], to dopiero zmiany w środowisku pracy jakie zaszły na skutek konieczności świadczenia pracy w systemie zdalnym spowodowały wzrost zainteresowania tym tematem. Potwierdzają to również wyniki badań CIOP-PIB, według których zdaniem 60% pracowników zdalnych jednym z głównych zagrożeń w pracy zdalnej jest trudność z rozdzieleniem życia prywatnego i zawodowego¹.

Koordynator kampanii:

Agnieszka Szczygielska

Ośrodek Promocji i Wdrażania CIOP-PIB

Tel. 22 623 36 86, e-mail: agnieszka.szczygielska@ciop.pl

Maciej Korzeń - edycja "Praca a czas wolny" 2015