Komunikacja i wsparcie społeczne na drodze

 

W sytuacji ruchu drogowego kierowca uczestniczy w relacjach społecznych, które wywiązują się na różnych obszarach. Pierwszy z nich obejmuje kontakty z pasażerami i współuczestnikami znajdującymi się w wewnątrz samochodu lub autobusu. Drugi obszar obejmuje relacje z innymi uczestnikami ruchu drogowego: kierowcami, pieszymi, rowerzystami, służbami kontroli ruchu drogowego, policjantami. Wszystkie te relacje mogą oddziaływać pozytywnie lub negatywnie na stan emocjonalny kierowcy, a tym samym na jego sprawność. W dużym stopniu pozytywne lub negatywne oddziaływanie poprzez relacje z innymi zależy od naszego nastawienia i spostrzegania innych.

Dla lepszego zobrazowania wpływu tych relacji, najlepiej odwołać się do pamięci miłych sytuacji, kiedy inny kierowca dziękuje nam gestem ręki lub kierunkowskazami za przepuszczenie z drogi podporządkowanej i tych „mniej miłych”, kiedy inny kierowca pokazuje nam gest puknięcia w czoło lub celowo przyśpiesza, żeby nie przepuścić nas przed swój samochód. Te wszystkie zachowania zmieniają nasz nastrój i wpływają na percepcję następnych zdarzeń na drodze. Gdy jesteśmy rozdrażnieni chętniej innym kierowcom przypisujemy złe intencje i powielamy zachowania aspołeczne.

Każdy z kierowców powinien być współodpowiedzialny nie tylko za swoje samopoczucie psychiczne, ale również innych. Kierowca zdenerwowany naszym klaksonem, może popełniać więcej błędów w dalszej sytuacji drogowej.

Poniższa tabela przedstawia związki pomiędzy wskaźnikami indywidualnej kultury bezpieczeństwa, jakimi były: samoocena zachowań i postaw agresywnych na drodze oraz zachowań i postaw prospołecznych i empatycznych na drodze z oceną psychospołecznych warunków pracy panujących w firmie przewozu pasażerskiego.

Tabela 1. Wyniki korelacji skal teoretycznych psychospołecznych warunków pracy ze wskaźnikami kultury bezpieczeństwa na poziomie indywidualnym w grupie PP

    T_W T_K T_WS T_D T_PZ
ARD_SUM Korelacja Pearsona

,020

-,108(*)

-,150(**)

-,216(**)

,012

  Istotność (dwustronna)

,661

,016

,001

,000

,788

  N

496

497

494

494

493

KBD_SUM Korelacja Pearsona

,220(**)

,175(**)

,133(**)

,173(**)

,041

  Istotność (dwustronna)

,000

,000

,003

,000

,363

  N

486

487

484

484

483

szarym tłem zaznaczono korelacje istotne statystycznie
**  Korelacja jest istotna na poziomie 0.01 (dwustronnie).
*  Korelacja jest istotna na poziomie 0.05 (dwustronnie).

Stwierdzono sześć korelacji istotnych statystycznie: korelacje ujemne pomiędzy samooceną postaw agresywnych i aspołecznych z oceną wsparcia społecznego od przełożonych i współpracowników oraz poziomem samopoczucia. Im mniej pracownicy odczuwali wsparcia społecznego, tym więcej przejawiali agresji na drodze i im więcej agresji przejawiali, tym gorsze mieli samopoczucie fizyczne i psychiczne.

Natomiast pozytywne postawy prospołeczne i empatyczne na drodze korelowały dodatnio z poziomem odczuwanych wymagań, poziomem kontroli, odczuwanym wsparciem społecznym oraz dobrostanem. Im więcej wymagań, poczucia kontroli nad swoja pracą oraz wsparcia od przełożonych, tym więcej pozytywnych postaw prospołecznych prezentują. Dobrostan, czyli samopoczucie psychiczne i fizycznie również korelowały dodatnio z postawami i zachowaniami prospołecznymi i empatycznymi.

Węższym obszarem oddziaływań społecznych jest samo wnętrze pojazdu. Gdy jedziemy ze współpracownikami, członkami rodziny, pasażerami, dochodzi do rozmów, które również mogą wywoływać emocje. Warto pamiętać, że samochód nie jest dobrym miejscem na emocjonujące dyskusje społeczno – polityczne czy rozstrzyganie problemów organizacyjnych z przełożonym. Nie tylko negatywne emocje zaburzają naszą uwagę. Również spontaniczna radość ze zwycięstwa ulubionej drużyny może zaburzać naszą analizę sytuacji na drodze. Kontakty z pasażerami mogą być źródłem pozytywnych lub negatywnych emocji. Dlatego dobrze jest przestrzegać zasad komunikowania takich, które pomogą ustrzec kierowców od sytuacji konfliktowych. Należą do nich:

  • samochód nie jest dobrym miejscem na emocjonujące dyskusje społeczno – polityczne,
  • unikaj osobistych ocen osób, które towarzyszą Ci w czasie jazdy samochodem,
  • gdy zaczynasz się denerwować uwagami pasażerów, asertywnie poinformuj, że ich bezpieczeństwo zależy od Twojej sprawności i nie chcesz słuchać tego typu opinii.

Relacje społeczne powstają również między kierowcami wykorzystującymi CB radio. Jedną z zasad prowadzenia rozmów za pośrednictwem tego urządzenia jest zakaz:

  1. nadawania i rozpowszechniania informacji o charakterze politycznym, gospodarczym i innych stanowiących tajemnicę państwową, lub służbową, wszelkiej propagandy i reklamy, oraz wiadomości niezgodnych z zasadami współżycia społecznego,
  2. używania słów wulgarnych i obraźliwych”.

Podobne zasady ogólnej komunikacji na drodze powinien mieć każdy kierowca, ze świadomością, że życzliwe i wspierające relacje między uczestnikami ruchu drogowego zwiększają bezpieczeństwo nas wszystkich. (Slajd 11)

Slajd 11

Jedną z ważniejszych zasad psychologii społecznej jest stwierdzenie: „LUBIMY TYCH, KTÓRZY NAS LUBIĄ”. Najprostszym sposobem realizacji tego prawa, jest polubienie innych kierowców i postępowanie na drodze zgodnie z tym przekonaniem. (Slajd 12)

Slajd 12