Wstęp

Snowboard należy do najpopularniejszych zimowych dyscyplin sportowych. W ostatnich latach jego popularność dorównuje narciarstwu. Miłośnicy zimowego szaleństwa podzieli się na zwolenników jeżdżenia na "parapecie" i na tych co wolą "boazerie".

Niestety snowboard nie jest sportem w pełni bezpiecznym, a osoby go uprawiające są narażone na poważne urazy.

Jeśli jednak uprawiając ten sport zastosujemy odpowiednie środki ostrożności, czyli założymy ochraniacze, zabezpieczymy siebie oraz nasze dzieci przed większością poważnych urazów.

Poniżej zaprezentowano zestaw niezbędnych ochraniaczy oraz przedstawiono typowe urazy, na jakie narażone są osoby uprawiające ten sport.

Urazy

Urazy najczęściej dotyczą kończyn górnych oraz kostki u nóg. Najczęściej występują złamania oraz kontuzje. Kontuzje górnych części ciała powstają najczęściej podczas upadków do przodu lub do tyłu.

-          Upadek do przodu

W przypadku upadków do przodu naturalną reakcją jest wyrzucenie ramion do przodu przez upadającą osobę, aby powstrzymać upadek. Konsekwencjami tego odruchu są zwichnięcia nadgarstka, złamania lub pęknięcia kości nadgarstka, łokcia oraz kości ramienia (barku).

Upadek do przodu może być również przyczyną urazów głowy.

Dlatego podczas upadku zalecane jest trzymanie ramion przy ciele i obracanie się podczas upadku, w celu rozproszenia energii uderzenia na całe ciało. Lepiej jest mieć trochę siniaków niż złamany nadgarstek.

-          Upadek do tyłu

Jeśli upadek następuje do tyłu do najczęściej występujących urazów należą:

- lekkie urazy głowy;

- urazy kości ogonowej, takie jak stłuczenie kości ogonowej.

Urazy dolnych części ciała są rzadkie i występują głównie w obszarze kostki oraz kolan. Jest to spowodowane stabilnym zamocowaniem stopy co zapobiega skręceniu kolan.  W przypadku urazów kostki skuteczne zabezpieczenie stanowią buty do snowboardu.

Jednak zaobserwowano, że w przypadku zaawansowanych snowboardzistów ryzyko urazów kolan znacznie wzrasta wraz z częstotliwością wykonywania skomplikowanych powietrznych akrobacji, gwałtownych manewrów, szczególnie w przypadku stosowania twardych butów.

Powietrzne akrobacje powodują też zwiększenie częstotliwości występowania urazów jamy brzusznej, klatki piersiowej, kręgosłupa oraz głowy.

Ponadto urazy kostki, takie jak zwichnięcia oraz złamania kostek występują bardzo często. Funkcjonuje nawet takie pojęcie w języku medycznym jak kostka snowbordzisty.

Kontuzje mają również miejsce w przypadku głowy, twarzy, klatki piersiowej, brzucha, miednicy. Rejestrowane są również  skaleczenia głowy lub twarzy oraz przemieszczenia kończyn górnych.

UWAGA: Do wielu ciężkich urazów głowy i rdzenia kręgowego dochodzi w przypadku utraty przez snowbordziste kontroli nad deską podczas znacznych prędkości.

Należy pamiętać, że złamania kości skokowej mogą dawać podobne objawy jak zwichnięcia kostki i być często niewykrywalne podczas prześwietlenia promieniami rentgenowskimi.

Zła diagnoza tego złamania może doprowadzić do poważnej degeneracji stawu, a w konsekwencji do inwalidztwa i długotrwałego  bólu.

Skąd wiadomo że kontuzja jest poważna?

Istnieje wiele symptomów, które mogą wskazywać na typ  urazu. Obrzęk jest głównym sygnałem wskazującym na powstanie urazu, którego nie należy ignorować. Zwykle występuje on wokół stawu, powodując ból oraz zmniejszając zdolność do poruszania się,
ponadto można wyczuć miękkość po naciśnięciu palcem zranionego miejsca. Może również wystąpić ogólne osłabienie w zranionym obszarze, utrata czucia i odczuwalne mrowienie skóry.

Jeśli rozpoznacie takie objawy koniecznie należy zgłosić się do lekarza.

 
Jak zapobiegać powstawaniu urazów

Można znacznie ograniczyć prawdopodobieństwo powstania urazu lub zmniejszyć jego ciężkość przez zastosowanie odpowiednich środków ochrony.

Do najważniejszych należy oczywiście zdrowy rozsądek. Niestety nie da się go nabyć w sklepie i założyć na siebie.

Drugim z ważnych elementów jest odpowiednie przygotowane się do uprawiania tego sportu, poprzedzone ćwiczeniami rozciągającymi oraz wzmacniającymi mięśnie.

Ostatnim ze sposobów (co nie znaczy że najmniej ważnym) jest zastosowanie odpowiednich ochraniaczy. 

Kto potrzebuje ochraniaczy ?

Każdy miłośnik tego sportu, nieważne czy początkujący czy zaawansowany powinien stosować ochraniacze.

Jeśli jesteś początkującym snowboardzistą będziesz upadać bardzo często. Wprawdzie siła uderzenia nie będzie zbyt duża, to jednak po pewnym czasie odczujesz skutki zderzeń ze śniegiem lub lodem.

Jeśli jesteś mistrzem tej dyscypliny sportu to upadki będą rzadkie, za to bolesne - ze względu na dużą prędkość jazdy i znaczną energię uderzenia podczas upadku.

Ochraniacze

Ochraniacze te, dostępne są w sklepach w postaci zestawów lub pojedynczych wyrobów.

Zestaw ochraniaczy powinien składać się z:

- kasku;

- ochraniaczy nadgarstka oraz łokcia;

- ochraniaczy kolana oraz kości ogonowej;

- rękawic;

- gogli narciarskich.

Nie wolno również zapominać o nabyciu odpowiedniej kurtki oraz spodni chroniących przed zimnem, wodą oraz wiatrem. Dobra kurtka zapewnia również ograniczoną ochronę przed drobnymi urazami, stłuczeniami powstającymi podczas upadków.

Niektórzy snowbordziści zakładają dodatkowo plecaki, mające amortyzować uderzenie podczas upadku.

Kaski

Kaski są bardzo ważnym wyposażeniem zapobiegającym urazom głowy. Urazy związane z upadkiem oraz uderzeniem w głowę należą do najczęściej spotykanych.

Na rynku dostępne są różne rodzaje kasków od lekkich do ciężkich, z systemami wentylacji lub bez nich. Modele te różnią się wyglądem oraz ceną.

Jednak wybierając kask przede wszystkim należy pamiętać, że ma on spełniać funkcje ochronne, w związku z tym powinien być bezpieczny. Do uprawiania snowboardu nadają się również kaski narciarskie. Niektóre z modeli kasków są dodatkowo oznakowane informacją, że są przeznaczone specjalnie do uprawiania snowboardu.

Ponadto kaski produkowane są w różnych rozmiarach. Niektóre z modeli mają regulowaną więźbę, pozwalającą na ich dopasowanie do głowy. Należy pamiętać, ze kask spełnia swoją funkcje jeżeli jest dobrze dopasowany do rozmiaru głowy użytkownika.

Znakowanie kasków

Każdy kask powinien być oznakowany znakiem CE (oznaczającym spełnienie wymagań dotyczących bezpieczeństwa).

Kupując kask należy zwrócić uwagą na to, aby był on również znakowany:

- numerem normy EN 1077 (określającym wymagania dla kasków narciarskich);

- oznaczeniem modelu;

- informacją "kask dla narciarzy zjazdowych";

- wielkością lub szeregiem wielkości podanym jako obwód głowy;

- informacją o masie kasku;

- rokiem i kwartałem produkcji.

Oczywiście zakładając kask należy go odpowiednio dopasować do głowy. Kask powinien leżeć centralnie na głowie. Powinien być założony w taki sposób, aby chronił czoło  i nie był zbyt głęboko przesunięty na tył głowy.

Należy również pamiętać, że kask poddany silnemu uderzeniu powinien zostać wymieniony na nowy.

Buty do snowboardu

Na rynku dostępne są trzy rodzaj butów, różniące się skutecznością ochrony kostki oraz stopy:

1. Miękkie buty stosowane są przez większość osób amatorsko jeżdżących na deskach. Zapewniają one odpowiednią stabilność stóp oraz kostki i charakteryzują się dużą elastycznością.

2. Twarde buty stosowane są zwykle przez zawodników wyczynowo uprawiających ten sport. Zapewniają one większą ochronę kostki.

3. Buty "hybrydowe" łączące w sobie cechy ochronne butów twardych i komfort stosowania oraz zdolność do wykonywania manewrów butów miękkich.

Bardzo ważne jest, aby rozpoczynając uprawianie tego sportu dobrać sobie odpowiednie buty.

Dobór ten zależy od stopnia umiejętności, rodzaju aktywności.

Wymienione powyżej rodzaje butów różną się skutecznością ochrony. Twarde buty zapewniają w przybliżeniu dwa razy skuteczniejszą ochronę w porównaniu do miękkich, w przypadku ochrony kostki. Jednak twarde buty zdecydowanie zwiększają ryzyko  powstawania urazów kolana, spowodowane zmniejszeniem zakresu poruszania się podczas upadku.

Do uprawiania snowboardu nie wolno stosować normalnych butów przeznaczonych do wycieczek turystycznych. Zwykle jazda w takich butach kończy się poważnymi urazami.

Dodatkowo dobierając buty należy je dopasować do rodzaju stosowanych wiązań.

Ochraniacze nadgarstka i łokcia

Ponieważ urazy nadgarstków należą do najczęściej spotykanych urazów podczas uprawiania snowboardu, ochraniacze nadgarstków powinny stanowić podstawowe wyposażenie podczas uprawiania tego sportu.

Ochraniacze nadgarstka mogą stanowić element rękawic. Mogą stanowić również niezależny wyrób, przeznaczony do zakładania na rękawice.

Do snowboardu można stosować również ochraniacze nadgarstków przeznaczone do jazdy na deskorolce.

Dodatkowo warto zaopatrzyć się w ochraniacze łokci. Zastosowanie tych ochraniaczy zdecydowanie zmniejszy ciężkość urazów (stłuczeń lub złamań) podczas upadków na twarde powierzchnie np. lodu.

Ochraniacze kolana i kości ogonowej

Ochraniacze kolan stanowią skuteczną ochronę przed stłuczeniami. Powinny być one stosowane przez osoby mające "słabe kolana". Ochraniacze przeznaczone są do zakładania pod spodnie.  Dobre ochraniacze powinny charakteryzować się miękkim wnętrzem, wyłożonym materiałem absorbującym energię, dopasowującym się łatwo do kształtu kolana.  oraz twardą zewnętrzną skorupą wykonaną z twardego tworzywa sztucznego. Ponadto ochraniacze mogą stanowić dodatkową warstwę chroniąca przed zimnem oraz wilgocią. Do ochrony kolan można również stosować ochraniacze przeznaczone do jazdy na deskorolce.

Ochraniacze produkowane są w różnych rozmiarach.

Dodatkowo, jeśli nie jesteśmy miłośnikami twardych lądowań warto zaopatrzyć się w ochraniacze kości ogonowej. Ten rodzaj ochraniaczy wskazany jest głównie dla początkujących adeptów tego sportu (szczególnie często upadających do tyłu).

Dobór ochraniaczy

Ochraniacze kolan, łokci i nadgarstków charakteryzowane są dwoma poziomami skuteczności.

Ochraniacze o 1 poziomie przeznaczone są do zwykłej jazdy na łyżworolkach lub deskorolce. Ochraniacze o 2 poziomie przeznaczone są do stosowania podczas wykonywania akrobacji.

Ponadto ochraniacze oznaczone są literami A, B i C w zależności od masy ciała użytkownika.

A-      sprzęt przeznaczonych dla użytkowników o masie ciała do 25 kg

B-      sprzęt przeznaczony dla użytkowników o masie ciała od 25 kg do 50 kg.

C-     Sprzęt dla użytkowników o masie ciała przekraczającej 50 kg.

Znakowanie sprzętu

Ochraniacze powinny być trwale i wyraźnie oznakowane

Znakowanie powinno zawierać:

- nazwę lub znak handlowy producenta

- oznaczenie ochraniacza, identyfikujące wyrób

- wielkość wyrobu

- numer normy PN-EN 14120:2004 (w przypadku ochraniaczy do sportów rolkarskich);

- poziom skuteczności

- jeśli to konieczne informacje, czy ochraniacz jest dopasowany do kończyny lewej lub prawej

- symbole dotyczące konserwacji wyrobu;

- rok produkcji

- piktogram, zalecający użytkownikowi zapoznanie się z instrukcją.

Informacja dostarczana przez producenta

Pełny adres producenta lub importera

Instrukcję jak dobierać ochraniacze o prawidłowym poziomie skuteczności ochrony i objaśnienia dotyczące poziomów skuteczności ochrony

Instrukcje jak dobrać ochraniacz i sprawdzić jego dopasowanie

Szczegóły dotyczące wielkości ochraniaczy w odniesieniu do wymiarów ciała ludzkiego

Instrukcje ja dokonać regulacji zamocowania ochraniaczy

Ostrzeżenie, że żaden ochraniacz nie zapewnia całkowitej ochrony przed urazami

Ostrzeżenie przed każdym zabrudzeniem, starzeniem, niewłaściwym użytkowaniem, które mogłoby niebezpiecznie zredukować skuteczność ochraniacza.

Listę substancji użytych w głównych częściach składowych ochraniacza

Instrukcję konserwacji i czyszczenia ochraniacza.

Instrukcje dotyczące przewidywanego okresu spełniania założonej skuteczności ochraniacza, przeglądów, które powinny być prowadzone, napraw oraz wskazanie kiedy ochraniacz powinien być wycofany z użytkowania.

Gogle snowboardowe lub naraciarskie

Zastosowanie gogli skutecznie zapobiega przedostawaniu się śniegu i wiatru do oczu.
Większość modeli gogli narciarskich zapewnia również skuteczną ochronę przed intensywnym promieniowaniem słonecznym, dodatkowo odbijanym przez śnieg.

Powody, dla których należy stosować gogle

Narażenie na intensywne promieniowania słoneczne występuje szczególnie na dużych, otwartych przestrzeniach, np. na lodowcach. Może ono być nawet kilka razy silniejsze niż w dolinach. Ponadto śnieg oraz woda odbijają promieniowanie zwiększając jego intensywność. Nawet, jeśli nie patrzymy na słońce ani na śnieg, to odbite światło dociera do oczu i oślepiająca biel śniegu i lodu może nam nawet uniemożliwić jazdę. Gogle poprawiają widoczność i kontrast patrzenia. Ma to istotne znaczenie w dni pochmurne i mgliste, a także podczas jazdy na stoku sztucznie oświetlonym. Brak dobrej widoczności powoduje, że nie możemy prawidłowo ocenić odległości i warunków panujących na stoku.

Gogle chronią również oczy przed wiatrem oraz pędem powietrza podczas jazdy, dzięki czemu nie musimy bezustannie mrużyć oczu, ograniczając sobie pole widzenia. U niektórych osób nawet przy małych prędkościach powietrze potrafi wyciskać łzy z oczu. Ponadto w powietrzu bardzo często znajdują się cząsteczki śniegu i lodu wyrzucone spod nart innych użytkowników stoku. Stanowią one dodatkowe niebezpieczeństwo dla oczu.

Gogle mogą stanowić również skuteczne zabezpieczenie oczu przez urazami mechanicznymi. Na stoku można oberwać kijkiem swoim lub innego narciarza, "natknąć się" na drzewo lub uderzyć o gałąź.  Gogle powinny stanowić obowiązkowe wyposażenie dla osób jeżdżących w slalomach. Uderzenie odbitą tyczką może  doprowadzić do bardzo poważnej kontuzji lub nawet spowodować utratę oka.

Zakup gogli

Kupując gogle należy upewnić się dodatkowo czy można je zastosować razem z kaskiem.

Ponadto przed zakupem warto przymierzyć gogle i sprawdzić, czy pewnie trzymają się na głowie oraz oprawa dopasowuje się do zarysów twarzy.

Powierzchnie mające kontakt z twarzą powinny być wykonane z miękkich, elastycznych materiałów. Najlepiej jeśli są wyłożone gąbką lub jakimś innym miękkim materiałem.  

Pasek opasujący głowę powinien być tak zaprojektowany, aby był elastyczny lub dawał się regulować i trzymał się pewnie tyłu głowy lub hełmu.

Kupując gogle należy również sprawdzić czy są wyposażone w niezaparowujące szybki oraz czy oprawy mają skuteczny system wentylacji.  Niestety skuteczność nabytych gogli można sprawdzić dopiero w praktyce.

Gogle powinny być wyposażone w filtry przeciwsłoneczne. W tabeli podano oznaczenia filtrów oraz odpowiadające im zakresy współczynników przepuszczania światła.

Dobierając filtry należy pamiętać, że jeśli będą zbyt ciemne to możemy mieć kłopoty z prowadzeniem skutera np. wieczorem lub w warunkach zachmurzenia. Z drugiej strony również intensywne promieniowanie słoneczne, dodatkowo odbijając się od śniegu może nam odebrać całą przyjemność z jazdy.  W skrajnych przypadkach ekspozycja na intensywne promieniowanie słoneczne może doprowadzić do czasowej utraty widzenia.

Z tego względu najlepszym rozwiązaniem jest zakup gogli wyposażonych w najbardziej uniwersalne filtry kategorii S2 lub S3.

Jeśli jednak zamierzamy prowadzić skuter również w nocy to konieczne jest zastosowanie gogli z szybkami kategorii S0.

Filtry kategorii S4 najczęściej są stosowane w warunkach intensywnego nasłonecznienia na stokach górskich np. w Alpach lub otwartych przestrzeniach pokrytych np. lodem.

Oczywiście kupując gogle należy zwrócić uwagę, aby były one odpowiednio oznakowane znakiem CE oraz numerem normy EN 174.

Współczynniki przepuszczania  szybek ochronnych dla narciarzy oraz użytkowników pojazdów śniegowych

Kategoria filtru	Zakres współczynnika przepuszczania światła
	Od ponad %	Do %
S0	80,0	100
S1	43,0	80,0
S2	18,0	43,0
S3	8,00	18,0
S4	3,00	8,0