Problemy ergonomiczne w montażu lotniczym

 

     Wymuszone pozycje ciała

 

Wiele operacji w procesach łączenia, zwłaszcza nitowania oraz wiercenia wykonywanych jest przez pracowników w wymuszonej warunkami zewnętrznymi pozycji ciała.  Ze względu na łączenie konstrukcji lotniczych dużą liczbą nitów umiejscowionych na niewielkiej powierzchni (w celu uzyskania odpowiedniej wytrzymałości połączeń), pracownik zmuszony jest długi czas przebywać w stałej pozycji ciała.

Do typowych należą prace wykonywane przez pracowników w pozycji: stojącej, siedzącej, leżącej na plecach, oraz w pozycji kucznej lub klęczącej.

Najmniej uciążliwa z wyżej wymienionych wydaje się pozycja stojąca, jednak również w tej pozycji występują uciążliwości związane np. z koniecznością operowania uniesionymi w górę i obciążonymi narzędziami rękoma.

Pracujący przez dłuższy czas w pozycji siedzącej często uskarżają się na zmęczenie kręgosłupa, co jak się wydaje wynika z konieczności wielokrotnego pochylania się do przodu.

Pozycja leżąca na plecach stanowi duże utrudnienie dla pracownika ze względu na konieczność realizacji prac z wyciągniętymi do góry rękami obciążonymi narzędziami. W pozycji tej występuje zwiększone ryzyko zaprószenia oczu podczas wiercenia lub szlifowania. Pracownicy narażeni są na uderzenia spadającymi na nich z góry narzędziami i przedmiotami używanymi przez innych pracowników wykonujących w tym samym czasie prace w górnej części kadłuba lub innego montowanego podzespołu. Podczas realizacji tego typu operacji stosowane są, gdy to możliwe odpowiednie urządzenia pomocnicze, np. wózki (podobne do stosowanych w zakładach mechaniki pojazdowej). Stosowane są również przerwy w pracy oraz właściwa koordynacja prac zespołu pracowników uczestniczących w montażu.

Prace wykonywane w pozycji kucznej lub klęczącej (rys.9) należą do najbardziej uciążliwych i są przez pracowników nielubiane, uznawane za męczące i powodujące drętwienie kończyn dolnych.

 

Rys. 9. Przykład uciążliwych prac montażowych wykonywanych w pozycji kucznej  

 

     Uwagi dotyczące obciążenia statycznego i wymuszonych pozycji ciała

Praca w wymuszonej pozycji ciała powoduje większe niż zazwyczaj obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego i dotyczy tak zwanego obciążenia pozycją przy pracy (potocznie określanego, jako obciążenie statyczne). W przypadku braku możliwości zmiany organizacji pracy należy szczególną uwagę zwrócić na wiedzę i świadomość pracodawcy, służb bhp oraz samych pracowników w zakresie obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego podczas pracy. W przypadku wykonywania pracy w pozycji wymuszonej należy regularnie szkolić pracowników w zakresie dostosowania stanowiska pracy do własnych możliwości i potrzeb, a w szczególności właściwej pozycji przy pracy. Pozycja powinna być dostosowywana indywidualnie, a w przypadkach, gdy pozycja jest wymuszona należy za każdym razem dostosować pozycję podczas pracy przed jej rozpoczęciem.

Ponadto pomimo doboru właściwych pomocy (podpór, krzeseł, wózków do leżenia itp.) pracownicy powinni wiedzieć, jaką pozycję przyjąć podczas wykonywania poszczególnych czynności pracy i jak dobrze wykorzystać powierzone im pomoce. Niezbędna jest w takim przypadku odpowiednie szkolenie pracowników.

W przypadku wykonywania czynności w pozycji kucznej lub klęczącej niezbędne jest wyposażenie pracowników w środki ochrony stawów kolanowych. W przypadku, gdy tego typu praca wykonywana jest często ochrony te powinny być dobierane do indywidualnych możliwości i potrzeb pracowników. W przypadku wykonywania tego typu czynności pracy także niezbędne jest odpowiednie szkolenie pracowników.