ERGONOMIA STANOWISK KOMPUTEROWYCH 2017

 

Stanowiska pracy z wieloma monitorami

 

Stanowiska pracy z wieloma monitorami to głównie centra sterowania. Organizując pracą na stanowiskach tego typu należy uwzględnić wymagania serii norm PN-EN ISO 11064, które dotyczą stanowisk pracy w pomieszczeniu sterowania oraz warunków projektowania, organizacji przestrzennej i przygotowania stanowiska pracy oraz pomieszczeń ściśle związanych ze stanowiskiem sterowania.

 

Przy organizacji pracy z wieloma monitorami należy uwzględnić interakcję człowieka z maszynami, sprzętem, oprogramowaniem, środowiskiem pracy oraz działaniami i zarządzaniem. Organizacja pracy na stanowiskach tego typu powinna uwzględniać:

  • rodzaj pracy (np. ciągła, seryjna, nieciągła, nieregularna),
  • przedmioty badań (np. surowce, energia, pojazdy transportowe, informacje, ludzie),
  • zadania (np. sterowanie, nadzorowanie, przetwarzania, instruowanie),
  • cechy procesu (np. ciągły, seryjny, nieciągły, nieregularny),
  • sposoby działania (np. sterowanie ustalone, sterowanie programowe, sterowanie sekwencyjne),
  • wymagania w czasie rzeczywistym (np. proces dynamiczny, strażnica przejazdowa),
  • wymagania dotyczące połączenia bezpośredniego (np. sieć, ingerencja człowieka),
  • filozofia centrum sterowania (zintegrowane scentralizowane, rozdzielone),
  • filozofia wspierania (np. redundancja, układ mieszany, stałe oprzewodowanie),
  • stan osobowy (np. liczba operatorów lub personelu),
  • odpowiedzialność,
  • system zmian,
  • urządzenia na okres odpoczynku.

 

 

Rys. 2. Schemat stanowiska sterowania wraz z pozastanowiskowymi wskaźnikami wizualnymi (1 – wskaźnik wizualny pozastanowiskowy, 2 – ekran informacyjny, 3 – konsola sterownicza, 4 – wskaźnik wizualny, 5 – pulpit sterowniczy).

Pochylenie głównej linii widzenia w stosunku do linii poziomej powinno wynosić 35°. Optymalny zakres kątowy obserwacji powinien wynosić ±15° w odniesieniu do linii widzenia. Zakres kątowy obserwacji w płaszczyźnie poziomej i pionowej powinny być takie same. Dopuszczalny kąt obserwacji powinien wynosić 60° zarówno w płaszczyźnie poziomej, jak i pionowej (widok z boku - Rys. 3) .

 

Rys. 3. Schemat stanowiska sterowania – zalecane kąty obserwacji – widok z góry (kąty dla wskaźników stanowiskowych – 15° i pozastanowiskowych – 30° w płaszczyźnie poziomej).

 

Optymalna odległości oczu od monitorów wynosi 60cm. Indywidualne preferencje dystansu obserwacji są zróżnicowane i zawierają się w przedziale 50 do 80 cm dla monitorów, które pracownik obserwuje stale. Monitory, które pracownik obserwuje sporadycznie lub od czasu do czasu mogą znajdować się w nieznacznie większej odległości na przykład 80-100 cm, np. monitory dozorowe. Dodatkowe monitory mogą być ustawione w dalszej odległości, jednak w każdym przypadku należy określić czy obraz oraz wielkość liter i znaków na ekranie jest wystarczająco czytelny dla pracownika.

Do prawidłowego rozmieszczenia wielu monitorów na jednym stanowisku pracy w pomieszczeniu sterowania należy dokładnie określić liczbę monitorów obsługiwanych przez pracownika. Poniżej przedstawiono propozycje rozmieszczenia 12 monitorów na stanowisku pracy w pomieszczeniu sterowani (Rys. 4). Zaproponowano rozwiązania, w których pracownik obsługuje 3 monitory główne (Gł) na przykład monitory służące bezpośrednio do sterowania procesem oraz kilka monitorów dodatkowych (Do) na przykład monitory dozorowe.

 

Rys. 4. Schemat rozmieszczenia monitorów na stanowisku pracy sterowania – widok z przodu.


Każdy z monitorów, z których korzysta pracownik powinien być ustawiony prostopadle do linii widzenia. Ustawienie prostopadle do linii widzenia dotyczy zarówno monitorów znajdujących się po lewej i po prawej stronie monitora głównego lub monitorów głównych, jak i ustawionych powyżej monitorów głównych (Rys. 5). Ustawienie każdego z obserwowanych monitorów prostopadle do linii widzenia powoduje, że na ekranie monitorów nie powinny występować odbicia źródeł światła sztucznego lub naturalnego. Ponadto takie ustawienie każdego z monitorów powoduje, że zarówno cyfry, jak i litery umieszczone na ekranie są czytelne. Ustawienie ekranów monitorów w jednej płaszczyźnie powoduje, że im dalej monitor oddalony jest od pracownika, tym czcionki na ekranie monitora są mniej czytelne. Ma znaczenie szczególnie w przypadku tańszych monitorów, których kąty widzenia są mniejsze w pionie i w poziomie.

 

Wielkość monitorów należy dobrać do ilości informacji wyświetlanych na ekranie i do odległości w jakiej znajdują się od wzroku pracownika. W przypadku obecnie produkowanych monitorów minimalną wielkością w centrach sterowania powinny być monitory 19 calowe. Tej wielkości monitor spełniający funkcję monitora głównego należy ustawić w odległości około 60 cm od wzroku pracownika. Jeżeli monitory dodatkowe są tej samej wielkości co monitory główne, to mogą być umieszczone w odległości nieznacznie większej np. 80-100 cm.

Jeżeli na stanowisku pracy w pomieszczeniu sterowania zastosowane zostaną monitory o różnej wielkości i różnej rozdzielczości, to wskazana jest zastosowanie monitorów o takim samej lub zbliżonej wartości liczby punktów cal (ppi).

Jeżeli ze względów łączenia informacji umieszczonych na dwóch lub więcej monitorach informacje te odpowiadają rozmieszczeniu w rzeczywistych warunkach prawo/lewo lub góra/dół, wtedy monitory należy ustawić w taki sposób, aby odpowiadały one rozmieszczeniu informacji tak, jak w warunkach rzeczywistych. Jeżeli na dwóch lub więcej monitorach konieczne jest zachowanie ciągłości wyświetlanej informacji, to rozmieszczenie monitorów musi odzwierciedlać prezentowaną informację jako ciągłą.

Maksymalna liczba monitorów obsługiwanych przez pracownika wynika przede wszystkim z ich wielkości, odległości od oczu pracownika oraz częstości obserwacji. Najczęściej używane monitory określone jako monitory główne muszą znajdować się na wprost pracownika w zakresie kąta widzenia ±15° i ±30°. Ponadto obserwacja monitora znajdującego się na przykład poza bezpośrednim zasięgiem wzroku pracownika nie powinna być wymagana częściej niż kilka razy w ciągu zmiany roboczej i zawsze w czasie dogodnym dla pracownika z uwzględnieniem jego codziennych obowiązków.