Wyniki badania poziomu świadomości i wiedzy na temat behawioralnych metod poprawy bezpieczeństwa pracy w małych, średnik i dużych przedsiębiorstwach

 

Wyniki badania poziomu świadomości i wiedzy na temat behawioralnych metod poprawy bezpieczeństwa pracy w małych, średnik i dużych przedsiębiorstwach

 

Charakterystyka respondentów

Badanie zostało przeprowadzone na nielosowej próbie 150 przedsiębiorstw z wszystkich 16 województw. W badanej grupie znalazło się 50 przedsiębiorstw małych, 50 przedsiębiorstw średnich i 50 przedsiębiorstw dużych. Wśród małych przedsiębiorstw znalazło się 14,0% przedstawicieli kadry kierowniczej i 14,0% właścicieli firm. Pozostali ankietowani zajmowali w firmie inne stanowiska (72,0%). W średnich firmach 26,0% osób badanych to kadra kierownicza, 4,0% stanowią właściciele. W grupie tej znaleźli się również pracownicy BHP (18,0%) i pracownicy zajmujący inne stanowiska (52,0%). W przypadku dużych firm największy odsetek osób badanych  stanowią pracownicy BHP (58,0%), co 10 badany reprezentował kadrę kierowniczą. Właściciele stanowią w tej grupie  2,0% wszystkich ankietowanych. Co trzeci badany zajmuje jeszcze inne stanowisko (30,0%).

Analiza szczegółowa wyników badania

Najczęściej rejestrowanie  zdarzeń wypadkowych ma miejsce w średnich firmach (94,0%).

Wykres 1. Rejestrowanie zdarzeń potencjalnie wypadkowych

 

Rzadziej zdarzenia wypadkowe rejestrowane są w przedsiębiorstwach zatrudniających powyżej 249 pracowników (88,0%), natomiast najrzadziej tego typu działania podejmowane są w małych firmach (48,0%). 

Wykres 2. Udział pracowników w okresowych szkoleniach BHP

 

We wszystkich firmach, bez względu na ich wielkość – liczbę zatrudnianych pracowników, pracownicy biorą udział w szkoleniach bhp. 

Wykres 3. Prowadzenie dodatkowych działań informacyjnych, edukacyjnych (poza okresowymi szkoleniami BHP) dotyczących tematyki bezpieczeństwa pracy

 

Dodatkowe działania informacyjne najczęściej odbywają się w dużych firmach (76,0%). W przypadku średnich firm, połowa organizuje tego typu działania (50,0%). Natomiast wśród małych firm tylko 8,0% angażuje się w organizacje dodatkowych działań informacyjnych, edukacyjnych dotyczących tematyki bezpieczeństwa pracy.

Wykres 4. Typ dodatkowych działań edukacyjnych, informacyjnych dotyczących tematyki bezpieczeństwa pracy

 

Jeśli już małe firmy, zatrudniające od 10 do 49 pracowników, organizują dodatkowe działania edukacyjne, informacyjne dotyczące tematyki bezpieczeństwa pracy to przybierają one postać spotkań (100%). Ani w dużych firmach (42,1%), ani w średnich przedsiębiorstwach (36,0%) spotkania nie są tak popularną formą dodatkowych działań  jak w przypadku małych firm. Z dodatkowych szkoleń korzystają przede wszystkim duże i średnie firmy (odpowiednio 63,1% i 72,0%). W  przypadku małych przedsiębiorstw, co drugie, które w ogóle podejmuje dodatkowe działania edukacyjne, informacyjne, organizuje dodatkowe szkolenia (50,0%).

Pogadanki najczęściej organizowane są zaś w małych i średnich przedsiębiorstwach (odpowiednio 25,0% i 24,0%). Najrzadziej w dużych firmach (18,0%). Warsztaty to forma praktykowana tylko przez średnie i duże przedsiębiorstwa (34,2% i 32,0%). Seminaria organizuje 26,3% dużych firm, które w ogóle podejmują dodatkowe działania i 5,5% średnich przedsiębiorstw. Poza tym średnie i duże przedsiębiorstwa wskazały na jeszcze inne formy dodatkowych działań edukacyjnych, informacyjnych dotyczących tematyki bezpieczeństwa. W przypadku średnich firm jeden z jej przedstawicieli stwierdził, że nie wie dokładnie jaką formę przybierają dodatkowe działania, gdyż prowadzi je firma zewnętrzna. Przedstawiciele dużych firm wskazali zaś na kontrolę BHP i szkolenie nowych pracowników.

Wykres 5. Częstość odbywania się dodatkowych działań edukacyjnych, informacyjnych dotyczących tematyki bezpieczeństwa pracy

 

Jeśli w małych firmach, zatrudniających od 10 do 49 osób, odbywają się dodatkowe działania edukacyjne, informacyjne z zakresu bezpieczeństwa pracy, to najczęściej mają one miejsce co pół roku (75,0%). Co 4 organizowane jest raz na kwartał (25,0%). 

Tymczasem w średnich przedsiębiorstwach co trzecie tego typu działanie edukacyjne, informacyjne odbywa się raz na pół roku (32,0%). Niewiele mniej działań tego typu odbywa się raz na rok (28,0%). W co 5 firmie zaś raz na kwartał (20,0%). Raz w miesiącu tego typu działania praktykuje 16,0% średnich firm. 4% przedstawicieli średnich przedsiębiorstw stwierdziło, że nie wie jak często odbywają się tego typu działania w ich przedsiębiorstwie.

W dużych zaś firmach najczęściej dodatkowe działania edukacyjne, informacyjne w zakresie bezpieczeństwa pracy odbywają się raz na kwartał (28,9%) lub raz na pół roku (23,7%). Raz w miesiącu czy raz w tygodniu działania prowadzi 13,2% dużych przedsiębiorstw. Co 10 firma dodatkowe działania informacyjne, edukacyjne przeprowadza raz  w roku (10,5%). Poza tym, 2,6% dużych firm dodatkowe działania przeprowadza codziennie, a 7,9% respondentów, reprezentujących tę wielkość firm, przyznało, że nie wie jak często są podejmowane tego typu działania w ich przedsiębiorstwie.

Wykres 6. Obligatoryjność uczestnictwa w dodatkowych działaniach edukacyjnych, informacyjnych dotyczących tematyki bezpieczeństwa pracy

 

W małych firmach dodatkowe działania edukacyjne, informacyjne dotyczące tematyki bezpieczeństwa są obowiązkowe dla wszystkich pracowników i osób kierujących pracownikami. W średnich przedsiębiorstwach proporcja ta jest nieco inna. W 84,0% przedsiębiorstw dodatkowe działania są obowiązkowe i dla pracowników i osób kierujących pracownikami, w 16,0% obowiązkowe tylko dla pracowników. W przypadku dużych przedsiębiorstw, zatrudniających powyżej 249 pracowników, odsetek ten wzrasta do 23,7%. Poza tym, co 10 duże przedsiębiorstwo organizuje tego typu działania, które są dobrowolne dla wszystkich (10,5%). 

W małych firmach zainteresowanie udziałem w dodatkowych działaniach edukacyjnych, informacyjnych dotyczących tematyki bezpieczeństwa pracy, na 5 –stopniowej skali, szacowane jest na 4. W średnich przedsiębiorstwach ta ocena jest identyczna (M=4,0). W dużych przedsiębiorstwach wynosi zaś 3,84. 

Wykres 7. Samodzielne poszukiwanie informacji na temat bezpieczeństwa pracy przez pracowników

 

Z przeprowadzonego badania wynika, że najchętniej samodzielnie informacji na temat bezpieczeństwa pracy poszukują przedstawiciele dużych firm (48,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak). Nieco rzadziej pracownicy małych przedsiębiorstw (32,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak), a najrzadziej osoby zatrudnione w średnich firmach (14,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak).

Wykres 8. Zainteresowanie otrzymywaniem informacji na  temat bezpiecznego sposobu wykonywania pracy

 

Badanie wskazuje też, że najbardziej zainteresowani otrzymywaniem informacji na temat bezpiecznego sposobu wykonywania pracy są przedstawiciele dużych firm (72,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak). Na drugim miejscu plasują się pracownicy średnich firm (52,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak). Natomiast zainteresowanie pracowników małych firm jest najmniejsze (46,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak). 

Wykres 9. Najważniejsze źródło wiedzy z zakresu bezpieczeństwa pracy

 

Dla przedstawicieli małych firm najważniejszym źródłem wiedzy z zakresu bezpieczeństwa pracy są koledzy i współpracownicy (52,0%). Dla co 5 istotny jest pracownik służby BHP (24,0%). Co 10 wskazał na przełożonego (10,0%). Poza tym, 12,0% przedstawicieli małych firm uznało, że inne osoby niż  te wymienione w kafeterii odpowiedzi są dla nich najważniejszym źródłem wiedzy z zakresu bezpieczeństwa pracy (mówili oni przede wszystkim o internetowych źródłach wiedzy, ale także własnym doświadczeniu i szkoleniu BHP), a 2,0% pracowników małych firm uznało, że nie wie, kto jest takim głównym źródłem wiedzy.

W średnich firmach rośnie znaczenie pracowników służby BHP (60,0%). Co trzeci pracownik średnich przedsiębiorstw zdaje się na wiedzę  przełożonych (28,0%). Na kolegów, współpracowników wskazało tylko 4,0% badanych. Poza tym, 2,0% przedstawicieli średnich firm uznało, że jeszcze inna osoba w ich firmie jest najważniejszym źródłem wiedzy z zakresu bezpieczeństwa pracy (szef), a 6,0% stwierdziło, że nie wiem kim jest taka osoba.

W dużych firmach jeszcze większe znaczenie mają pracownicy służby BHP (70,0%). W co 5 firmie takim głównym źródłem wiedzy o bezpieczeństwie pracy są przełożeni (22,0%). Na kolegów, współpracowników wskazało tylko 6,0% badanych, a 2,0% stwierdziło, że nie wie kto jest taką osobą w ich firmie.

Wykres 10. Czynniki mające wpływ na zachowanie pracowników

 

Wg przedstawicieli małych firm głównym czynnikiem mającymi wpływa na zachowanie pracowników jest  zachowanie przełożonego (42,0%). Na drugim miejscu plasują się uwagi przełożonego (30,0%). Na zachowanie kolegów wskazało 6,0% badanych. Badani wymieniali także takie czynniki jak uwagi od pracowników służby BHP zgłaszane w trakcie wykonywania pracy (4,0%), zachowanie pracowników służby BHP w trakcie wykonywania pracy (2,0%) i uwagi kolegów (2,0%). Poza tym, 14,0% badanych uznało, że są jeszcze inne czynniki mające wpływa na zachowanie pracowników. Osoby te najczęściej mówiły o złożoności takich czynników, ale również o atmosferze pracy, osobowości każdego człowieka i pieniądzach.

W przypadku średnich firm znaczenie również mają uwagi i zachowanie przełożonego (odpowiednio: 34,0%  i 24,0%). Na uwagi kolegów wskazało  12,0% przedstawicieli średnich firm, a na ich zachowanie co 10 (10,0%). Taki sam odsetek badanych uznał, że największy wpływ na zachowanie pracowników mają uwagi od pracownika BHP zgłaszane w trakcie wykonywania pracy (10,0%). Na zachowanie pracowników BHP w trakcie wykonywania pracy wskazało tylko 8,0% ankietowanych, a 2,0% uznało, że są jeszcze inne czynniki mające wpływ na zachowanie pracowników ze średnich firm (szef).

W dużych firmach największy wpływ na zachowanie pracowników ma zachowanie przełożonego (36,0%). Na drugim miejscu plasują się  uwagi przełożonego (18,0%) i zachowanie pracownika służby BHP w trakcie wykonywania pracy (18,0%). 12,0% przedstawicieli dużych firm uznało, że największy wpływ mają uwagi od pracownika służby BHP. Co 10 badany wskazał na zachowanie kolegów (10,0%), a 6,0% na ich uwagi.

Wykres 11. Wpływ codziennej, krótkiej rozmowy z pracownikiem na postawę wobec bezpieczeństwa pracy

 

Najczęściej wpływ codziennej, krótkiej rozmowy z pracownikiem na postawę wobec bezpieczeństwa pracy dostrzegają przedstawiciele dużych firm (88,0% suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak). Nieco rzadziej reprezentanci średnich przedsiębiorstw (82,0% suma odpowiedzi zdecydowania tak i raczej tak). Najrzadziej pracownicy małych firm (66,0% suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak). 

Wykres 12. Zgłaszanie przełożonym lub służbie BHP uwag dotyczących nieprawidłowości zagrażających bezpieczeństwu pracy osób pracujących w firmie

 

Z przeprowadzonego badania wynika, że do zgłaszania przełożonym lub służbie BHP uwag dotyczących nieprawidłowości zagrażających bezpieczeństwu pracy osób pracujących dochodzi najczęściej w średnich firmach (84,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak). Nieco rzadkiej w dużych przedsiębiorstwach (82,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak). Najrzadziej zaś w małych firmach (68,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak). 

Wykres 13. Zgłaszanie przełożonym, służbom BHP własnych propozycji dotyczących poprawy bezpieczeństwa w firmie 

 

Z własnymi propozycjami dotyczącymi poprawy bezpieczeństwa w firmie najczęściej do przełożonych, służb BHP zgłaszają się przedstawiciele średnich firm (76,0% odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak). W przypadku dużych firm ten odsetek wynosi 54,0%, a w przypadku małych przedsiębiorstw zaledwie 30,0%.

Wykres 23. Zwracanie uwagi kolegom, jeśli nieprawidłowo wykonują swoją pracę

 

Najmniejsze opory do zwracania uwagi kolegom, jeśli nieprawidłowo wykonują swoją pracę, mają przedstawiciele średnich firm (82,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak). Nieco rzadkiej uwagę zwracają pracownicy małych firm (74,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak). Najrzadziej zaś takie sytuacje mają miejsce w dużych przedsiębiorstwach (66,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak).

Wykres 14. Zgłaszanie do przełożonych lub służb BHP informacji na temat niebezpiecznych zachowań kolegów, współpracowników

 

Do zgłaszania do przełożonych lub służb BHP informacji na temat niebezpiecznych zachowań kolegów, współpracowników również najczęściej dochodzi w średnich firmach (82,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak). O 10 punktów procentowych tego typu zachowanie ma miejsce rzadziej w małych przedsiębiorstwach (72,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak). Najrzadziej zaś do przełożonych, służb BHP, z informacją na temat niebezpiecznych zachowań kolegów, współpracowników, zgłaszają się przedstawiciele dużych firm (60,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak).

Wykres 15. Zgłaszanie do przełożonych lub służb BHP informacji na temat niebezpiecznych zachowań podwykonawców

 

Przedstawiciele średnich firm najczęściej zgłaszają do przełożonych lub służb BHP informacje na temat niebezpiecznych zachowań podwykonawców (82,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak). Rzadziej robią to pracownicy małych firm (76,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak), a najrzadziej pracownicy dużych przedsiębiorstw (60,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak). 

Najczęściej za bezpieczne zachowanie w miejscu pracy nagradzani są pracownicy średnich firm (52,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak). Rzadziej ma to miejsce w dużych firmach (48,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak), a prawie w ogóle nie zdarza się w małych przedsiębiorstwach (14,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak).

Wykres 16. Nagradzanie za bezpieczne zachowanie w miejscu pracy 

 

Wykres 17. Karanie za niebezpieczne zachowania w miejscu pracy

 

Kary zaś za niebezpieczne zachowania w miejscu pracy także najczęściej dotykają pracowników średnich firm (80,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak). Z taką samo częstością, mniejszą niż w przypadku średnich firm,  są stosowane w małych i dużych przedsiębiorstwach (70,0%; suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak).

Wykres 18. Znajomość poszczególnych działań

 

Obserwacje zachowań to najbardziej znane działanie mające na celu poprawę bezpieczeństwa w miejscu pracy wśród przedstawicieli dużych firm (64,0%). W mniejszym stopniu to działanie znają przedstawiciele małych firm i średnich przedsiębiorstw (odpowiednio: 58,0% i 48,0%).

O audytach zachowań słyszał co trzeci przedstawiciel dużej firmy (30,0%). Nieco mniej pracowników małych firm (28,0%) i co 5 pracownik średniego przedsiębiorstwa (20,0%). Audyty behawioralne nie są dobrze znane w żadnym z typów badanych przedsiębiorstw. W małych firmach słyszało o nich 14,0% badanych, w dużych co 10 respondent (10,0%), a w średnich zaledwie 8,0% ankietowanych.  Z behavioural bases safety zetknęło się zaś 18,0% przedstawicieli firm zatrudniających powyżej 249 pracowników, co 10 przedstawiciele małej firmy (10,0%) i 6,0% pracowników średnich przedsiębiorstw.

O bezpieczeństwie behawioralnym słyszało 36,0% przedstawicieli dużych firm i 34,0% pracowników średnich przedsiębiorstw oraz zaledwie 6,0% osób zatrudnionych w małych firmach.

Behawioralne metody poprawy bezpieczeństwa pracy to temat dobrze znany ponad połowie ankietowanych reprezentujących duże firmy (54,0%). O wiele mniejszy odsetek przedstawicieli średnich i małych firm słyszał o tego typu działaniu mającym na celu poprawę bezpieczeństwa w miejscu pracy (odpowiednio: 18,0% i 6,0%). 

Wykres 19. Korzystanie z list kontrolnych do prowadzenia działań na rzecz poprawy warunków pracy

 

Z list kontrolnych służących do poprawy warunków pracy najczęściej korzystają pracownicy dużych przedsiębiorstw (78,0%). W małych czy średnich przedsiębiorstwach tego typu działania są o wiele rzadsze (odpowiednio: 46,0% i 46,0%).

Wykres 20. Wykorzystywanie materiałów informacyjnych z zakresu bezpieczeństwa pracy dostępnych w Internecie

 

 

Najczęściej z materiałów informacyjnych z zakresu bezpieczeństwa pracy dostępnych w Internecie korzystają przedstawiciele małych firm (70,0%), rzadziej pracownicy dużych przedsiębiorstw (66,0%), a najrzadziej pracownicy średnich firm (50,0%). 

Wykres 21. Zainteresowanie korzystaniem z przykładów dobrych praktyk z innych przedsiębiorstw, dotyczących metod poprawy bezpieczeństwa w firmie 

 

Najbardziej zainteresowani korzystaniem z przykładów dobrych praktyk, z innych przedsiębiorstw, dotyczących metod poprawy bezpieczeństwa w firmie są przedstawiciele średnich przedsiębiorstw (62,0%), rzadziej reprezentanci dużych firm (58,0%), a prawie w ogóle zainteresowania nie wyrażają  pracownicy małych firm (24,0%).

 

Statystyczna weryfikacja założeń dotyczących zależności między zmiennymi

 

Na podstawie zebranych danych zweryfikowno szczegółowe założenia dotyczące zależności między badanymi zmiennymi.

  • Stosowanie nagród a organizowanie dodatkowych działań informacyjnych lub edukacyjnych

Weryfikacja zależności pomiędzy stosowaniem nagród a organizowaniem dodatkowych działań informacyjnych, edukacyjnych wykazała, że w przypadku małych przedsiębiorstw taka zależność istnieje. W  przypadku średnich i dużych przedsiębiorstw nie odnotowano wyników istotnych statystycznie.

Wykres 22. Stosowanie nagród  a organizowanie dodatkowych działań informacyjnych, edukacyjnych w małych przedsiębiorstwach

 

W małych przedsiębiorstwach, które zdecydowanie nagradzają swoich pracowników za bezpieczne zachowania  częściej niż w pozostałych firmach (nagradzanie – raczej tak, nagradzanie – nie wiem/ trudno powiedzieć, nagradzanie – raczej nie) organizowane są dodatkowe działania dotyczące bezpieczeństwa pracy. Odsetek 50,0% w kontekście organizacji dodatkowych działań odnotowany w przypadku przedsiębiorstw zdecydowanie nagradzających swoich pracowników w żadnej innej analizowanej podgrupie nie jest tak wysoki (x 2(6; N=50) =14,95; p < 0,05).

  • Stosowanie nagród a zgłaszanie przez pracowników przełożonym lub służbie BHP własnych propozycji dotyczących poprawy bezpieczeństwa pracy w firmie

Weryfikacja zależności pomiędzy stosowaniem nagród a zgłaszaniem przez pracowników przełożonym lub służbie BHP własnych propozycji dotyczących poprawy bezpieczeństwa wykazała, że w przypadku małych  i dużych przedsiębiorstw taka zależność istnieje.

Wykres 23. Stosowanie nagród  a zgłaszanie przez pracowników przełożonym lub służbie BHP własnych propozycji dotyczących poprawy bezpieczeństwa pracy w małych  przedsiębiorstwach

 

W przypadku małych firm największe odsetki odpowiedzi wskazujące na zgłaszanie (raczej) przez pracowników przełożonym, służbie BHP własnych propozycji poprawy bezpieczeństwa pracy odnotowano w firmach, które zdecydowanie nagradzają swoich pracowników za bezpieczne zachowania w pracy oraz raczej stosują tego rodzaju nagrody (odpowiednio: 50,0% i 100%). Można stwierdzić, że wraz ze skłonnością pracodawcy do nagradzania swoich pracowników za bezpieczne zachowania wzrasta odsetek  pracowników, którzy raczej są skłonni do zgłaszania własnych propozycji poprawy bezpieczeństwa pracy; x 2(9; N=50) =18,37; p < 0,05.

 Wykres 24. Stosowanie nagród  a zgłaszanie przez pracowników przełożonym lub służbie BHP własnych propozycji dotyczących poprawy bezpieczeństwa pracy w dużych  przedsiębiorstwach

 

 

W przypadku dużych firm największy odsetek odpowiedzi wskazujących na zdecydowaną aktywność pracowników do zgłaszania przełożonym, służbie BHP własnych propozycji dotyczących poprawy bezpieczeństwa pracy odnotowano w firmach zdecydowanie nagradzających swoich pracowników za bezpieczne zachowania (72,7%). Można stwierdzić, że w dużych przedsiębiorstwach istnieje zależność między zdecydowanym nagradzaniem pracowników a zdecydowanym zgłaszaniem przez nich własnych propozycji dotyczących poprawy bezpieczeństwa pracy. Interesujące jest również to, iż w przypadku firm zdecydowanie nie stosujących nagród odnotowano największy odsetek odpowiedzi wskazujących, że pracownicy są raczej skłonni do zgłaszania przełożonym, służbą BHP własnych propozycji dotyczących poprawy bezpieczeństwa pracy (100%). Te dwie skrajnie różne praktyki (nagradzanie vs brak nagradzania) powiązane są z podobnym (różna intensyfikacja) zachowaniem pracowników; x 2(12; N=50) =47,06; p < 0,001.

  • Stosowanie nagród a zwracanie przez pracowników uwag kolegom,
    jeśli ci nieprawidłowo wykonują swoją pracę

Weryfikacja zależności pomiędzy stosowaniem nagród a zwracaniem przez pracowników uwag kolegom, jeśli ci nieprawidłowo wykonują swoją pracę wykazała, że w przypadku dużych przedsiębiorstw taka zależność istnieje. W przypadku małych i średnich firm zidentyfikowane różnice były zbyt małe by można było uznać, iż są istotne statystycznie. 

Wykres 25. Stosowanie nagród a zwracanie przez pracowników uwag kolegom, jeśli ci nieprawidłowo wykonują swoją pracę  w dużych przedsiębiorstwach

 

W przypadku dużych przedsiębiorstw największy odsetek pracowników jest zdecydowanie gotowych zwrócić uwagę swoim kolegom, gdy ci nieprawidłowo wykonują swoją pracę w firmach, gdzie pracodawcy zdecydowanie wynagradzają za bezpieczne zachowania (72,7%). W żadnym innym przypadku (nagradzanie – raczej tak, nagradzanie – nie wiem, nagradzanie – raczej nie, nagradzanie – zdecydowanie) ten odsetek nie jest aż tak wysoki. Co więcej w przedsiębiorstwach, gdzie w ogóle nie są stosowane nagrody wszyscy pracownicy zadeklarowali, że zdecydowanie nie mają w zwyczaju zwracać uwagi swoim kolegom, gdy Ci nieprawidłowo wykonują swoją pracę (100%). Można więc stwierdzić, że istnieje zależność między zdecydowanym wynagradzaniem pracowników za bezpieczeństwo pracy a zwracaniem uwagi kolegom, gdy ci nieoprawnie wykonują swoje zadania, a także między zdecydowanym niewynagradzaniem pracowników za bezpieczną pracę a zawracaniem uwagi kolegom, gdy ci niepoprawnie wykonują swoją zadania; x 2(16; N=50) =83,26; p < 0,001.

  • Stosowanie nagród a zgłaszanie przez pracowników przełożonym lub służbie BHP informacji na temat niebezpiecznych zachowań pracowników podwykonawców

Weryfikacja zależności pomiędzy stosowaniem nagród a zgłaszaniem przez pracowników przełożonym lub służbie BHP informacji na temat niebezpiecznych zachowań pracowników podwykonawców wykazała, że w przypadku małych przedsiębiorstw taka zależność istnieje. W przypadku dużych i średnich firm zidentyfikowane różnice były zbyt małe by można było uznać, iż są istotne statystycznie. 

Wykres 26. Stosowanie nagród a zgłaszanie przez pracowników przełożonym lub służbie BHP informacji na temat niebezpiecznych zachowań pracowników podwykonawców w małych firmach

 

Z przeprowadzonego badania wynika, iż w małych przedsiębiorstwach największy odsetek odpowiedzi wskazujący na zdecydowane zwracanie uwagi podwykonawcom lub raczej zwracanie uwagi, gdy ci nieoprawnie wykonują swoją pracę występuje odpowiednio w firmach raczej nagradzających lub zdecydowanie nagradzających swoich pracowników za bezpieczną pracę. Na podstawie przeprowadzonego badania można stwierdzić, że wraz z większą chęcią pracodawców do wynagradzania swoich pracowników za bezpieczną pracę wzrasta gotowość osób zatrudnionych w firmie do zgłaszania niebezpiecznych zachowań podwykonawców; x 2(6; N=50) =23,18; p < 0,01.

  • Stosowanie nagród a stosowanie kar

W przeprowadzonym badaniu weryfikowano też zależność pomiędzy nagradzaniem pracowników za bezpieczne zachowanie w miejscu pracy a karaniem ich za podejmowanie niebezpiecznych zachowań. Zależność taką zidentyfikowano w przypadku małych  i dużych firm. W przypadku średnich firm zidentyfikowane różnice były zbyt małe by można było uznać, iż są istotne statystycznie. 

Wykres 27. Stosowanie nagród a karanie pracowników za niebezpieczne zachowanie w małych firmach

 

W małych firmach największy odsetek wskazujący na zdecydowanie karanie pracowników za niebezpieczne zachowania w miejscu pracy odnotowano w firmach, które jednocześnie zdecydowanie nagradzają swoich pracowników za poprawne zachowanie (100%). W raz z mniejszą skłonnością pracodawców do nagradzania swoich pracowników maleje też skłonność do ich karania. Zależność ta nie jest jednak do końca prostoliniowa.

Wykres 28. Stosowanie nagród a karanie pracowników za niebezpieczne zachowanie w średnich firmach

 

W przypadku firm zdecydowanie nie nagradzających swoich pracowników za bezpieczne zachowanie nie odnotowano najniższego odsetka odpowiedzi wskazujących na karanie pracowników. Odsetek ten wynosi 65,4% i jest wyższy niż w przypadku firm raczej nagradzających swoich pracowników za bezpieczne zachowanie. W przypadku firm zdecydowanie nie nagradzających swoich pracowników za bezpieczne zachowania istnieje więc jednocześnie skłonność do zdecydowanego karania za niepoprane wykonywanie zadań; 2(6; N=50) =23,39; p <0,01.  

W przypadku średnich przedsiębiorstw, większość pracowników, bez względu na to czy są nagradzani za bezpieczne zachowanie czy nie, jest raczej karana za niepoprawne zachowanie; x 2(16; N=50) =25,95; p = 0,055.

Wykres 29. Stosowanie nagród a karanie pracowników za niebezpieczne zachowanie w dużych firmach

 

W przypadku dużych firm odsetek zdecydowanego stosowania kar za niebezpieczne zachowania jest dość wysoki w tych przedsiębiorstwach, które jednocześnie zdecydowanie nagradzają swoich pracowników za poprawne wykonywanie zadań (90,9%). W firmach mniej skłonnych do nagradzania pracowników lub też w firmach, w których nie wiadomo, czy istnieje system nagród odsetek zdecydowanego stosowania kar jest mniejszy, ale co istotne w firmach zdecydowanie nie nagradzających swoich pracowników wzrasta do wartości 100%. Tak jak w przypadku małych firm badana zależność nie jest zależnością prostoliniową ; x 2(16; N=50) =42,00; p < 0,001.

  • Samodzielne poszukiwanie przez pracowników informacji na temat  bezpieczeństwa pracy a organizowanie dodatkowych działań informacyjnych lub edukacyjnych w formie seminariów

Ostatnią badaną zależnością była zależność między samodzielnym poszukiwaniem informacji przez pracowników a organizowaniem dodatkowych działań informacyjnych, edukacyjnych w formie seminariów. Analizowana zależność okazała się istotna statystycznie  w przypadku dużych firm.

Wykres 30. Samodzielne poszukiwanie informacji na temat bezpieczeństwa pracy a organizowanie dodatkowych działań informacyjnych lub edukacyjnych w formie seminariów w dużych  firmach

 

W dużych firmach, największy odsetek wskazujący na organizowanie seminariów zidentyfikowano w firmach, gdzie pracownicy zdecydowanie poszukują samodzielnie informacji na temat bezpieczeństwa pracy (83,3%). Odsetek ten jest mniejszy dla firm, gdzie pracowni już nie tak chętnie poszukują samodzielnie informacji lub też nie wiadomo, czy podejmują tego typu aktywność czy nie. Natomiast w przypadku firm, gdzie pracownicy zdecydowanie samodzielnie nie poszukują informacji na temat bezpieczeństwa pracy seminaria w ogóle nie są organizowane; 2(4;N=50) =17,75; p < 0,01.

 

Podsumowanie wyników i wnioski z badań

 

  • Dla pracowników małych firm najważniejszym źródłem wiedzy z zakresu bezpieczeństwa pracy są koledzy i współpracownicy (52,0%), w przypadku średnich i dużych przedsiębiorstw głównym źródłem wiedzy są pracownicy służby BHP (odpowiednio: 60,0% i 70,0%).
  • Internet jako źródło informacji na temat bezpieczeństwa pracy jest głównie wykorzystywany przez małe firmy (70,0%). Rzadziej używany jest przez przedstawicieli dużych firm (66,0%) i średnie przedsiębiorstwa (50,0%).
  • Zarówno w przypadku małych jak i dużych firm najważniejszym czynnikiem mającym wpływ na zachowanie pracowników jest zachowanie przełożonego (odpowiednio: 42,0%, 36,0%). W przypadku średnich firm są to uwagi przełożonego (34,0%). Wpływ codziennej rozmowy z pracownikiem na postawę wobec bezpieczeństwa pracy dostrzegają przede wszystkim przedstawiciele dużych firm (88,0%).
  • Ze zgłaszaniem przełożonym, służbie BHP uwag dotyczących nieprawidłowości zagrażających bezpieczeństwu pracy osób pracujących, niebezpiecznych zachowań kolegów, współpracowników, informacji na temat niebezpiecznych zachowań podwykonawców najmniejsze problemy mają przedstawiciele średnich przedsiębiorstw (odpowiednio: 84,0%, 82,0%, 82,0%).
  • Przedstawiciele średnich przedsiębiorstw mają też najmniej oporów, spośród trzech analizowanych kategorii firm, aby bezpośrednio zwracać uwagę kolegom, jeśli ci nieprawidłowo wykonują swoją pracę (82,0%). Najczęściej też sami zgłaszają się do swoich przełożonych, służb BHP z własnymi propozycjami dotyczącymi poprawy bezpieczeństwa (76,0%).
  • Jednocześnie jednak największą wiedzę teoretyczną na temat działań mających na celu polepszenie bezpieczeństwa w przedsiębiorstwie mają przedstawiciele dużych firm. To w takich przedsiębiorstwach najlepiej są znane takie działania jak obserwacje zachowań (64,0%), audyty zachowań (30,0%), behavioural bases (18,0%), bezpieczeństwo behawioralne (36,0%), czy behawioralne metody poprawy bezpieczeństwa (54,0%). To także pracownicy dużych przedsiębiorstw najczęściej korzystają z list kontrolnych (78,0%).
  • Największego zainteresowania korzystaniem z dobrych praktyk dotyczących metod  poprawy bezpieczeństwa w firmie nie odnotowano jednak w dużych przedsiębiorstwach (58,0%), lecz w średnich firmach (62,0%). Małe przedsiębiorstwa w ogóle nie wydają się zainteresowane tego typu informacjami (24,0%). 
  • Nagradzani za bezpieczną pracę najczęściej są przedstawiciele średnich firm (52,0%). Jednocześnie są też najczęściej karani za niepoprawne zachowania (80,0%).
  • W średnich firmach zidentyfikowano zależność między skłonnością do karania za niebezpieczne zachowania a organizowaniem dodatkowych działań informacyjnych, edukacyjnych. Przedsiębiorstwa, które zdecydowanie karzą swoich pracowników za niebezpieczne zachowania w miejscu pracy jak i przedsiębiorstwa, które w ogóle nie karzą swoich pracowników praktycznie w ogóle nie organizuje się dodatkowych działań.
  • W małych firmach zidentyfikowano natomiast zależność między stosowaniem nagród a:
    • organizowaniem dodatkowych działań informacyjnych, edukacyjnych (w małych przedsiębiorstwach,  które zdecydowanie nagradzają swoich pracowników za bezpieczne zachowania częściej organizowane są dodatkowe działania dotyczące bezpieczeństwa pracy),
    • zgłaszaniem przez pracowników przełożonym, służbom BHP własnych propozycji poprawy bezpieczeństwa (stosowanie nagród sprzyja zgłaszaniu przez pracowników własnych inicjatyw)
    • zgłaszaniem przez pracowników przełożony, służbie BHP informacji na temat niebezpiecznych zachowań pracowników podwykonawców (stosowanie nagród sprzyja zgłaszaniu informacji na temat pracy podwykonawców)
    • a karaniem pracowników (największą skłonność do karania mają te firmy, które jednocześnie zdecydowanie nagradzają swoich pracowników lub firmy, które w ogóle nie stosują nagród)
  • W przypadku dużych przedsiębiorstw zidentyfikowano natomiast zależność między stosowaniem nagród a:
    • zgłaszaniem przez pracowników przełożonym, służbom BHP własnych propozycji poprawy bezpieczeństwa (stosowanie nagród sprzyja zgłaszaniu przez pracowników własnych inicjatyw)
    • zwracaniem przez pracowników uwagi kolegom, jeśli ci niepoprawnie wykonują swoją pracę (stosowanie nagród sprzyja zwracaniu uwagi)
    • a karaniem pracowników (największą skłonność do karania mają te firmy, które jednocześnie zdecydowanie nagradzają swoich pracowników lub firmy, które w ogóle nie stosują nagród).

 

Metodologia badania

 

Cel badania

Celem badania było określenie poziomu świadomości i wiedzy przedstawicieli przedsiębiorstw na temat metod behawioralnych metod poprawy bezpieczeństwa pracy, oraz wiedzy na temat mechanizmów i procesów, które są wykorzystywane w takich projektach.

 

Dobór próby

Badanie zostało przeprowadzone na nielosowej próbie 150 przedsiębiorstw z całej Polski, metodą kwestionariuszowego wywiadu telefonicznego (CATI). W badanej grupie znalazło się 50 przedsiębiorstw małych, 50 przedsiębiorstw średnich i 50 przedsiębiorstw dużych z całej Polski. W badaniu wzięli udział zarówno właściciele, przedstawiciele kadry kierowniczej, pracownicy służby bhp, jak i inni pracownicy.

 

Narzędzia badawcze

Badanie przeprowadzono z wykorzystaniem autorskiego kwestionariusza badawczego, składającego się z 27 pytań otwartych i zamkniętych. Pytania dotyczyły 3 obszarów:

  1. działań podejmowanych w przedsiębiorstwach
  2. świadomości i zachowań pracowników
  3. opinii i zachowań respondentów.

 

Przeprowadzenie badania

Badanie zostało przeprowadzone w 2015 r. ramach III etapu programu wieloletniego pn. „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy”, finansowanego w latach 2014-2016 w zakresie zadań służb państwowych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Koordynator programu: Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy.

Badanie zostało przeprowadzone przez Instytut Badawczy IPC Sp. z o.o. z Wrocławia na zlecenie CIOP-PIB, z wykorzystaniem opracowanego kwestionariusza.

Teleankieterzy kontaktowali się telefonicznie z wybranymi przedsiębiorstwami i przeprowadzili wywiady według kwestionariusza, które trwały ok. 15-20 minut. Wyniki były kodowane i standaryzowane.