Projekty
 
Maksymalizuj
Minimalizuj
Projekty krajowe
Wykaz Projektów
Streszczenie

Wpływ stereotypów na funkcjonowanie zawodowe pracowników 50+

Kierownik projektu: mgr Zofia Mockałło

Streszczenie projektu:

 

W ocenie większości pracodawców pracownicy starsi są gorsi, mają niższe kompetencje  i wydajność pracy oraz trudności z dostosowaniem się do nowych rozwiązań i z nauką nowych technologii (Górniak, 2013). Przekonanie, że starsi pracownicy nie są chętni do uczenia się  i rozwijania swoich kompetencji skutkuje tym, że pracodawcy nie są zainteresowani ich rozwojem, co nie tylko nie sprzyja ich zatrudnianiu, ale może się wiązać z ich mniejszą motywacją do pracy i mniejszą produktywnością.

Celem projektu była analiza związku stereotypizacji pracowników 50+ z ich funkcjonowaniem zawodowym: motywacją do pracy, zdolnością do pracy, chęcią kontynuowania pracy  i samopoczuciem, z uwzględnieniem roli zasobów osobistych i organizacyjnych: kapitału psychologicznego i kapitału społecznego w miejscu pracy. Zgodnie z teorią zagrożenia stereotypem (Aronson i in., 1997) zakłada się, że poczucie stereotypizacji wśród pracowników 50+ wiąże się z ich gorszym funkcjonowaniem zawodowym (samopoczuciem, motywacją i zdolnością do pracy oraz zmniejszoną chęcią kontynuowania pracy i udziału w szkoleniach).

Przeprowadzono badania ilościowe w grupie 1007 pracowników w wieku 50+ wykonujących pracę fizyczną i umysłową, kobiet i mężczyzn, pracujących w sektorze prywatnym i publicznym w wybranych sekcjach PKB. Badania prowadzono w 23 miastach leżących na terenie 8 województw.

Poczucie stereotypizacji (zagrożenie stereotypem) mierzone było za pomocą Stereotype threat at work scale (von Hippel i in., 2013). Kapitał społeczny w miejscu pracy zmierzony był  z  użyciem Social capital at work scale (Kouvonen i in., 2006), kapitał psychologiczny pracowników mierzono za pomocą kwestionariusza Psychological Capital Questionnaire (Luthans, Youssef i Avolio, 2007). Motywacja do pracy była mierzona z wykorzystaniem The Multidimenstional Work Motivation Scale (Gagné i in., 2014). Zdolność do pracy mierzono, posługując się kwestionariuszem Work Ability Index (Tuomi i in., 1998; wersja skrócona WAI-Netzwerk, 2012). Za pomocą pojedynczych pytań mierzono także chęć podnoszenia kompetencji zawodowych (chęć uczestnictwa w dodatkowych kursach i szkoleniach) oraz chęć kontynuowania pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego. Dodatkowo za pomocą kwestionariusza COPSOQ II (Petersjen i in., 2010) mierzono wymagania ilościowe i poznawcze pracy, sprawiedliwość i szacunek oraz symptomy stresu i depresji. W badaniach wzięło także udział 99 przełożonych badanych pracowników w celu oceny ich przekonań dotyczących pracowników 50+ z użyciem 15-itemowej ankiety. Przeprowadzono również dodatkowe wywiady indywidualne z pracownikami w wieku 50+.

Analiza statystyczna wyników badań otrzymanych w trakcie realizacji projektu, z zastosowaniem analizy regresji liniowej i logistycznej, wykazała, że stereotypy związane z wiekiem mają związek z funkcjonowaniem zawodowym pracowników w wieku 50+. Im bardziej pracownicy czuli się stereotypizowani w miejscu pracy, tym niższa była ich zdolność do pracy  (F = 26,55; p < 0,001), motywacja do pracy (F = 26,08; p < 0,001), chęć rozwoju kompetencji zawodowych (F = 16,65; p < 0,001), poziom kapitału psychologicznego (F = 43,38; p < 0,001) i kapitału społecznego (F = 18,42; p < 0,001) oraz tym gorsze zdrowie psychiczne: większa liczba symptomów stresu (F = 29,31; p < 0,001) i symptomów depresji (F = 29,10; p < 0,001). Wzrastał poziom demotywacji (F = 56,34; p < 0,001) oraz w niewielkim stopniu chęci zakończenia aktywności zawodowej w momencie osiągnięcia wieku emerytalnego (OR =  1,07). Okazało się również, że motywacja do pracy odgrywa rolę pośredniczącą w relacji między poczuciem stereotypizacji a samopoczuciem, zdolnością do pracy i chęcią kontynuowania pracy.

Przeprowadzone analizy wykazały również, że kapitał psychologiczny był moderatorem  w relacji między poczuciem stereotypizacji a samopoczuciem psychicznym pracowników starszych. Chociaż pracodawcy deklarowali, że nie podzielają panujących powszechnie negatywnych stereotypów na temat starszych pracowników, przeprowadzone wywiady indywidualne  z pracownikami pokazały co innego. Najczęściej rozmówcy twierdzili, że są lub byli dyskryminowani ze względu na wiek, bądź znali inne osoby, które doświadczyły takiego traktowania.  W wywiadach pogłębiono wiedzę dotyczącą przyczyn chęci kontynuowania pracy lub zakończenia aktywności zawodowej oraz mechanizmu stereotypizacji i dyskryminacji starszych pracowników.

 

Projekt I.P.17. Model mediacyjny dla związku poczucia stereotypizacji z zamiarem kontynuowania pracy,  w którym mediatorem jest autonomiczna motywacja do pracy

 

W ramach realizacji projektu opracowano poradnik w formie elektronicznej, który zostanie zamieszczony w serwisie internetowym CIOP-PIB, oraz materiały szkoleniowe na temat wpływu stereotypów na funkcjonowanie zawodowe pracowników 50+, a także roli zasobów psychologicznych i kapitału społecznego w funkcjonowaniu zawodowym. Wiedzę oraz opracowania przygotowane w ramach realizacji projektu upowszechniono i zweryfikowano w czasie seminariów, szkolenia pilotażowego oraz 2 międzynarodowych konferencji naukowych. Opracowano także  5 artykułów (3 popularnonaukowe i 2 naukowe), z czego 3 opublikowano w czasopismach o zasięgu krajowym.

 

 

Kapitał społeczny (broszura)

Autor: dmgr Zofia Mockałło, CIOP-PIB
2016 r.

Stereotypy związane z wiekiem a funkcjonowanie zawodowe pracowników 50+ (poradnik)

Autor: dmgr Zofia Mockałło, CIOP-PIB
2016 r.



Jednostka: Pracownia Psychologii i Socjologii Pracy

Okres realizacji: 01.01.2014 – 31.12.2016