Prawne podstawy doboru i stosowania środków ochrony indywidualnej

PRAWNE PODSTAWY DOBORU I STOSOWANIA ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ W UNII EUROPEJSKIEJ ORAZ W POLSCE

Dyrektywa 89/656/EWG z dnia 30 listopada 1989 roku, o minimalnych wymaganiach bezpieczeństwa i ochrony zdrowia dotyczących stosowania przez pracowników środków ochrony indywidualnej w miejscu pracy jest trzecią dyrektywą szczegółową w rozumieniu art. 16 (1) Dyrektywy Rady 89/391/EWG, z 12 czerwca 1989 roku. Dyrektywa 89/656/EWG określa minimalne wymagania w zakresie doboru i stosowania środków ochrony indywidualnej. Postanowienia tej dyrektywy zostały przeniesione do prawa polskiego na mocy kodeksu pracy [4] oraz Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy [2,3].
Dyrektywa 89/656/EWG została podzielona na trzy części [5]. Pierwsza część dyrektywy dotyczy postanowień ogólnych:

-	przedmiotu dyrektywy;
-	definicji środków ochrony indywidualnej;
-	ogólnych zasad stosowania środków ochrony indywidualnej.

W myśl tych przepisów pracodawca, w przypadku, gdy brak jest możliwości zapobiegania ryzyku u źródła pracodawca powinien dążyć m.in. do stosowania nowych rozwiązań technicznych lub bezpiecznej organizacji pracy, a gdy jest to niemożliwe nadawać priorytet środkom ochrony zbiorowej przed środkami ochrony indywidualnej.

Część druga dyrektywy dotyczy obowiązków pracodawcy w zakresie doboru i stosowania środków ochrony indywidualnej. W części tej zostały omówione:

-	postanowienia ogólne dotyczące doboru i stosowania środków ochrony indywidualnej;
-	konieczność zapewnienia bezkolizyjnego stosowania różnych typów środków ochrony indywidualnej;
-	wymagania dotyczące określenia szczegółowych zasad stosowania środków ochrony indywidualnej w przedsiębiorstwie;
-	konieczność zapewnienia higieny w przypadku stosowania tych samych środków ochrony indywidualnej przez różnych użytkowników;
-	konieczność zapewnienia w ramach przedsiębiorstwa informacji o różnych typach środków ochrony indywidualnej;
-	zasady dostarczania środków ochrony indywidualnej bezpłatnie oraz zapewnienie konserwacji, napraw i wymiany;
-	obowiązek poinformowania pracowników o istniejących zagrożeniach, przed którymi chronić go będzie stosowanie środków ochrony indywidualnej;
-	organizowanie szkoleń i jeśli jest taka potrzeba pokazów używania środków ochrony indywidualnej;
-	obowiązek stosowania środków ochrony indywidualnej jedynie zgodnie z ich przeznaczeniem (instrukcją użytkowania).

W części trzeciej dyrektywy zamieszczone zostały wymagania adresowane do państw członkowskich, dotyczące przeniesienia wymagań dyrektywy do prawa krajowego oraz okresowego przedstawiania Komisji raportu o praktycznym wprowadzeniu postanowień tej dyrektywy. Zgodnie z artykułem 10 państwa członkowskie, co 5 lat powinny przedstawiać Komisji raport o praktycznym wprowadzeniu postanowień dyrektywy, określając w nim punkty widzenia pracodawców i pracowników.

W tabeli 1 podano zestawienie wymagań dyrektywy 89/656/EWG oraz odpowiadających im przepisów prawa polskiego.

Tabela 1 Zestawienie wymagań dyrektywy 89/656/EWG oraz przepisów prawa polskiego dotyczących doboru i stosowania środków ochrony indywidualnej

Wymaganie	Dyrektywa 89/656/EWG	Przepisy prawa polskiego
Definicja środków ochrony indywidualnej	Artykuł 2	Par 1, p. 1d). Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy [2]
Zasada ogólna stosowania środków ochrony indywidualnej	Artykuł 3	Załącznik nr 2, par. 1 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
Postanowienia ogólne - środki ochrony indywidualnej muszą spełniać wymagania dotyczące oceny zgodności	Artykuł 4 p.1	Artykuł 237⁶ par. 3 Kodeks pracy [4]
Postanowienia ogólne - wymagania dotyczące zastosowanych środków ochrony indywidualnej	Artykuł 4 p.1 i 2	Załącznik nr 2, par. 2 i 3 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
Postanowienia ogólne - określenie warunków stosowania środków ochrony indywidualnej	Artykuł 4 p. 3	Załącznik nr 2, par. 4 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
Postanowienia ogólne - stosowanie środka ochrony indywidualnej przez więcej niż jedną osobę	Artykuł 4 p. 4	Załącznik nr 2, par. 5 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
Postanowienia ogólne - zapewnienie właściwej informacji o środkach ochrony indywidualnej	Artykuł 4 p. 5	Par 1, p. 11b) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
Postanowienia ogólne - bezpłatne dostarczanie środków ochrony indywidualnej	Artykuł 4 p. 6	Artykuł 237⁶ par. 1 Kodeks pracy
Postanowienia ogólne - zapewnienie prawidłowego działania, dobrego stanu higienicznego środków ochrony indywidualnej	Artykuł 4 p.6	Artykuł 237⁹ par. 2 Kodeks pracy
Postanowienia ogólne - zapewnienie informacji pracownikom	Artykuł 4 p. 7	Par 1, p. 11b) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
Postanowienia ogólne - organizowanie szkoleń i pokazów używania środków ochrony indywidualnej	Artykuł 4 p. 8	Załącznik nr 2, par. 6.1 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny prac
Postanowienia ogólne - stosowanie środków ochrony indywidualnej zgodnie z ich przeznaczeniem	Artykuł 4 p. 9	Załącznik nr 2, par. 6 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
Ocena środków ochrony indywidualnej	Artykuł 5	Załącznik 2 par 7 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
Zasady stosowania środków ochrony indywidualnej	Artykuł 6	Załącznik 2 par 8 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
Informacje dla pracowników	Artykuł 7	Artykuł 237⁸ par. 3 Kodeks pracy
Konsultacje z pracownikami	Artykuł 8	Artykuł 237⁸ par. 3 Kodeks pracy