Czynniki, które mogą wywoływać u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a rozprzestrzenianie ich w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.
Rysunek 1. Schemat budowy wirionu koronawirusa na przykładzie SARS-CoV-2 (źródło: www.scientificanimations.com).
Wyjaśnienie oznaczeń dodatkowych stosowanych w wykazie
A - możliwe efekty alergiczne
D - wykaz pracowników narażonych na działanie tego czynnika biologicznego ma być przechowywany przez okres dłuższy niż 10 lat po zakończeniu ostatniego zanotowanego przypadku narażenia
T - produkcja toksyn
V - dostępna i zarejestrowana w Unii Europejskiej skuteczna szczepionka
| (1) | Klasyfikacja zgodna z globalnym planem działania Światowej Organizacji Zdrowia mającym na celu zminimalizowanie ryzyka zakażenia wirusem polio związanym z miejscami przechowywania po eradykacji według typu dzikich szczepów wirusa polio i stopniowym zaprzestaniu stosowania doustnej szczepionki przeciw polio. |
| (2) | Kleszczowe zapalenie mózgu. |
| (3) | Tylko dla typu A i B. |
| (4) | Zalecane dla pracy przy bezpośrednim kontakcie z tymi czynnikami. |
| (5) | Wyróżnia się dwa wirusy: jeden to rodzaj wirusa ospy bawołów, a drugi to wariant wirusa krowianki. |
| (6) | Wariant wirusa ospy krów. |
| (7) | Wariant wirusa krowianki. |
| (8) | Nie ma dowodów na występowanie u ludzi choroby wywołanej przez inne retrowirusy występujące u małp. Zapobiegawczo dla prac przy nich jest zalecany poziom hermetyczności 3. |
| (9) | Wirus zapalenia wątroby typu D jest chorobotwórczy u pracowników jedynie w obecności jednoczesnego lub wtórnego zakażenia wywołanego wirusem zapalenia wątroby typu B. Szczepienie przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu B chroni więc pracowników, którzy nie zostali zakażeni wirusem zapalenia wątroby typu B, przed wirusowym zapaleniem wątroby typu D. |
| (10) | Diagnostyczne prace laboratoryjne niepowodujące namnażania wirusa SARS-CoV-2 powinny być prowadzone w obiektach stosujących procedury równoważne przynajmniej poziomowi hermetyczności 2. Prace obejmujące namnażanie SARS-CoV-2 powinny być przeprowadzane w laboratorium o poziomie hermetyczności 3 z ciśnieniem powietrza utrzymywanym na poziomie niższym od ciśnienia atmosferycznego. Wykaz „prac niepowodujących namnażania wirusa SARS-CoV-2” jest publikowany w formie zaleceń przez WHO. |
| ** | Czynniki biologiczne, które nie przenoszą się drogą powietrzną, przez co stwarzająograniczone ryzyko zakażenia dla pracowników. |
Wirusy zostały umieszczone w wykazie według rzędu (O – order), rodziny (F – family), rodzaju (G – genus).
|
BAKTERIE |
Dodatkowe |
|
Brucella abortus (Pałeczka ronienia bydła, pałeczka Banga) |
|
|
Brucella canis |
|
|
Brucella inopinata |
|
|
Brucella melitensis (Pałeczka maltańska) |
|
|
Brucella suis (Pałeczka ronienia świń) |
|
|
Burkholderia maleli (Pseudomonas mallei) (Pałeczka nosacizny) |
|
|
Burkholderia pseudomallei (Pseudomonas pseudomallei) (Pałeczka melioidozy) |
D |
|
Chlamydia psittaci (Chlamydophila psittaci) (szczepy ptasie) |
|
|
Coxiella burnetii (Riketsja gorączki Q) |
|
|
Escherichia coli, szczepy verocytotoksyczne lub enterotoksyczne (np.: 0157: H7, 0124 lub 0123) (Pałeczka okrężnicy) |
** T |
|
Francisella tularensis subsp. tularensis (Pałeczka tularemii) |
|
|
Mycobacterium africanum |
V |
|
Mycobacterium bovis (Prątek bydlęcy) |
V |
|
Mycobacterium caprae (Mycobacterium tuberculosis subsp. caprae) |
|
|
Mycobacterium leprae (Prątek trądu) |
|
|
Mycobacterium microti (Prątek gruźlicy gryzoni) |
** |
|
Mycobacterium pinnipedii |
|
|
Mycobacterium tuberculosis (Prątek gruźlicy ludzkiej) |
V |
|
Mycobacterium ulcerans |
** |
|
Orientia tsutsugamushi (Rickettsia tsutsugamushi) |
|
|
Rickettsia africae |
|
|
Rickettsia akari (Riketsja ospowa) |
** |
|
Rickettsia australis |
|
|
Rickettsia conorii (Riketsja gorączki śródziemnomorskiej) |
|
|
Rickettsia heilongjiangensis |
** |
|
Rickettsia japonica |
|
|
Rickettsia typhi (Riketsja duru endemicznego) |
|
|
Rickettsia prowazekii (Riketsja duru plamistego) |
|
|
Rickettsia rickettsii (Riketsja gorączki Gór Skalistych) |
|
|
Rickettsia sibirica |
|
|
Salmonella Typhi (Pałeczka duru brzusznego) |
V , ** |
|
Shigella dysenteriae (Typ 1) (Pałeczka czerwonki) |
T, ** |
|
Yersinia pestis (Pałeczka dżumy) |
|
|
WIRUSY |
|
|
Bunyavirales (O) |
|
|
Hantaviridae (F) |
|
|
Hantavirus (Orthohantavirus) (G) |
|
|
Hantawirus Andes (hantawirus wywołujący hantawirusowy zespół płucny [HPS]) |
|
|
Hantawirus Bayou |
|
|
Hantawirus Black Creek Canal |
|
|
Hantawirus Caño Delgadito |
|
|
Hantawirus Choclo |
|
|
Hantawirus Dobrava-Belgrade (hantawirus wywołujący gorączkę krwotoczną z zespołem nerkowym [HFRS]) |
|
|
Hantawirus El Moro Canyon |
|
|
Hantawirus Hantaan (hantawirus wywołujący gorączkę krwotoczną z zespołem nerkowym [HFRS]) |
|
|
Hantawirus Laguna Negra |
|
|
Hantawirus Seoul (hantawirus wywołujący gorączkę krwotoczną z zespołem nerkowym [HFRS]) |
|
|
Hantawirus Sin Nombre (hantawirus wywołujący hantawirusowy zespół płucny [HPS]) |
|
|
Peribunyaviridae (F) |
|
|
Bunyavirus (Orthobunyavirus) (G) |
|
|
Buniawirus gorączki Oropouche |
|
|
Phenuiviridae (F) |
|
|
Phlebovirus |
|
|
Flebowirus gorączki Doliny Rift |
|
|
Flebowirus SFTS (flebowirus wywołujący ciężką gorączkę z zespołem małopłytkowości) |
|
|
Herpesvirales (O) |
|
|
Herpesviridae (F) |
|
|
Simplexvirus (G) |
|
|
Małpi alfaherpeswirus typu 1(herpeswirus małpi, herpeswirus typu B) |
|
|
Rhabdoviridae (F) |
|
|
Lyssavirus (G) |
|
|
Australijski wirus wścieklizny nietoperzy(ABLV) |
V , ** |
|
Wirus Duvenhage (DUVV) |
V , ** |
|
Europejski wirus wścieklizny nietoperzy typu 1 (EBLV1), |
V , ** |
|
Europejski wirus wścieklizny nietoperzy typu 2 (EBLV2) |
V , ** |
|
Wirus wścieklizny nietoperzy Lagos(LBV) |
** |
|
Wirus Mokola (MOKV) |
|
|
Wirus wścieklizny (RABV) |
V , ** |
|
Nidovirales (O) |
|
|
Coronaviridae (F) |
|
|
Betakoronavirus (G) |
|
|
koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej (wirus SARS) |
|
|
koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2 (wirus SARS-CoV-2) |
(10) |
|
Koronawirus bliskowschodniego zespołu niewydolności oddechowej (wirus MERS) |
|
|
Pikornavirales (O) |
|
|
Picornaviridae (F) |
|
|
Enterovirus (G) |
|
|
Wirus polio typu 2 (1) |
V |
|
Hepatovirus (G) |
|
|
Nieprzyporządkowane (O) |
|
|
Adenoviridae (F) |
|
|
Astroviridae (F) |
|
|
Arenaviridae (F) |
|
|
Mammarenavirus (G) |
|
|
Mammarenawirus Whitewater Arroyo |
|
|
Hepadnaviridae (F) |
|
|
Ortohepadnawirus (G) |
|
|
Wirus zapalenia wątroby typu B (WZW B, HBV) |
V, D, ** |
|
Hepeviridae (F) |
|
|
Flaviviridae (F) |
|
|
Flavivirus (G) |
|
|
Wirus Dengue |
|
|
Wirus japońskiego zapalenia mózgu |
V |
|
Wirus choroby lasu Kyasanur (KFDV) |
V |
|
Wirus choroby skokowej owiec (LIV) |
** |
|
Wirus zapalenia mózgu doliny Murray(wirus australijskiego zapalenia mózgu) |
|
|
Wirus omskiej gorączki krwotocznej |
|
|
Wirus Powassan |
|
|
Wirus Rocio |
|
|
Wirus zapalenia mózgu St. Louis |
|
|
Wirus kleszczowego zapalenia mózgu |
|
|
Wirus Absettarov |
|
|
Wirus Hanzalova |
|
|
Wirus Hypr |
|
|
Wirus Kumlinge |
|
|
Wirus Negishi |
|
|
Wirus rosyjskiego wiosenno-letniego zapalenia mózgu (2) |
V |
|
Wirus kleszczowego zapalenia mózgu (podtyp środkowoeuropejski) |
V, ** |
|
Wirus kleszczowego zapalenia mózgu (podtyp dalekowschodni) |
|
|
Wirus kleszczowego zapalenia mózgu (podtyp syberyjski) |
V |
|
Wirus Wesselsbron |
|
|
Wirus gorączki Zachodniego Nilu |
|
|
Wirus żółtej gorączki |
V |
|
Hepacivirus (G) |
|
|
Wirus zapalenia wątroby typu C (WZW typu C, HCV) |
D, ** |
|
Orthomyxoviridae (F) |
|
|
Influenzavirus A (G) |
|
|
Wysoce patogenne wirusy ptasiej grypy HPAIV (H5), np. H5N1 |
|
|
Wysoce patogenne wirusy ptasiej grypy HPAIV (H7), np. H7N7, H7N9 |
|
|
Wirus A grypy typu A/Nowy Jork/1/18(H1N1) (grypa hiszpanka 1918) |
|
|
Wirus A grypy typu A/Singapur/1/57(H2N2) |
|
|
Nisko patogenny wirus ptasiej grypy(LPAI) H7N9 |
|
|
Poxviridae (F) |
|
|
Orthopoxvirus (G) |
|
|
Wirus ospy małp |
V |
|
Retroviridae (F) |
|
|
Deltaretrovirus (G) |
|
|
Ludzki wirus T-limfotropowy typu 1(HTLV-1) |
D, ** |
|
Ludzki wirus T-limfotropowy typu 2(HTLV-2) |
D, ** |
|
Lentivirus (G) |
|
|
Ludzki wirus niedoboru odporności typu1 (HIV-1) |
D, ** |
|
Ludzki wirus niedoboru odporności typu2 (HIV-2) |
D, ** |
|
Togaviridae (F) |
|
|
Alphavirus (G) |
|
|
Wirus Cabassou |
|
|
Wirus wschodniego zapalenia mózgu i rdzenia koni |
V |
|
Wirus Chikungunya |
** |
|
Wirus Everglades |
** |
|
Wirus Mayaro |
** |
|
Wirus Mucambo |
** |
|
Wirus Ndumu |
** |
|
Wirus Tonate |
** |
|
Wirus wenezuelskiego zapalenia mózgu i rdzenia koni |
V |
|
Wirus zachodniego zapalenia mózgu i rdzenia koni |
V |
|
PASOŻYTY |
|
|
Balamuthia mandrillaris |
|
|
Echinococcus granulosus |
** |
|
Echinococcus multilocularis |
** |
|
Echinococcus oligarthrus |
** |
|
Echinococcus vogeli |
** |
|
Leishmania braziliensis |
** |
|
Leishmania donovani |
** |
|
Leishmania guyanensis (Viannia guyanensis) |
** |
|
Leishmania infantum (Leishmania chagasi) |
** |
|
Leishmania panamensis (Viannia panamensis) |
** |
|
Naegleria fowleri |
|
|
Plasmodium falciparum |
** |
|
Plasmodium knowlesi |
** |
|
Taenia solium |
** |
|
Trypanosoma brucei rhodesiense |
** |
|
Trypanosoma cruzi |
** |
|
GRZYBY |
|
|
Blastomyces dermatitidis (Ajellomyces dermatitidis) |
|
|
Blastomyces gilchristii |
|
|
Cladophialophora bantiana (Xylohypha bantiana, Cladosporium bantianum, trichoides) |
|
|
Cladophialophora modesta |
|
|
Coccidioides immitis |
A |
|
Coccidioides posadasii |
A |
|
Histoplasma capsulatum |
|
|
Histoplasma capsulatum var. farciminosum |
|
|
Histoplasma duboisii |
|
|
Paracoccidioides brasiliensis |
A |
|
Paracoccidioides lutzii |
|
|
Rhinocladiella mackenziei |
|
|
CZYNNIKI PASAŻOWALNYCH ENCEFALOPATII GĄBCZASTYCH |
|
|
Czynnik choroby Creutzfeldta-Jakoba |
D (4), ** |
|
Wariant czynnika choroby Creutzfeldta-Jakoba |
D (4), ** |
|
Czynnik gąbczastej encefalopatii bydła (BSE) oraz innych zwierzęcych przenośnych gąbczastych encefalopatii TSE |
D (4), ** |
|
Czynnik zespołu Gerstmanna-Sträusslera- Scheinkera |
D (4), ** |
|
Czynnik choroby Kuru |
D (4), ** |