2.6 Rozwiązania zalecane do stosowania w przypadku niewystarczającej widoczności

2.6.1 Widoczność osób pieszych i wózków

Zaleca się, aby wszystkie osoby poruszające się w strefie ruchu wózków, łącznie z gośćmi z zewnątrz, miały kamizelki i czapki odblaskowe. Zaleca się, aby kierowcy nosili kamizelki odblaskowe i hełmy ochronne. Oświetlenie stosowane powinno zapewniać dobrą widoczność zarówno pieszych jak i wózków. Wymagania dotyczące oświetlenia miejsc pracy we wnętrzach i na zewnątrz są zawarte w PN-EN 12464-1:2011 [18] i PN-EN 12464-2:2008 [19].

2.6.2 Miejsca niewidoczne

2.6.2.1 Stosowanie luster bezpieczeństwa

Miejsca niewidoczne dla kierowcy wózka występują dość często, na przykład na skrzyżowaniu dróg usytuowanych między elementami infrastruktury, stanowiskami pracy  lub regałami zasłaniającymi całkowicie drogę przed skrzyżowaniem tak, że uczestnik ruchu staje się widoczny dopiero, gdy znajdzie się już w obszarze skrzyżowania. W przypadkach takich mogą być pomocne lustra bezpieczeństwa pionowe, jak na rys. 2.22, i poziome [20].

Rys. 2.27. Lustra bezpieczeństwa pionowe ((fotografia dzięki uprzejmości firmy Frito-Lay Poland, sp. z o.o. Grodzisk Mazowiecki

2.6.2.2 Stosowanie zbliżeniowych systemów bezpieczeństwa

Okazuje się, że stosowanie luster bezpieczeństwa może być nie zawsze skuteczne chociażby ze względu na brak możliwości umieszczenia lustra w normalnym polu widzenia kierowcy wózka. Dlatego są prowadzone badania nad stosowaniem doskonalszych systemów bezpieczeństwa. Na przykład w niektórych magazynach w USA są już stosowane prototypowe systemy zbliżeniowe, służące do rozpoznawania obecności osób z wykorzystaniem promieniowania o częstotliwości radiowej – z języka angielskiego systemy RFID. Praktyczne zastosowanie mają np. układy RFID firmy TagMaster z USA oraz firmy Orbit Communications z Australii. Systemy firmy Orbit Communications są znane pod nazwą BodyGuard. W systemach tych osoby noszą przymocowany do hełmu przyrząd będący odbiornikiem sygnałów nadawanych z wózka. Po odbiorze sygnałów przyrządy wysyłają stosowną informację do nadajnika na wózku. Ponadto, jest uruchamiana odpowiednia sygnalizacja informująca o obecności wózka. Na rysunku 2.23 przedstawiono przyrząd noszony przez osoby na hełmie.

Rys. 2.28. Przyrząd noszony na hełmie – część systemu BodyGuard firmy Orbit Communications z Australii (ilustracja dzięku uprzejmości firmy Orbit Communications Pty Ltd z Australii; www.orbitcoms.com)

 Rozwiązania z zastosowaniem promieniowania o długości fal radiowych muszą być dostosowane do konkretnych warunków użytkowania ze względu na konieczność rozpoznania ewentualnych  źródeł zakłóceń działania systemu.

W wielu firmach na świecie są już w normalnym użytkowaniu zbliżeniowe systemy bezpieczeństwa z  zastosowaniem promieniowania podczerwonego, np. system produkowany przez australijską firmę Wickham[4].  System ten jest znany na pod nazwą „Fork-Alert System” (w swobodnym tłumaczeniu „System ostrzegania przed wózkiem podnośnikowym”). Pełniejszy opis systemu  jest przedstawiony w p. 2.6.2.2.1.

Firma Toyota Material Handling Europe opracowała system pod nazwą SpotME działający również z zastosowaniem podczerwieni. W punkcie 2.6.2.2.2 przedstawiono aktualnie dostępny opis tego systemu.

2.6.2.2.1 Zbliżeniowy system bezpieczeństwa  na podczerwień firmy Wickham[5]

Przykład zastosowania tego systemu zilustrowano na rysunku 2.29. Zamontowany na wózku nadajnik emituje kodowany sygnał w podczerwieni, który trafia do odbiornika i który powoduje uruchomienie sygnalizacji ostrzegającej pieszego o zbliżaniu się pojazdu.

Rys. 2.29. Ilustracja zastosowania systemu zbliżeniowego na podczerwień firmy Wickham

2.6.2.2.1.1 Zasada działania systemu

Zasadę działania systemu przedstawiono schematycznie na rysunku 2.30.

Rys. 2.30. Zasada działania systemu „Fork-Alert System” firmy Wickham, Australia

Działanie systemu polega na zdalnym wykrywaniu kodowanego sygnału promieniowania podczerwonego wysyłanego z nadajnika umocowanego na wózku (lub innym pojeździe). Czujnik sygnału, nazywany odbiornikiem, cechuje dokładnie regulowane wymiary zakresu odbioru sygnału, w zależności od zastosowania. Nadajnik jest tak zaprojektowany, aby nadawał się do większości rodzajów wózków. Nadajnik wysyła niewidoczny sygnał w strefie 360° dookoła wózka w taki sposób, aby sygnał ten został wykryty niezależnie od kierunku wózka względem odbiornika.

Podstawowe właściwości użytkowe systemu podawane przez jego producenta:

• Szeroka strefa wykrywania o promieniu 10 m.
• Wyzwalanie wielokierunkowe w strefie 360° (przy dowolnym kącie/ustawieniu wózka względem odbiornika).
• Określony zasięg wykrywania (dokładnie określona strefa wykrywania).
• Nadaje się do używania w pomieszczeniu i na zewnątrz pomieszczenia
• Budowa modułowa ułatwiająca instalowanie i niski koszt .

2.6.2.2.1.2  Zastosowanie systemu do samoczynnego ostrzegania osób pieszych

Głównym zastosowaniem systemu jest ostrzeganie osób pieszych o obecności wózków podnośnikowych. System można stosować jako uzupełnienie istniejących środków bezpieczeństwa. Uzupełnienie polega na dodatkowym samoczynnym ostrzeganiu osób pieszych, że w granicach określonego zasięgu pojawił się wózek podnośnikowy. Na przykład, że wózek zbliża się do drzwi lub że porusza się za rogiem, ale jest niewidoczny dla osoby pieszej. W przypadku takiego zastosowania systemu dostawca oferuje dodatkowe wyposażenie, a mianowicie:

• Sterownik strefowy do zasilania odbiorników i włączania zasilania sieciowego  podłączonych urządzeń.
• Urządzenia ostrzegawcze takie jak światła ostrzegawcze lub dźwiękowe sygnalizatory ostrzegawcze czy znaki ostrzegawcze.

Zalety takiego zastosowania systemu według jego producenta:

• Umożliwia poprawę bezpieczeństwa w wyniku wcześniejszego i bardziej skutecznego informowania osób pieszych o zbliżających się pojazdach.
• Stanowi uzupełnienie normalnego ostrzegania stosowanego przez kierowców wózków i jest systemem samoczynnego i wczesnego ostrzegania w przypadku, gdy jest brak widoczności np. z powodu „ślepego” narożnika wynikającego z infrastruktury lub mebli czy urządzeń oraz w przypadku ruchu wózków koło drzwi lub przez otwór drzwiowy,  lub innych przyczyn.
• System ostrzegania wizualnego umożliwia zachowanie skuteczności ostrzegania nawet w przypadku dużego natężenia hałasu w fabryce lub w magazynie.
• Umożliwia zmniejszenie ryzyka wypadkowego dotyczącego osób pieszych.
• Wyróżnia się przewidywalnymi zakresem i strefą ostrzegania, które można powiększyć, w miarę potrzeby, poprzez zastosowanie systemu odbiorników sygnałów.
• Charakterystyczna dla promieniowania podczerwonego jest linia wzrokowa, umożliwiająca dostosowanie systemu do konkretnego układu miejscowego.
• Prosta i szybka instalacja systemu przez upoważnionego elektryka.
• Ma budowę modułową umożliwiającą dalszą jego rozbudowę.

Firma Wickham dostarcza system z uwzględnieniem zasady, że jego przyszły użytkownik rozumie, iż jego przeznaczeniem jest uzupełnienie a nie zastąpienie procedur bezpieczeństwa i zasad bezpieczeństwa dotyczących użytkowania podnośnikowych wózków jezdniowych i innych maszyn mobilnych.

Na rysunku 2.31 przedstawiono schematycznie przykład zastosowania systemu do ostrzegania osób pieszych. Przedstawiono również umiejscowienie wyposażenia potrzebnego do zainstalowania systemu w przypadku „ślepego” naroża. Odbiorniki są tak instalowane, aby wykryć zbliżający się wózek (lub inny pojazd). Urządzenia ostrzegawcze są instalowane w takich miejscach, aby skutecznie ostrzec przechodniów o zbliżającym się wózku.

Rys. 2.31. Schematyczne przedstawienie zastosowania systemu do ostrzegania osób pieszych

2.6.2.2.1.3  Zastosowanie systemu do obsługi automatycznych drzwi

Na rysunku 2.32 przedstawiono schematycznie rozwiązanie dotyczące zastosowania systemu do obsługi automatycznych drzwi pionowych. W porównaniu do wszystkich innych możliwych systemów, np. systemów z zastosowaniem promieniowania o częstotliwości radiowej, system na podczerwień jest wyjątkowo skuteczny jako czujnik uruchamiający automatyczne drzwi. W tym zastosowaniu odbiorniki mogą być zasilane bezpośrednio z istniejącego sterownika drzwi. Zwykle odbiornik jest montowany nad drzwiami aby zapewnić szeroką strefę wykrywania, co umożliwia wykrywanie wózków zbliżających się z dowolnego kierunku.

Rys. 2.32. Schematyczne przedstawienie  zastosowania systemu zbliżeniowego na podczerwień do obsługi automatycznych drzwi pionowych

2.6.2.2.1.4Nadajnik sygnału

Nadajnik sygnału jest montowany na dachu kokpitu wózka i emituje kodowaną wiązkę promieniowania podczerwonego we wszystkich kierunkach. Kodowanie zapobiega wyzwalaniu przypadkowemu. Wysyłana wiązka jest niewidoczna, ponieważ promieniowanie podczerwone jest niewidoczne. Nadajnik emituje podczerwień bezpieczną dla wzroku (zgodnie z normą IEC 825-1 [21]). Pomimo, że promieniowanie emitowane jest uważane za bezpieczne dla wzroku, nie zaleca się patrzenie na nadajnik wprost z małej odległości. Należy pamiętać, że nadajnik emituje promieniowanie podczerwone gdy jego lusterko wiruje i gdy lusterko nie wiruje, ale nadajnik jest zasilany. Na rysunku 2.33 przedstawiono wygląd typowego nadajnika i obszar jego zasięgu.

Rys. 2.33. Wygląd nadajnika i obszar jego zasięgu

Nadajniki są dostarczane przystosowane do zasilania napięciem stałym 12-24 V lub 36-48 V. Jest to uwidocznione na nadajniku. Wyżej wymienione wartości napięcia zasilania są typowymi wartościami wynikającymi z danych wózków.  Należy upewnić się, jaka wartość napięcia zasilania jest potrzebna w przypadku konkretnego wózka.

Ponadto, wyposażenie elektryczne systemu nie jest przeznaczone do pracy w atmosferze wybuchowej. Jeśli wózek, na którym ma być zainstalowany nadajnik pracuje w atmosferze wybuchowej, to na nim nie można instalować nadajnika tego systemu.

2.6.2.2.1.5  Odbiornik sygnału

Odbiorniki są montowane w ważnych dla zapewnienia bezpieczeństwa miejscach, aby wykrywały obecność kodowanej wiązki podczerwieni emitowanej z nadajnika wózka. Są one połączone na przykład ze sterownikiem strefowym, który przetwarza sygnał z odbiornika na sygnał uruchamiający np. syrenę lub inne urządzenie ostrzegawcze, np. znak według rysunku 2.35. Mogą być one połączone ze sterownikiem drzwi, który uruchamia otwieranie się lub zamykanie drzwi. Przykład odbiornika przedstawiono na rysunku 2.34.

Rys.2.34. Wygląd  jednego z dostępnych odbiorników sygnału

W tablicy 2.2 podano niektóre dane tego odbiornika sygnału

Tablica 2.2. Niektóre dane dotyczące odbiornika wg rysunku 2.34

2.6.2.2.1.6 Znak ostrzegawczy w postaci  widoku wózka

Na rysunku 2.35 przedstawiono oferowany przez dostawcę systemu znak ostrzegawczy elektroniczny w postaci wózka, uruchamiany w przypadku zbliżania się wózka, albo, w miarę potrzeby także ręcznie.

Rys. 2.35. Widok znaku ostrzegawczego w postaci wózka

2.6.2.2.2 System ostrzegawczy SpotME firmy Toyota Material Handling Europe

System został wyróżniony Nagrodą Innowacyjności na targach PREVENTICA we Francji w roku 2013. „SpotME” w swobodnym tłumaczeniu oznacza „dostrzeż mnie”. Urządzenie ostrzegające współpracuje z odpowiednio umieszczonym na elementach infrastruktury czujnikiem na podczerwień, który uruchamia sygnalizację ostrzegawczą świetlną w przypadku wykrycia zbliżających się wózków lub osób w sposób stwarzający zagrożenie kolizją.

Według producenta, jest to bardzo dobry system do stosowania w magazynie. Na rysunku 2.36 przedstawiono zastosowanie tego systemu w magazynie.

Rys. 2.36. Przykład zastosowania systemu ostrzegawczego SpotME w magazynie (ilustracja dzięki uprzejmości firmy Toyota Material Handling Polska)

Na rysunku 2.36 czerwoną linią zaznaczono element migający światłem ostrzegawczym, w celu ostrzeżenia osoby o wózku zbliżającym się, a niewidocznym dla pieszego. Czujnik na podczerwień odpowiednio umieszczony na elemencie infrastruktury wykrywa ruch wózka i powoduje uruchomienie migającego światła ostrzegawczego.

Na rysunku 2.37 przedstawiono elementy składowe podstawowego układu systemu SpotME.

Zasilanie elementu świecącego światłem ostrzegawczym może być barteryjne lub z sieci. Czujnik na podczerwień (wyróżniony czerwienią na białym pasku obudowy) jest zasilany z baterii, która wystarczy na około 3 lat. Zaletą systemu jest jego prostota – wszystkie elementy są mocowane na elementach infrastruktury – nie na wózku. Montaż można wykonać samodzielnie lub mogą to zrobić pracownicy Toyota Material Handling Polska.

Rys. 2.37.  Podstawowe elementy składowe systemu SpotME (ilustracja dzięki uprzejmości firmy Toyota Material Handling Polska)