BHP W ENERGETYCE SŁONECZNEJ

 

Zagrożenia podczas typowych prac przy użytkowaniu elektrowni fotowoltaicznych i instalacji z kolektorami słonecznymi

 

Przy użytkowaniu urządzeń do pozyskiwanie energii słonecznej można wyróżnić kilka głównych rodzajów prac:

•             obsługa bieżąca i monitorowanie instalacji

•             przeglądy i konserwacje wyposażenia elektrycznego oraz zespołów i części mechanicznych

•             remonty i naprawy instalacji słonecznej

•             prace porządkowe

•             nadzorowanie i ochrona obiektów instalacji i całego terenu.

 

              Obsługa bieżąca i monitorowanie instalacji

 

W ramach obsługi bieżącej i monitorowania prowadzone są odczyty wielkości pomiarowych lub sterowanie - włączanie, wyłączanie, zmiany ustawień. Odbywa się to w mobilnych miejscach pracy (z wykorzystaniem komputera) lub bezpośrednio w sterowni umieszczonej w budynku stacji transformatorowej (fot. 3.). Jest to znaczące ułatwienie dla pracowników, którzy mogą wykonywać swoje zadania, nawet jeżeli przebywają poza terenem elektrowni. 

 

 

Fot. 3. Wnętrze sterowni elektrowni fotowoltaicznej

 

W przypadku obsługi bezpośredniej potencjalnymi zagrożeniami są: porażenie prądem elektrycznym, łuk elektryczny oraz pożar. Może także pojawić się narażenie pracowników na pola elektromagnetyczne o poziomach istotnych (czyli obligujących pracodawcę do podjęcia określonych w przepisach działań prewencyjnych, takich jak np. ograniczenie czasu ekspozycji, szkolenia pracowników w zakresie bezpiecznej pracy w polach, badania lekarskie w kontekście narażenia) z punktu widzenia przepisów bhp. Zagrożeniem dla osób pracujących są także zmienne warunki środowiskowe na otwartym terenie.

 

               Przeglądy i konserwacje

 

W ramach tych prac dokonywane są np. sprawdzania i wymiany elementów ochrony przetężeniowej i przeciwprzepięciowej. Miejscami wykonywania tych prac są skrzynki RB lub stacja transformatorowa. Sprawdzana jest również ciągłość połączeń ochronnych oraz instalacji odgromowej (fot. 4.). Operacje te muszą wykonywać uprawnieni elektrycy, a w niektórych przypadkach - pracownicy serwisu producenta. Instalacja przeglądana jest również pod kątem ewentualnych uszkodzeń mechanicznych, np. mocowania konstrukcji wsporczej paneli fotowoltaicznych, ogrodzenia całej instalacji itp.

Podczas przeglądów i konserwacji mogą wystąpić zagrożenia elektryczne oraz narażenie na pola elektromagnetyczne. W przypadku instalacji dachowych dochodzą do tego także zagrożenia związane z upadkiem z wysokości. Zagrożeniem dla konserwatorów mogą być także zmienne warunki środowiskowe na otwartym terenie.

 

 

 

Fot. 4. Słupy sieci energetycznej SN, z którą połączona jest elektrownia fotowoltaiczna: a) głowica piorunochronu - zwód pionowy instalacji odgromowej; b) obudowa rozdzielnicy z odłącznikiem izolacyjnym całej instalacji

 

 

              Remonty, naprawy i wymiana (demontaż i montaż) uszkodzonych podzespołów i części

 

Remonty i naprawy związane są z wymianą (demontażem i montażem) uszkodzonych podzespołów i części. Niektóre z tych elementów, ze względu na swoją masę i wymiary wymagają użycia sprzętu do transportu i podnoszenia. Czynności te mogą dotyczyć paneli PV, skrzynek RB lub urządzeń zainstalowanych w stacji transformatorowej. Możliwe jest także wykonywanie prac remontowych w innych miejscach na terenie całej elektrowni (przy instalacjach, konstrukcjach wsporczych). Zazwyczaj w przypadku remontów i napraw wymagany jest udział firmy serwisowej producenta. Wykonywane są przy tym różnorodne prace, w tym spawanie i lutowanie, podczas których, oprócz zagrożeń elektrycznych, elektromagnetycznych oraz środowiskowych, występują również mechaniczne (uderzeniem, zgnieceniem, skaleczeniem, upadkiem z wysokości), a także zagrożenie poparzeniem.

 

             Prace porządkowe

 

Do rutynowych prac wykonywanych na terenie elektrowni fotowoltaicznej należy sezonowe koszenie trawy. Zbyt długa, wyrastająca trawa może zacieniać ogniwa paneli PV i utrudnia poruszanie się po terenie elektrowni, natomiast zbyt krótko przycięta i wysuszona w trakcie upalnego lata, może ulec zapaleniu, dlatego kosi się ją kosiarkami listwowymi na wysokości min. 10 cm.

Zagrożeniem są w tym przypadku warunki atmosferyczne oraz czynniki biologiczne, jak borelioza po ugryzieniu przez kleszcze, poparzenie barszczem Sosnowskiego itp.

Do prac porządkowych należy odkurzanie sterowni, dokonywane przeciętnie raz w miesiącu przez użytkownika. Ze względu na zagrożenia elektryczne, czynności te wykonywane są po wyłączeniu elektrowni, a żeby zminimalizować straty w produkcji energii, przeprowadzane się je najczęściej po zmroku.

Przy planowaniu czynności porządkowych trzeba także uwzględnić sporadyczne mycie paneli słonecznych. W elektrowniach zlokalizowanych w czystym środowisku panele czyszczone są na skutek opadów deszczu. W innych przypadkach, przy dużym zakurzeniu lub zabrudzeniu przez ptaki, należy stosować wodę zdemineralizowaną. W Niemczech produkowane są specjalne maszyny myjące do paneli PV Podczas tych prac mogą wystąpić zagrożenia oparzeniem, elektryczne (porażenie prądem) a także, w przypadku instalacji na dachu lub elewacji budynku, zagrożenie upadkiem pracownika z wysokości. Pracownicy są także narażeni na zmieniające się warunki atmosferyczne.

W warunkach zimowych konieczne może być odśnieżanie paneli słonecznych za pomocą dmuchaw oraz szczotek. Konieczne jest także odśnieżanie ciągów komunikacyjnych na terenie elektrowni. Oprócz zagrożeń powodowanych przez maszyny stosowane przy tych pracach, występują także niekorzystne warunki atmosferyczne (niskie temperatury).

Do prac porządkowych należy zaliczyć także pielęgnację drzew zacieniających panele PV lub kolektory słoneczne. Do tych czynności wykorzystuje się przenośne pilarki łańcuchowe lub piły ręczne oraz sprzęt do prac na wysokości (podnośniki z koszami, podesty). Pracownicy narażeni są m.in. na kontakt z ostrymi krawędziami narzędzi ręcznych lub pilarek.

 

            Ochrona i nadzorowanie terenów elektrowni

 

Działania te są nieodłączną częścią funkcjonowania elektrowni fotowoltaicznych. W ich ramach cały teren, na którym znajduje się obiekt, jest całodobowo nadzorowany i pilnowany. W przypadku nieuprawnionego wtargnięcia, pracownicy agencji ochrony podejmują odpowiednie działania. Oprócz osobistego nadzoru stróża stosowane są systemy nadzorowania wizyjne (fot. 5.) lub zdalnie wykrywające intruza i powiadamiające patrol. Głównym zagrożeniem w tym przypadku może być agresja ze strony ludzi i zwierząt. Pracownicy są narażeni również na czynniki biologiczne (np. choroby przenoszone przez dzikie zwierzęta [wścieklizna], poparzenie barszczem Sosnowskiego itp.) oraz zmienne warunki atmosferyczne. 

 

 

 

Fot. 5. Kamera wizyjnego systemu nadzorowania elektrowni fotowoltaicznej