Projekty
 
Maksymalizuj
Minimalizuj
Projekty krajowe
Wykaz Projektów
Streszczenie

Identyfikowanie grup ryzyka związanego z narażeniem na wytypowane substancje rakotwórcze

Kierownik projektu: dr Joanna Kowalska

Streszczenie projektu:

 

Głównym celem projektu było zidentyfikowanie w krajowych przedsiębiorstwach grup ryzyka pracowników związanego z narażeniem na wybrane substancje rakotwórcze, dla których nie ustanowiono wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i nie opracowano metod oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy oraz metod oznaczania narażenia pracowników  w środowisku pracy, z czego wynika ograniczona możliwość oceny ryzyka zawodowego oraz dokumentowania tego ryzyka.

W ramach projektu, z Centralnego Rejestru Danych o Narażeniu na Substancje, Czynniki  i Procesy Technologiczne o Działaniu Rakotwórczym lub Mutagennym, wybrano do badań następujące substancje chemiczne: 3,3'-dimetylobenzydynę; 3,3'-dimetoksybenzydynę; karbaminian etylu; 1,2,3,4-diepoksybutan; 4-aminoazobenzen; 2,6-diaminotoluen i 3,3'-dichlorobenzydynę. Z przeprowadzonej analizy narażenia wynika, że w 2010 r. ponad  850 osób w Polsce było narażonych na ww. substancje na stanowiskach pracy w zakładach chemicznych, farmaceutycznych, wyższych uczelniach, instytutach naukowych, specjalistycznych laboratoriach oraz stacjach sanitarno-epidemiologicznych (ok. 50 podmiotów).

 

 

Projekt II.P.04. Liczba pracowników narażonych na 3,3'-dimetylobenzydynę; 3,3'-dimetoksybenzydynę; karbaminian etylu; 1,2,3,4-diepoksybutan; 4-aminoazobenzen; 3,3'-dichlorobenzydynę i tolueno-2,6-diaminę w Polsce  w latach 2005-2014

 

Część doświadczalna projektu dotyczyła opracowania metod oznaczania ilościowego wytypowanych substancji chemicznych w zakresie niskich poziomów stężeń w powietrzu stanowisk pracy, które umożliwiają wyznaczenie wskaźników narażenia i ocenę ryzyka zawodowego wynikającego z pracy w kontakcie z tymi substancjami rakotwórczymi. W ramach realizacji projektu powstało siedem procedur. W procedurach wykorzystano metodę dozymetrii indywidualnej, w której próbnik do pobierania próbek powietrza jest umieszczony na pracowniku w strefie jego oddychania, metody przygotowania próbek, które umożliwiły ilościowe wydzielenie  i zatężenie analitów techniki chromatograficzne i rozdzielenie mieszaniny na poszczególne składniki na etapie oznaczeń końcowych. Walidację opracowanych metod przeprowadzono zgodnie z normą PN-EN 482. Podstawowe parametry oraz dane walidacyjne opracowanych metod analitycznych przedstawiono w tabeli.

 

Projekt II.P.04. Podstawowe parametry oraz dane walidacyjne opracowanych metod analitycznych

 

Parametr

3,3'-Dimetylobenzydyna

3,3'-Dimetoksybenzydyna

Próbnik

 

Technika analityczna

Zakres pomiarowy

Ilość pobranego powietrza

Zakres krzywej wzorcowej

Granica wykrywalności (LOD)

Granica oznaczalności (LOQ)

Całkowita precyzja badania

Względna niepewność całkowita

Filtr z włókna szklanego z H2SO4

HPLC-FLD

0,002 – 0,04 mg/m3

540 l

1,08 -21,60 µg/ml

5,40 ng/ml

16,19 ng/ml

5,26%

11,53%

Filtr z włókna szklanego  z H2SO4

HPLC-FLD

0,002 – 0,04 mg/m3

540 l

1,08 -21,60 µg/ml

6,27 ng/ml

18,81 ng/ml

5,21%

11,42%

Parametr

Karbaminian etylu

1,2:3,4-Diepoksybutan

Próbnik

 

 

Technika analityczna

Zakres pomiarowy

Ilość pobranego powietrza

Zakres krzywej wzorcowej

Granica wykrywalności (LOD)

Granica oznaczalności (LOQ)

Całkowita precyzja badania

Względna niepewność całkowita

Filtr celulozowy

 

 

HPLC-FLD

0,1 - 2 µg/m3

1440 l

0,144 ¸ 2,88 µg/ml

0,142 ng/ml

0,426 ng/ml

5,94%

12,88%

Rurka pochłaniająca z węglem aktywnym

 

GC-MS

0,005 – 0,114 mg/m3

18 l

0,09 – 2,06 µg/ml

9,89 ng/ml

29,67 ng/ml

5,83%

12,64%

Parametr

3,3'-Dichloroenzydyna

4-Aminoazobenzen

Próbnik

 

Technika analityczna

Zakres pomiarowy

Ilość pobranego powietrza

Zakres krzywej wzorcowej

Granica wykrywalności (LOD)

Granica oznaczalności (LOQ)

Całkowita precyzja badania

Względna niepewność całkowita

Filtr z włókna szklanego z H2SO4

HPLC-DAD

0,002–0,039 mg/m3

720 l

1,42–28,4 µg/ml

0,81 ng/ml

2,44 ng/ml

5,85%

12,69%

Filtr z włókna szklanego z H2SO4

HPLC-DAD

0,002–0,04 mg/m3

720 l

1,44–28,8 µg/ml

1,85 ng/ml

5,55 ng/ml

6,13%

13,26%

Parametr

Tolueno-2,4-diamina

Tolueno-2,6-diamina

Próbnik

 

Technika analityczna

Zakres pomiarowy

Ilość pobranego powietrza

Zakres krzywej wzorcowej

Granica wykrywalności (LOD)

Granica oznaczalności (LOQ)

Całkowita precyzja badania

Względna niepewność całkowita

Filtr z włókna szklanego z H2SO4

HPLC-DAD

0,004–0,08 mg/m3

720 l

2,88–57,6 µg/ml

51,36 ng/ml

154,09 ng/ml

5,68%

12,36%

Filtr z włókna szklanego  z H2SO4

HPLC-DAD

0,004–0,08 mg/m3

720 l

2,88–57,6 µg/ml

52,93 ng/ml

158,80 ng/ml

5,47%

11,95%

 

Zastosowano bezpomiarową metodę (model Stoffenmanager) do oszacowania poziomu ryzyka zawodowego związanego ze stosowaniem wytypowanych substancji o działaniu rakotwórczym. Model ten w prosty sposób umożliwia przeprowadzenie oceny narażenia pracowników,  a także przewidzenie możliwych poziomów narażenia inhalacyjnego pracownika na czynniki chemiczne dla różnych scenariuszy pracy. Przeprowadzono przykładową ilościową ocenę narażenia dotyczącą stanowiska pracownika laboratorium badań środowiskowych wykonującego analizy zawartości 3,3’-dimetoksybenzydyny w materiałach włókienniczych. Na tym stanowisku laborant odważa miligramy czystego wzorca w postaci ciała stałego (drobny proszek) przez 15 minut na wadze laboratoryjnej, w laboratorium z wentylacją ogólną. Wynik oszacowanego stężenia dla zmiany roboczej, w przypadku gdy pracownik nie jest wyposażony w żadną ochronę układu oddechowego, wyniósł 0,05 mg/m3. Porównanie z przyjętą w 2015 r. wartością najwyższego dopuszczalnego stężenia dla 3,3’-dimetoksybenzydyny w wysokości  0,2 mg/m3, wskazuje na możliwość narażenia pracownika na stężenie substancji rakotwórczej w powietrzu na poziomie 0,25 wartości NDS. Należy pamiętać, że przedstawione oszacowanie dotyczy "najgorszego przypadku" i wskazuje, że w 90% przypadków stężenie na stanowisku pracy powinno być niższe niż wyliczone przez model. Oszacowane stężenia dla zmiany roboczej dla pracownika w przypadku, gdy stosowana będzie półmaska filtrująca P3 było niższe niż 0,1 przyjętej wartości NDS. Najlepsze warunki pracy zapewni przeniesienie stanowiska do oddzielnego pomieszczenia z niezależnym nawiewem świeżego powietrza.

Uzyskane wyniki były podstawą do opracowania materiałów szkoleniowych i informacyjnych, publikacji w czasopismach popularnonaukowych oraz prezentacji na konferencje naukowe. Materiały te służą poszerzeniu wiedzy i świadomości pracodawców i pracowników, w tym służb bhp, na temat narażenia na substancje chemiczne o działaniu rakotwórczym i/lub mutagennym. Przygotowane materiały poddano ocenie na szkoleniu weryfikującym, przed udostępnieniem ich w serwisie internetowym CIOP-PIB. Wyniki ankiety anonimowej przeprowadzonej wśród uczestników szkolenia wskazują, przede wszystkim, na zapotrzebowanie na organizowanie przedsięwzięć upowszechniających (konferencje, seminaria) – 55% ankietowanych oraz na opracowania organizacyjne, prawne i edukacyjne (studia podyplomowe, kursy szkolenia, warsztaty) – 25% respondentów. Ankietowani zainteresowani są przekazywaniem wiedzy  w formie broszur i poradników, ale też za pośrednictwem strony internetowej i bazy CHEMPYŁ.

W ramach projektu przygotowano 6 artykułów i 5 doniesień na konferencje krajowe.

 

Identyfikowanie grup ryzyka związanego z narażeniem na wytypowane substancjerakotwórcze (materiały informacyjne)
Autorzy: dr Joanna Kowalska, dr inż. Anna Jeżewska

2016 r.



Jednostka: Pracownia Zagrożeń Chemicznych

Okres realizacji: 01.01.2014 – 31.12.2016