Badania wpływu momentów obrotowych maszyn ręcznych na powstawanie obciążeń układu mięśniowo-szkieletowego operatorów

Kierownik projektu: dr inż. Andrzej Dąbrowski

Streszczenie projektu:

Celem projektu było określenie różnic w obciążeniu wybranych mięśni układu mięśniowo-szkieletowego (przedramienia, ramienia i obręczy barkowej) starszych i młodszych operatorów maszyn ręcznych z napędem elektrycznym, którego źródłem są oddziałujące na kończyny górne momenty obrotowe generowane przez te maszyny.

Po zbudowaniu stanowisk badawczych i opracowaniu metodyki badań w 1. etapie projektu, w jego 2. etapie przeprowadzono badania obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego (ustalonych czterech mięśni – prawej i lewej strony) starszych i młodszych operatorów przez momenty obrotowe pochodzące od wymienionych maszyn.

Projekt I.P.11. Średnie obciążenie mięśnia czworobocznego ‒ górnej części kończyn górnych starszych i młodszych operatorów przy oburęcznej obsłudze wiertarki; moment obciążający 50 Nm

Opracowaną metodykę badań pozytywnie zaopiniowała Komisja Etyki i Bioetyki UKSW. Wykonano badania w dwóch grupach: 20 mężczyzn w wieku 20-30 lata oraz 20 mężczyzn  w wieku 60-67 lat, przy pionowym i poziomym ustawieniu maszyn trzymanych przez operatorów jedną ręką lub oburącz. Podczas badań symulowano obciążenie mięśni operatorów trzymających pracujące maszyny za uchwyty przez zahamowania ruchu narzędzi za pomocą hamowni na stanowisku do badań dynamicznych. Natomiast na stanowisku do badań statycznych operatorzy sami wywierali ustalone momenty obrotowe obciążające ich mięśnie, poprzez oddziaływanie kończynami górnymi na uchwyty wyłączonych maszyn ręcznych sprzężonych z momentomierzem. Stosowano także znajdującą się w CIOP-PIB aparaturę do badań ergonomicznych człowieka (przyrządy do pomiaru maksymalnej siły mięśni w celu określenia wartości MVC). W wyniku badań potwierdzono hipotezę, że ze względu na zjawisko zmniejszania się wraz z wiekiem siły mięśniowej (zdolności do pokonywania oporów zewnętrznych lub przeciwstawiania się im kosztem wysiłku mięśniowego) maksymalny moment obrotowy maszyn ręcznych wpływa na zwiększenie obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego starszych pracowników, co może powodować dolegliwości lub urazy. Przeprowadzono także analizy statystyczne wyników badań, potwierdzające ich istotność.

Na podstawie wyników badań, w 3. etapie projektu upowszechniono głównie jego wyniki wśród potencjalnych użytkowników maszyn ręcznych z napędem elektrycznym przez zastosowanie różnych sposobów dotarcia do zainteresowanego odbiorcy. W celu upowszechnienia wyników badań opracowano i wykorzystano: wytyczne dla projektantów maszyn i stanowisk pracy, materiał informacyjny (przekazany do upowszechnienia na stronie internetowej CIOP-PIB), materiał szkoleniowy przekazany na przeprowadzonym szkoleniu pilotażowym oraz broszurę dotyczącą ochrony operatorów maszyn ręcznych z napędem elektrycznym.

W ramach realizacji całego projektu opracowano 2 publikacje o zasięgu międzynarodowym  i 3 o zasięgu krajowym. Ponadto wyniki projektu zaprezentowano na 2 konferencjach międzynarodowych i 1 krajowej.

Serwis tematyczny w dziale BHP-Info pt. "BHP operatora maszyn ręcznych z napędem elektrycznym" prezentujący materiał informacyjny pn. "Maszyny ręczne z napędem elektrycznym – wpływ momentów obrotowych na obciążenie mięśniowo-szkieletowe ich operatorów",
Autor: dr inż. Andrzej Dąbrowski
2016 r.

Jednostka: Pracownia Zagrożeń Mechanicznych

Okres realizacji: 01.01.2014 – 31.12.2016