Sposób przewozu towarów niebezpiecznych (umowa ADR, rozdział 7.5.11)

Z uwzględnieniem zasad jednoznacznie określonych w umowie ADR, towary niebezpieczne mogą być przewożone:

• w sztukach przesyłki – tj. w opakowaniach transportowych, a w przypadku niektórych przedmiotów – bez opakowań,
• luzem – tj. bez opakowania, bezpośrednio w skrzyni ładunkowej pojazdu albo w kontenerze – odnosi się to jedynie do materiałów stałych.
• w cysternach.

Pozwolenia i zakazy dotyczące ładowania różnych materiałów niebezpiecznych razem podano w umowie ADR rozdział 7.5.11.

Sztuki przesyłki (tj. materiał w bębnach, kanistrach, butlach, beczkach, skrzyniach) mogą być załadowane:

Materiały niebezpieczne w sztukach przesyłki powinny być tak rozmieszczone i zabezpieczone w pojeździe, aby nie zmieniały położenia w trakcie jazdy. Ładunek może być zabezpieczony przed przemieszczaniem się przy pomocy pasów, przesuwnych przegród, regulowanych podpór, poduszek powietrznych czy materiałów przeciwpoślizgowych
Sztuki przesyłki mające różne nalepki ostrzegawcze mogą zostać załadowane do tego samego pojazdu lub kontenera jedynie wtedy, gdy jest to dozwolone w umowie ADR. Podczas załadunku towarów niebezpiecznych należy ściśle przestrzegać zakazów ładowania razem w przeciwnym, bowiem wypadku można spowodować powstanie dużego zagrożenia podczas przewozu.

Należy przestrzegać zasady, że każda butla z gazem klasy 2 powinna mieć metalowy kołpak. Jeśli są przewożone w pozycji leżącej, powinny być tak zabezpieczone, aby nie mogły się przetaczać, np. ułożone na drewnianych ramach z miękką wykładziną dostosowaną do średnicy butli, albo butle powinny być przegrodzone od siebie listwami z miękkiego drewna. Butle z gazem o pojemności do 150 l powinny być ułożone w poprzek lub wzdłuż, ale butle znajdujące się przy przedniej burcie skrzyni ładunkowej powinny być ułożone w poprzek skrzyni ładunkowej.

Towary niebezpieczne luzem mogą być przewożone w pojazdach lub kontenerach jedynie wtedy, gdy jest to dozwolone na podstawie przepisu szczególnego w umowie ADR, pod warunkiem, że wymagania tego przepisu są spełnione oraz zastosowane zostaną środki zapobiegające wydostaniu się towaru z pojazdu lub kontenera.

W cysternach mogą być przewożone tylko niektóre, dokładnie określone niebezpieczne materiały ciekłe, granulaty, czy niektóre materiały sproszkowane, przy czym do przewozu danego materiału można stosować tylko cysterny odpowiadające danemu kodowi również określonemu w umowie ADR.
Cysterna powinna być napełniana tylko takimi materiałami, które są dopuszczone w umowie ADR. Cysterna powinna spełniać wszystkie wymagania techniczne i powinna być sprawna.

Zasady bezpieczeństwa w czasie przewozu materiałów niebezpiecznych
Przede wszystkim należy skrupulatnie przestrzegać przepisów i zasad zawartych w Kodeksie drogowym. Prędkość jazdy należy dostosować do warunków panujących na drodze. Jeśli nawierzchnia jezdni jest złej jakości i ładunek jest narażony na wstrząsy, prędkość pojazdu powinna być znacznie ograniczona. Ponadto, prędkość pojazdu powinna być ograniczona przed każdym zakrętem, a szczególnie w przypadku cystern, ze względu na przemieszczanie się środka ciężkości pojazdu. Podobnie ruszanie i hamowanie pojazdu z ładunkiem również powinno być łagodne.

Zasady bezpieczeństwa podczas napełniania i opróżniania cysterny
Cysternę należy napełniać cysternę zgodnie z instrukcją producenta cysterny z uwzględnieniem danych na tabliczce znamionowej.

Przed przystąpieniem do napełniania właściwego cysterny należy:

• jednostkę transportową ustawić na twardym i równym podłożu i unieruchomić za pomocą hamulca pomocniczego,
• wyłączyć silnik i wyłącznik akumulator,
• ustawić gaśnice do natychmiastowego użycia,
• podłączyć uziemienie cysterny ze stałym miejscem uziemienia.

Po napełnieniu właściwym cysterny należy:

• sprawdzić, czy wszystkie zawory są zamknięte,
• odłączyć i zwinąć przewód uziemienia oraz umieścić go w  jego stałym miejscu,
• gaśnice umieścić na ich stałym miejscu,
• przed odjazdem sprawdzić stan cysterny.

W stanie do jazdy cysterna powinna być napełniona, co najmniej w 80 % albo mniej niż w 20 %. Podczas opróżniania cysterny postępuje się analogicznie.

Zasady postępowanie w razie powstania sytuacji zagrożenia
Materiały niebezpieczne mogą stwarzać zagrożenie dla ludzi, zwierząt i środowiska naturalnego. Jest rzeczą istotną, aby kierowca, w razie wypadku, wycieku czy innego uwolnienia się materiału niebezpiecznego, mógł podjąć skuteczne wstępne działania ratunkowe. Jego zadaniem jest jednak przygotować miejsce zdarzenia dla właściwych służb ratowniczych, (jeśli nie zagraża to jego zdrowiu czy życiu). Dlatego istotną sprawą jest, aby kierowca był dokładnie poinformowany o właściwościach przewożonych materiałów.

W razie powstania sytuacji zagrożenia należy postępować zgodnie z instrukcją wypadkową dla kierowcy, np.:

• zatrzymać pojazd (w miarę możliwości w miejscu najmniej zagrażającym ludziom czy środowisku), wyłączyć silnik oraz instalację elektryczną;
• uniemożliwić wstęp osobom postronnym na miejsce zdarzenia ; oznakować miejsce postoju znakami ostrzegawczymi,
• spisać numery rozpoznawcze (UN) na sztukach przesyłki,
• jeśli powstało zagrożenia dla zdrowia lub życia oddalić się od miejsca zagrożenia,
• powiadomić najbliższą komendę policji oraz Państwowej Straży Pożarnej.

Postępując według instrukcji wypadkowej należy pamiętać, że:

• przy pracy z materiałem żrącym stosować okulary kwasoodporne, odpowiednie rękawice i buty,
• nie należy uszczelniać wycieku materiałów trujących, pomimo stosowania maski; maska w tym wypadku pełni jedynie funkcję ucieczkową,
• maski przeciwgazowe mogą być stosowane jedynie podczas usuwania rozsypanej stałej substancji trującej, przy czy należy wtedy stosować również buty i rękawice ochronne,
• rozsypane materiały stałe należy zebrać i wraz z uszkodzonym pojemnikiem umieścić w opakowaniu awaryjnym.