Zmęczenie, senność

Problem: Czynniki mogące wpływać na pogorszenie stanu psychofizycznego kierowcy, a w konsekwencji do powstania kolizji lub wypadku, wskutek:

braku odpowiedniego wypoczynku pomiędzy poszczególnymi okresami pracy,
długiej i monotonnej jazdy pojazdem ciężarowym,
ciągłej jazdy bez robienia regularnych przerw podczas jazdy,
nasilającego się ruchu na trasie i w miastach,
warunków atmosferycznych,
jazdy w nocy,
oddziaływania fizycznych czynników środowiska pracy jakimi są przede wszystkim: drgania mechaniczne ogólne i miejscowe, hałas i infradźwięki, zmieniające się parametry mikroklimatu w kabinie.

Pytania / obserwacje	Działania poprawiające stan bhp
Czy kierowca przestrzega ustawowych godzin wypoczynku pomiędzy kolejnymi okresami jazdy?	Stosowanie wymagań określonych ustawowo aby kierowca mogą prowadzić pojazd maksymalnie przez 9 godzin na dobę, natomiast dwa razy w tygodniu wolno przedłużyć prowadzenie pojazdu do 10 godz. Kierowcy przysługuje każdej doby prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Może być on skrócony, ale nie mniej niż do 9 godzin i nie częściej niż 3 razy w ciągu tygodnia. Przy takim skróceniu równoważny okres wypoczynku trzeba wykorzystać przed końcem następnego tygodnia. Można też podzielić odpoczynek na 2 lub 3 części, ale jedna z nich powinna wynosić co najmniej 8 kolejnych godzin, a dobowy odpoczynek - 12 godz. W przypadku prowadzenia pojazdu przez załogę dwuosobową, minimalny okres nieprzerwanego odpoczynku wynosi 8 godzin w każdym 30-godzinnym okresie. Nie jest dopuszczalny odbiór odpoczynku przez jednego z kierowców, gdy pojazd jest prowadzony przez drugiego kierowcę. Za odpoczynek uznaje się tylko ten czas, gdy pojazd znajduje się na postoju. Przewoźnicy muszą pamiętać, że dobowy odpoczynek nie może być w jadącym pojeździe, a na parkingu można go spędzić wyłącznie wtedy, gdy samochód wyposażony jest w miejsce do spania.
Czy u kierowcy rozpoczynającego pracę za kierownicą widać pierwsze oznaki zmęczenia i senności?	Do oceny zmęczenia, bez dokonywania podziału na obciążenie związane z wysiłkiem fizycznym czy umysłowym można sporządzić listę objawów towarzyszących zmęczeniu. Zalicza się do nich: zmęczenie fizyczne, rozluźnienie, drażliwość, brak energii, ociężałość myślenia, brak koncentracji (nieobecność myślami), ból głowy, ból krzyża (lumbago), zmęczenie oczu, nudności, sztywność ramion, drżenie rąk i nóg, potrzebę (chęć) przyjęcia pozycji leżącej oraz zasypianie. Do czynników powodujących zmęczenie i senność u kierowcy, mają również wpływ m.in. wiek, kondycja fizyczna i zdrowotna, czas prowadzenia pojazdu, liczba godzin snu poprzedzającego jazdę samochodem.
Czy kierowca dokonuje przerw podczas jazdy przewidzianych ustawowo?	Kierowca pojazdu ciężarowego nie może jechać dłużej niż przez 4,5 godziny. Po tym czasie kierowca musi zrobić 45-minutową przerwę. Przerwa ta może być zastąpiona krótszymi, przerwami trwającymi minimum 15 minut każda, wykorzystywanymi w trakcie 4,5 godzinnego prowadzenia pojazdu. Przerwy te nie są wliczane do dziennego okresu wypoczynku. Nie można też podczas nich wykonywać innej pracy. Doba w przypadku załogi dwuosobowej prowadzącej pojazd trwa maksimum 30 godzin. Standardowe okresy prowadzenia pojazdu w przypadku załogi dwuosobowej: 4,5 h – I kierowca, 4,5 h – II kierowca, 4,5 h – I kierowca, 4,5 h – II kierowca , 12 h – odpoczynek. Podczas prowadzenia pojazdu przez załogę dwuosobową nie są wymagane powyższe okresy przerw, gdyż czas oczekiwania oraz czas nie poświęcony prowadzeniu pojazdu nie jest uważany za czas wykonywania pracy.
Czy poinformowano kierowców o obowiązujących ich przepisach z zakresu czasu pracy (w sposób przyjęty u danego pracodawcy) [ustawa, art. 24, ust.1)] ?	Pracodawca jest zobowiązany: poinformować kierowców o obowiązujących ich przepisach z zakresu czasu pracy, w sposób przyjęty u danego pracodawcy, oraz uzyskać od kierowcy oświadczenie na piśmie o wymiarze zatrudnienia albo o nie pozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy, prowadzić ewidencję czasu pracy kierowców, niezależnie od stosowanego systemu czasu pracy i sposobu wynagradzania za godziny nadliczbowe i za pracę w porze nocnej, w rozliczeniu dobowym, tygodniowym i przyjętym okresie rozliczeniowym, na wniosek kierowcy udostępniać mu ewidencję jego pracy.
Czy prowadzona jest ewidencja czasu pracy kierowców w rozliczeniu dobowym, tygodniowym i przyjętym okresie rozliczeniowym (Ustawa, art. 25 ust. 1.) ?	Zapewnienie kierowcom tygodniowego czasu pracy nie przekraczającego przeciętnie 48 godzin,, łącznie z godzinami nadliczbowymi. Można natomiast wydłużyć tygodniowy czas pracy do 60 godzin, jeżeli średni tygodniowy czas pracy nie przekroczy 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym nie przekraczającym 4 miesięcy. W ciągu dwóch tygodni kierowca nie może przekroczyć 90 godzin prowadzenia pojazdu.